TIN TỨC
  • Lý luận - Phê bình
  • Tập thơ Chất vấn thói quen của Phan Hoàng: Thổi bùng lên ngọn lửa đam mê

Tập thơ Chất vấn thói quen của Phan Hoàng: Thổi bùng lên ngọn lửa đam mê

Người đăng : tranductin
Ngày đăng: 2023-03-07 21:47:49
mail facebook google pos stwis
501 lượt xem

TS. Hoàng Hường

Nhà thơ Phan Hoàng với tập thơ Chất vấn thói quen đã được trao Giải thưởng Nghệ thuật Danube năm 2023. Tập thơ do nhà thơ Sándor Halmosi chuyển ngữ từ bản tiếng Anh sang tiếng Hungary và nhà thơ Attila F Balázs hiệu đính, được Nhà xuất bản AB-ART ấn hành. Xin giới thiệu bài viết của Tiến sĩ văn học Hoàng Hường - Hiệu phó Đại học Duy Tân ở Đà Nẵng về tập thơ Chất vấn thói quen.

Tại một buổi giao lưu văn học ở Trường Đại học Duy Tân Đà Nẵng, tôi không mặn mà lắm khi người ta nhắc đến Phan Hoàng và những sáng tác của anh, kể cả khi diễn đàn sôi nổi thảo luận về sự thành công của tập thơ Chất vấn thói quen và trường ca Bước gió truyền kỳ (hai tác phẩm đoạt Giải thưởng Hội Nhà văn TPHCM, Tặng thưởng Hội Nhà văn Việt Nam và Giải thưởng Văn học Nghệ thuật TPHCM).

Tập thơ Chất vấn thói quen của Phan Hoàng xuất bản bằng tiếng Việt, tiếng Anh và tiếng Hungary

Thật ra trước đó tôi đã nghe nhắc nhiều đến Phan Hoàng nhưng chưa được đọc tác phẩm của anh. Tình cờ, một đồng nghiệp ở khoa nhờ tôi làm quen Phan Hoàng để xin giúp bạn ấy tập Chất vấn thói quen... Khi cầm tập thơ, tôi tò mò đọc lướt xem nó thành công đến mức nào mà diễn đàn sôi nổi thảo luận đến vậy... và tôi  đã bị thôi miên...

Bài thơ đầu tiên tôi đọc là Văn bản dở dang với mạch thơ tuôn trào cảm xúc và những hình ảnh sống động nhưng trầm lắng, day dứt: "Vượt lên đau đớn và thăng hoa/ tôi tự tại giấc mơ tôi/ mưa ban mai lặng lẽ gióng chuông gọi hồn tận thế/ những con chữ như chiến binh chuyển dịch văn bản thơ mãi mãi dở dang/ văn bản vô ngôn/ văn bản tinh huyết/ văn bản ma lực/ tâm chấn tín hiệu khoái cảm". Phải vật vã với hiện thực cuộc sống, phải vật vã với chữ nghĩa và chắc chắn phải có thái độ sáng tạo nghiêm túc kết hợp với một tư duy sắc sảo, Phan Hoàng mới viết được những dòng thơ ma lực đến vậy. Cảm giác anh muốn thay đổi, muốn được cống hiến và dằn vặt đến thế nào khi chưa thể tìm ra cái mới lạ đã thể hiện dồn nén ở những câu thơ đầy day dứt, thổn thức này.

Và đêm đó tôi đã đọc ngấu nghiến hết cả tập Chất vấn thói quen...

Quả thật cuộc sống xung quanh chúng ta, đặc biệt là cuộc sống hiện đại này  mọi thứ đang dần bị lập trình hóa từ học hành, công việc, quan hệ giao tiếp, lối sống, nếp nghĩ, thậm chí cả yêu đương... Sống trong sự trì đọng ấy, tâm hồn con người sẽ bị đóng băng, khô cứng, già cỗi và vô cảm. Công việc sáng tạo nghệ thuật cũng vậy. Nếu không "khơi những nguồn chưa ai khơi" người nghệ sĩ sẽ bị bức tử. Phan Hoàng đã chuyển tải giúp rất nhiều người trong chúng ta cái cảm giác mệt mỏi, ức chế, trì đọng trong tâm thức mỗi người vì mãi quẩn quanh không thể thoát ra bởi những lối mòn quen thuộc ấy. Thay đổi ở Phan Hoàng đồng nghĩa với làm mới mình, sáng tạo xóa bỏ lối mòn để hướng đến một cái đích đầy chiều sâu nhân bản:

"Làm sao bùng lên nhiều cơn hồng thủy/dâng sóng tín hiệu đỉnh khoái/ cuốn phăng những kho văn bản mộng mị ngủ muộn/những kho văn bản ấu trĩ già cỗi/ những kho văn bản hư danh giả dối/khủng bố dòng chảy tự do ngôn từ/ ám sát khát khao chồi xanh ý tưởng/đe dọa cánh rừng nguyên sinh rực hương thiếu nữ căng tràn văn bản nhựa sống tương lai" (Văn bản dở dang).

Trong thơ Phan Hoàng còn có cả nỗi khắc khoải, trăn trở của một người con thôn quê giữa thị thành, giữa ồn ào xô bồ cuộc sống thay đổi chóng mặt hàng ngày, giữa truyền thống và hiện đại... (Tôi đang ở đâu?). Phải làm gì để không đánh mất mình, để níu giữ những giá trị tốt đẹp, nhưng cũng sẽ phải làm gì để không lặp lại chính mình, để làm mới mình!?:

"Tôi như nhà vô địch điền kinh/... Chạy giữa gầm gừ dã thú đói khát hỏa hoạn/ Chạy giữa ầm ào sóng thần vây bủa vũ khí hạt nhân/ Chạy giữa là đà văn bản mới viết đã cũ/ Chạy giữa nhập nhoạng mặt người mới mở mắt đã gian manh" (Bóng tối đang nuốt chúng ta).

Nhà thơ Attila F Balázs – Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Danube của Hungary trao giải thưởng cho nhà thơ Phan Hoàng

Như chạm được vào tận cùng những đau khổ nhất mà con người đang phải đối mặt, thơ Phan Hoàng đã khẳng định sự mẫn cảm, lòng yêu thương trắc ẩn cùng trách nhiệm, day dứt thổn thức không yên của một tâm hồn nghệ sĩ chân chính. Day dứt ấy khiến anh không khi nào bình yên, luôn hoài nghi, hoài nghi về cả tư cách nghệ sĩ của chính mình: "Tôi đang ở đâu cây bút mang đầy danh hiệu sứ mệnh?/ Tôi đang ở đâu?/Ở đâu?" (Tôi đang ở đâu). Và Phan Hoàng đã chọn cách mang tín hiệu tin yêu đến với cuộc sống này. Thổi bùng lên ngọn lửa đam mê, thổi bùng lên những thổn thức mới mẻ, thổi bùng lên ánh sáng ước mơ, và thổi bùng lên khát khao sáng tạo: “Khơi ngọn lửa niềm tin/ xua mùa đông giá rét/ bừng  ngôi sao ước mơ/ tỏa hy vọng những chân trời" (Nụ tầm xuân 231).

Huy chương Giải thưởng Nghệ thuật Danube

Cũng trong tận cùng khát khao sáng tạo ấy Phan Hoàng cũng đã tìm về với bản ngã của chính mình, tìm về với thiên nhiên, tìm về với tuổi thơ, tìm về với bình yên bóng Mẹ: "Chiều ăn phố sực mùi khoai lang nướng/Gió hú nhớ đồng thơm dậy giấc cố hương". Tìm về lại với tự nhiên trong hành trình sáng tạo là qui luật tất yếu mà Phan Hoàng đã chọn và anh hoàn toàn có lý để thoát khỏi những "thói quen" cũ kỹ, mệt mỏi, cũng là cách neo giữ chính mình: "Gục đầu lên máy vi tính/tôi thèm đứt ruột/được làm ngọn gió không đồng phục/không điện thoại/ không internet/ bay về mái tranh vách đất bay về phía vô danh/bay về phía vô thanh/ bay về phía vô tắc/ hóa con sáo sậu bước thấp bước cao/ bập bẹ nói cười... cậc cậc cậc/ hóa con mèo mun tủng tẳng tùng tăng tung tẩy khắp vườn/hóa con cóc hiền triết bó gối ỉm ìm im lắng nghe/ trên những gò hoang hoàng hôn hoa dại khẽ hương" (Thèm làm ngọn gió tự do).

Bản thể là cái quyết định, chi phối con người! Khi đối diện với bản thể và vượt qua được bản thể sẽ là lúc nghệ thuật thăng hoa, sẽ giúp người nghệ sĩ "cởi bỏ mọi trang phục pha lê nứt vỡ/ cởi bỏ mọi tư duy hình thức đa khô đình nát bến cạn/ hòa nhập vào cơ thể đang tốc hành về phía ánh sáng" (Em nóng dần lên)... Chất vấn thói quen đã đến được với cuộc đời bằng tình yêu, niềm hy vọng, giúp làm "thay đổi cảm hứng bầu trời" trong mỗi chúng ta.

TS. Hoàng Hường

... Sau này, khi tiếp xúc với anh, tôi nhận ra trong đời thường anh dễ tính, hiền lành, nho nhã, tốt bụng và đôi khi có chút bông lơn, song trong lao động nghệ thuật anh lại khá nghiêm túc, kỹ lưỡng và tâm huyết. Với tinh thần và thái độ làm việc như vậy, thời gian tới chắc chắn Phan Hoàng sẽ còn có thêm nhiều sáng tạo mới, thành công hơn để làm "thay đổi tư duy từng ngọn núi con sông".

H.H

Bài viết liên quan

Xem thêm
Tần Hoài Dạ Vũ – Người thầy mẫu mực đất Quảng
Tần Hoài Dạ Vũ – nhà thơ, nhà báo, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian…xin được gọi ông là nhà nào đây ạ? Tần Hoài Dạ Vũ cười hiền lành, đầy khiêm tốn: “Cứ gọi tôi nhà giáo là được rồi!”. Người tôi nói đến, đó chính là thầy giáo Nguyễn Văn Bổn (bút danh Tần Hoài Dạ Vũ).
Xem thêm
Văn truyện của Phạm Ngọc Dũ - Cảm xúc chân thành và đầy tính nhân văn
Trước khi khai thác về văn truyện của anh, tôi xin giới thiệu đôi dòng về nhà văn Phạm Ngọc Dũ: Phạm Ngọc Dũ sinh năm 1957 tại Quảng Ngãi, hiện sống và viết tại tp HCM, Hội viên Hội Nhà văn TPHCM. Anh hiện đang là chủ biên của Tạp san Sông Quê.
Xem thêm
Dấu chân thơ – những thiên du ký bằng thơ sâu lắng ngọt ngào
Bài viết của nhà thơ Phố Giang, hội viên Hội Nhà văn TP. Hồ Chí Minh
Xem thêm
Cuộc du ngoạn bằng thơ đầy cảm xúc
“NHỮNG DẤU CHÂN THƠ” Là tập thơ thứ Ba của tác giả Trần Kim Dung do nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành vào đầu tháng Sáu năm 2023.
Xem thêm
‘Mười năm một quãng đường người xót xa’
Bài viết của Nguyễn Văn Hòa về tập Thơ mười năm của Hoàng Đình Quang, Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2023
Xem thêm
Dòng ban mai trong thơ Trần Hùng
Tập thơ Mắt mắt khuya từng đàn (NXB Hội Nhà văn, 2023) của Trần Hùng dẫn tôi vào một sớm đang tan sương, có thể ứng với bất kỳ mùa nào trong năm. Khi ấy hừng đông đã rạng, sưởi ấm cho khắp miền không gian nơi con người cùng vạn vật vừa thức dậy. Một ban mai không ngưng đọng mà dịch chuyển, cuộn chảy trong bầu không khí thanh sạch, tinh khôi. Dòng chảy ấy khai mở một ngày mới trong tâm tưởng bạn đọc, bảng lảng, đột sáng và trong suốt.
Xem thêm
Đại thi hào Nga Pushkin – Một thời để yêu, một thời để chết
Cái chết bi thảm của đại thi hào Nga Aleksandr Pushkin cách đây gần 200 năm sau cuộc quyết đấu bên bờ sông Đen (thuộc ngoại ô Peterburg) đã làm dấy lên một làn sóng phẫn nộ trong công chúng, đồng thời đổ ập lên đầu Natalya – vợ ông – biết bao điều tiếng…
Xem thêm
Hành trình văn học Nga ở Việt Nam: Dòng chảy không đứt đoạn
Quan hệ ngoại giao giữa Liên Xô (nay là Liên bang Nga) và Việt Nam được chính thức xác lập từ ngày 30/1/1950 song mối quan hệ văn chương Nga – Việt đã hình thành từ trước đó rất lâu, dưới hai hình thức: sự giao lưu văn hóa và sự tiếp nhận của những người cộng sản Việt Nam từ nền văn hóa, văn học Nga. Đi suốt thế kỷ XX và ở những năm đầu thế kỷ XIX, tuy có những lúc thăng trầm, song mối quan hệ văn chương ấy chưa bao giờ đứt đoạn!
Xem thêm
Triết lý nhân sinh trong cảm thức thơ của Hoàng Vũ Thuật
Đối với thi sĩ, cái tôi trữ tình phần nào đại diện cho những kiếp nhân sinh mà họ quan sát, gặp gỡ và cảm tưởng. Con người thi ca tìm thấy và chịu đựng được khổ đau của mình, nhưng không chịu đựng được khổ đau của nhân loại. Họ cất tiếng thay cho nhân loại, bằng trái tim đã thấm thía những nỗi đời riêng.
Xem thêm
Vàng của tâm hồn, vàng của văn chương
Bài viết của nhà văn Ngô Xuân Hội về nhà văn Nguyễn Trí
Xem thêm
Bùi Giáng - Người chưa bao giờ già
Bùi Giáng (1926 – 1998) là người hay được nhắc đến với biệt danh “trung niên thi sĩ” do ông tự nhận. Quãng đời sáng tác của ông không chỉ gắn với những bài thơ hay, đầy chất ngẫu hứng, mà còn gắn với những câu chuyện kể nửa hư nửa thực. Nhân kỷ niệm 25 năm ngày ông qua đời, nhìn lại hành trình thơ của ông, thấy được người “trung niên thi sĩ” này chưa bao giờ già trong con mắt của độc giả.Bùi Giáng (1926 – 1998) là người hay được nhắc đến với biệt danh “trung niên thi sĩ” do ông tự nhận. Quãng đời sáng tác của ông không chỉ gắn với những bài thơ hay, đầy chất ngẫu hứng, mà còn gắn với những câu chuyện kể nửa hư nửa thực. Nhân kỷ niệm 25 năm ngày ông qua đời, nhìn lại hành trình thơ của ông, thấy được người “trung niên thi sĩ” này chưa bao giờ già trong con mắt của độc giả.
Xem thêm
Từ khải ca họa mi đến thực mơ giữa đôi bờ chùa – chợ!...
Bài bình 2 bài thơ của doanh nhân - nhà thơ Trương Vạn Thành.
Xem thêm
“Mùa xuân đầu tiên” của Văn Cao
Sau ca khúc “Tiến về Hà Nội” đúng 26 năm, vào mùa xuân 1976, nhạc sĩ thiên tài Văn Cao khi có dịp vào TP.HCM, ông lại sáng tác ca khúc “Mùa xuân đầu tiên”, viết về những cảm xúc tràn ngập tâm hồn ông trong “mùa xuân đầu tiên” sau khi nước nhà hòa bình thống nhất.
Xem thêm
Người nữ và con đường tình yêu trong Đối thoại đêm
Đọc Đối thoại đêm của Triệu Kim Loan, NXB Hội Nhà văn, 2023
Xem thêm
Đào Phong Lan - hồn thơ vẫn mềm như cỏ
Tham luận của nhà thơ Lê Thiếu Nhơn đọc tại buổi ra mắt tập thơ “Em không thể nói lời từ biệt”
Xem thêm
Nhà văn Trịnh Minh Hiếu và “Giấc cỏ dụ”
Cách đây tròn 10 năm, năm 2013, Trịnh Minh Hiếu ra mắt tập truyện ngắn đầu tay “Tiếng chuông trên đỉnh Cô Thình” (NXB Hội Nhà văn 2013). Tròn một năm sau, chị lại cho ra mắt tập truyện ngắn thứ hai mang tên “Thúy Mầu” (NXB Hội Nhà văn 2014). Hai tập truyện ngắn có cá tính riêng của chị ngày ấy khuấy động làng văn chương không ít.
Xem thêm
Đào Phong Lan “không thể nói lời từ biệt” với thơ!
Bài viết của Bảo Gia đăng trên tạp chí Văn nghệ TP. Hồ Chí Minh số 98, ngày 02/11/2023.
Xem thêm
Đò đầy vơi, bến cũ chẳng quên người!
Bài viết của PGS.TS Ngô Minh Oanh về tập thơ Đối thoại đêm của Triệu Kim Loan.
Xem thêm