KỶ NIỆM 50 NĂM CHIẾN DỊCH TÂY NGUYÊN

________________________

Trung tướng, PGS, TS Nguyễn Đức Hải nói về Chiến dịch Tây Nguyên
 

CHIẾN DỊCH TÂY NGUYÊN 1975 – KHÚC DẠO ĐẦU CHO ĐẠI THẮNG MÙA XUÂN

NGUYÊN HÙNG

Quân giải phóng tiến vào đánh chiếm sân bay Hòa Bình ở thị xã Buôn Ma Thuột. 
 

1. Bối cảnh lịch sử

Chiến dịch Tây Nguyên diễn ra trong giai đoạn cuối của cuộc kháng chiến chống Mỹ, khi cục diện chiến trường có nhiều biến chuyển quan trọng. Đầu năm 1975, sau Hiệp định Paris 1973, Mỹ rút quân khỏi Việt Nam, quân đội Sài Gòn tuy vẫn mạnh nhưng đã suy yếu do thiếu sự hỗ trợ trực tiếp từ Mỹ. Bộ Chính trị Trung ương Đảng nhận định rằng đây là thời cơ chiến lược để mở cuộc tổng tiến công, trong đó Tây Nguyên được chọn làm hướng đột phá quan trọng.

2. Mục đích, ý nghĩa

Chiến dịch Tây Nguyên không chỉ là một trận đánh mang tính quyết định mà còn có ý nghĩa chiến lược trong kế hoạch giải phóng miền Nam. Mục tiêu chính của chiến dịch là:

• Tiêu diệt một bộ phận quan trọng quân lực Việt Nam Cộng hòa.
• Giải phóng hoàn toàn Tây Nguyên, tạo bàn đạp chiến lược cho các chiến dịch tiếp theo.
• Gây hoang mang và làm suy sụp tinh thần chiến đấu của quân đội Sài Gòn.

Thắng lợi của chiến dịch Tây Nguyên đã mở đầu cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, tạo đà cho các chiến dịch Huế - Đà Nẵng và Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

3. Thành tích

Các tướng lĩnh trực tiếp chỉ huy chiến dịch

Chiến dịch Tây Nguyên do Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên chỉ huy, trong đó các tướng lĩnh quan trọng bao gồm:

• Trung tướng Hoàng Minh Thảo – Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên.
• Đại tá Đặng Vũ Hiệp – Chính ủy Mặt trận Tây Nguyên.
• Đại tá Vũ Lăng – Phó Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên.

Dưới sự chỉ huy linh hoạt của các tướng lĩnh tài năng, Quân Giải phóng đã triển khai các kế hoạch tác chiến hiệu quả, nhanh chóng giành thắng lợi.

Các trận đánh chính

• Các trận đánh nghi binh trước chiến dịch: Để đánh lạc hướng và phân tán lực lượng địch, Bộ Tư lệnh Chiến dịch sử dụng Sư đoàn 968 hoạt động nghi binh ở khu vực Bắc Tây Nguyên, khiến Sư đoàn 23 địch phải chuyển một bộ phận lực lượng từ Buôn Ma Thuột lên Kon Tum, Pleiku đối phó.
• Trận đánh Buôn Ma Thuột (10/3/1975): Đây là trận đánh mở màn và quyết định của chiến dịch. Quân Giải phóng bất ngờ tấn công, nhanh chóng làm chủ thành phố, đánh bại quân địch trong vòng 48 giờ. Sau 4 ngày đêm với nhiều trận đánh quyết liệt, ta đã đánh bại hoàn toàn cuộc phản kích của địch để chiếm lại Buôn Ma Thuột.
• Đánh địch đổ bộ đường không: Sau khi mất Buôn Ma Thuột, quân đội VNCH đã phản công tái chiếm thành phố bằng cuộc đổ bộ đường không nhưng các lực lượng của ta đã kịp thời ngăn chặn và đánh bại, giữ vững quyền kiểm soát Buôn Ma Thuột.
• Trận phục kích trên đường số 7 (Cheo Reo - Phú Bổn): Sau khi Buôn Ma Thuột thất thủ, quân đội VNCH hoảng loạn rút khỏi Pleiku và Kon Tum theo đường số 7. Trên đường rút lui, chúng bị phục kích tại "con đường máu" Cheo Reo – Phú Bổn, khiến hàng chục nghìn binh sĩ bị tiêu diệt hoặc tan rã.

Kết quả chiến dịch

• Phá vỡ hệ thống phòng thủ Tây Nguyên với hàng chục nghìn binh sĩ bị tiêu diệt hoặc tan rã, không còn sức chiến đấu.
• Giải phóng hoàn toàn Tây Nguyên: Đến ngày 3/4/1975, toàn bộ khu vực Tây Nguyên đã nằm dưới sự kiểm soát của Quân Giải phóng, mở đường cho các chiến dịch tiếp theo tiến vào miền Trung và miền Nam.

4. Nghệ thuật quân sự

Chiến dịch Tây Nguyên là một trong những chiến dịch tiêu biểu của nghệ thuật quân sự Việt Nam với nhiều yếu tố sáng tạo:

• Chọn đúng điểm đột phá chiến lược: Tây Nguyên là vùng có vị trí trọng yếu nhưng quân đội Sài Gòn chủ quan, tập trung lực lượng ở các đô thị lớn như Pleiku, Kontum, tạo điều kiện thuận lợi cho Quân Giải phóng.
• Kế hoạch nghi binh tài tình: Trong khi chuẩn bị tấn công Buôn Ma Thuột, Quân Giải phóng đã tung hỏa mù đánh lạc hướng quân địch về Pleiku, khiến địch không kịp trở tay khi cuộc tấn công thực sự diễn ra.
• Chiến thuật đánh nhanh, tiêu diệt gọn: Với cách đánh bất ngờ, mạnh mẽ, chiến dịch đã nhanh chóng hạ gục các tuyến phòng thủ quan trọng của đối phương trước khi họ có thể phản ứng.

5. Hệ quả

Thắng lợi của chiến dịch Tây Nguyên đã tạo ra bước ngoặt quyết định trong cuộc kháng chiến chống Mỹ:

• Làm tan rã hoàn toàn hệ thống phòng thủ của quân đội Sài Gòn ở Tây Nguyên.
• Đẩy nhanh quá trình giải phóng miền Nam, tạo thế thuận lợi cho các chiến dịch Huế - Đà Nẵng và Chiến dịch Hồ Chí Minh.
• Làm suy sụp tinh thần chiến đấu của quân đội Sài Gòn, khiến nội bộ chính quyền Sài Gòn rơi vào khủng hoảng.

Chiến dịch Tây Nguyên là một chiến công oanh liệt trong lịch sử quân sự Việt Nam, góp phần làm nên đại thắng mùa Xuân năm 1975, chấm dứt ách thống trị của chế độ thực dân mới, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.