HÀ TÙNG SƠN

Trong hai năm 2023 và 2024, bạn đọc được biết đến nữ nhà văn Trần Hà Yên (hội viên Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh) là một cây bút thơ viết nhiều cho cho trẻ em qua hai tập thơ Bác sĩ chim sâu (Thơ thiếu nhi, NXB Hội nhà văn 2023) và Từ vườn hoa nhà em (Thơ thiếu nhi, NXB Văn học 2024). Cứ tưởng là chị sẽ thiên về thể loại thơ nhưng mới đây, chị đã cho ra mắt tập truyện viết cho thiếu nhi Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo (NXB Hội nhà văn 2024).

Với Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo, Trần Hà Yên đã khẳng định sự đa dạng, đa tài của chị trong sáng tác: Viết cho người lớn với sáu tập truyện ngắn và tập thơ và viết cho thiếu nhi với hai tập thơ và một tập truyện ngắn. Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo gồm 16 truyện ngắn mà nhân vật chính đều là những con vật ngộ nghĩnh, gần gũi quen thuộc với lứa tuổi trẻ thơ đã được Trần Hà Yên nhân cách hóa một cách khéo léo và rất tự nhiên. Đó là những chú hươu, chú kiến, chú nhện, chú rùa, chú vịt… đó còn là những chuồn chuồn xanh, những vịt bông, cún con, ong thợ biết đi học, biết vui chơi cùng nhau và biết cả đi hội. Tất cả đã làm nên một một thế giới tự nhiên lung linh sắc màu và vui nhộn, hấp dẫn bạn đọc nhỏ tuổi từ đầu đến cuối tập truyện.

Đọc Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo bạn đọc sẽ thấy mỗi truyện ngắn là một câu chuyện ngộ nghĩnh và hơn thế, còn là một bài học nhỏ trong cuộc đời của tuổi thơ. Cách viết và lối dẫn chuyện của Trần Hà Yên trong mỗi truyện ngắn khá nhất quán với tâm lí lứa tuổi trẻ em: Bắt đầu là sự tò mò, tiếp đến là sự khám phá và cuối cùng là bài học mang tính giáo dục rút ra từ ý nghĩa câu chuyện. Điều đó tạo nên sự nhẹ nhàng mà thấm thía qua mỗi truyện ngắn trong Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo. Ở truyện ngắn đầu tiên được Trần Hà Yên lấy làm tên chung cho cả tập truyện: Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo là một câu chuyện đầy bí ẩn hút hồn tuổi thơ vì một kết cục bí ẩn và có hậu. Nhóm bạn thân trong câu chuyện với những Thỏ Trắng, Sóc Nâu và Gấu Đỏ bằgng trí tò mò và sức tưởng tượng vô biên của tuổi thơ đã dũng cảm khám phá ngôi nhà làm bằng kẹo ở trong rừng sâu với tình đoàn kết bạn bè và trí thông minh từ mỗi thành viên trong nhóm góp lại. Cuối cùng họ đã gặp được bà phú thủy tốt bụng và được bà tặng cho những viên kẹo nhiệm màu mà khi ăn vào mỗi người sẽ tăng thêm sự mạnh mẽ và lòng dũng cảm. Đó là một câu chuyện rất ngắn, dễ đọc, dễ nhớ, dễ kể lại với các em bé lứa tuổi tiểu học. Cứ thế, những câu chuyện tiếp theo trong Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo đều được Trần Hà Yên dàn dựng với một kết cấu tương tự. Đó là một sự sáng tạo của chị khi viết truyện cho thiếu nhi.

Với Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo, Trần Hà Yên không chăm chăm làm nhiệm vụ của một nhà giáo dục bởi văn học viết cho thiếu nhi trước hết là để các em được giải trí một cách vui vẻ và thỏa mãn sự tò mò vô hạn của tuổi thơ.

Với những câu chuyện kể của Trần Hà Yên, chị đã đưa các em đến với văn học không phải là để được học những bài học về đạo đức một cách thô thiển mà trước hết là để được giải trí và vui vẻ. Trên tất cả những điều đó, những bài học về giáo dục về đạo đức và thẩm mĩ cho trẻ em sẽ toát lên từ câu chuyện kể.

Nhà thơ Trần Hà Yên

Bò sữa thật thà là một câu chuyện như vậy. Sống trong một trang trại hiền hòa xanh tươi, Bò Sữa Trắng chỉ biết ngày ngày ăn uống no đủ để cung cấp sữa tươi cho mọi người. Cứ tưởng cuộc sống sẽ trôi qua trong êm đẹp nhưng vào một ngày xấu trời, Bò Sữa Trắng gặp gã Sói Đen tinh ranh rồi bị hắn dụ về hang và suýt bị hắn ăn thịt. Dù thật thà, Bò Sữa Trắng vẫn kịp thời nhận ra lòng dạ gian ác của gã Sói Đen và kịp trốn thoát khỏi hang để về với trang trại. Cuối cùng Sói Đen bị tiêu diệt. Câu chuyện diễn ra với tất cả sự hồi hộp và lo lắng dành cho tuổi thơ về số phận của cô Bò Sữa Trắng. Bài học rút ra cho các em là sống ở trên đời, thật thà không chưa đủ, thêm vào đó là sự thông minh, khôn ngoan và luôn cảnh giác với kẻ xấu.

Cách dẫn chuyện và ngôn ngữ kể chuyện của Trần Hà Yên trong Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo là chị đã rất khéo léo trong việc mượn lời, mượn ngôi kể của nhân vật là những con vật quen thuộc với tuổi thơ để tự sự lại những câu chuyện bổ ích hướng tới đối tượng trẻ em. Mỗi câu chuyện trong tập truyện đều nhắm đến đối tượng người nghe là thiếu nhi nên Trần Hà Yên đã biết cách đưa vào những yếu tố kỳ ảo, thần bí để làm tăng sự sinh động và hấp dẫn. Đó là một thành công của Trần Hà Yên khi viết Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo.

Đọc những truyện ngắn của Trần Hà Yên trong Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo, độc giả nhỏ tuổi sẽ thấy câu chuyện nào của chị cũng đều có nhân vật chính là các con vật được tác giả nhân cách hóa một cách khéo léo và tự nhiên.

Tuy nhiên dù đã được nhân cách hóa, các con vật trong mỗi câu chuyện vẫn giữ nguyên hình dáng, đặc tính, thói quen… của chúng. Chú kiến Kiko chăm chỉ là một thành công như thế. Dù còn bé nhỏ nhưng Kiko đã biết cách xây nhà và tích trữ thức ăn phòng khi mưa bão. Không những thế, Kiko còn biết cách sống vì cộng đồng khi chú sẵn lòng chia sẻ thức ăn với nhà Dế Mèn và Chuồn Chuồn Xanh vì nhà họ bị mưa bão mà hết cả lương thực. Kiko là nhân vật dễ thương nhất trong câu chuyện vì đức tính chăm chỉ và tốt bụng của chú.

Những câu chuyện tiếp theo trong Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo như Chú Nhện tí hon, Chú Rùa và những ngôi sao, Chuồn Chuồn Xanh đi học, Cuộc chiến của những chú vịt bông, Cuộc phiêu lưu của Cún Con trên Vịnh Hạ Long, Họa Mi đi hội mùa xuân… đã tạo nên nét đặc trưng riêng của bút pháp Trần Hà Yên khi chị tập trung bút lực viết truyện cho thiếu nhi. Đó là sức tưởng tượng phong phú và cách thể hiện hợp lí với lứa tuổi thơ khi cầm bút. Và trên tất cả, mỗi câu chuyện trong tập truyện của Trần Hà Yên đã mang lại cho các em không chỉ kiến thức về giới tự nhiên mà đó còn là cả sự gần gũi với thế giới loài vật, xem loài vật như bè bạn, góp phần bổ sung những kiến thức lý thú và làm phong phú thêm tâm hồn cho tuổi thơ.

Một thành công khác của Trần Hà Yên khi viết Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo là các nhân vật trong truyện của chị dù đã nhân cách hóa nhưng vẫn giữ nguyên được các đặc điểm vốn có của chúng về ngoại hình, về đồ ăn thức uống, về sở thích và nơi ở… từ đó đem đến sự sinh động, chân thật, gần gũi đối với bạn đọc nhỏ tuổi. Có được điều đó là nhờ Trần Hà Yên đã rất biết quan sát thực tế và đặt mình vào lứa tuổi trẻ thơ để sử dụng từ ngữ một cách hợp lí.

Những câu văn ngắn gọn, những đối thoại dí dỏm đã phát huy tác dụng rất tốt trong Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo.

Với Bí mật của ngôi nhà được làm bằng kẹo, Trần Hà Yên thêm một lần nữa khẳng định năng lực của một nhà văn trong định hướng sáng tác những truyện ngắn mang tính giải trí từ đó giáo dục về nhận thức, thẩm mỹ cho thiếu nhi nhưng vẫn giữ nguyên được sự hấp dẫn một cách tự nhiên và đầy tính sáng tạo.