TIN TỨC

Nhớ Nguyễn Đình Thi: “Một chút trắng hồng dào dạt vàng”

Người đăng : nguyenhung
Ngày đăng: 2023-12-21 12:05:58
mail facebook google pos stwis
1397 lượt xem

NGUYỄN THẾ KHOA
(Nhân 99 năm ngày sinh nhà văn hóa lớn Nguyễn Đình Thi 20/12/1924-20/12/2023)


Nhà thơ Nguyễn Đình Thi (1924 - 2003)

 

Khi đã bước sang tuổi 80, Nguyễn Đình Thi vẫn còn sung mãn và có vẻ còn lắm ưu tư với cuộc sống với công việc, với trọng trách Chủ tịch Uỷ ban Toàn quốc Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam. Tập thơ “Sóng reo” xuất bản cuối năm 2001, một tác phẩm tài hoa trong trẻo và chân thành, làm chúng ta hiểu rằng vẫn có thể chờ đợi những sáng tạo của tài năng lớn này. Vậy mà, thật bất ngờ, cái giây phút đó đã đến, 16 giờ 45 phút ngày 18/4/2003, Nguyễn Đình Thi đã dứt áo ra đi...

“Rồi hôm nào bỗng gió bay

Cái bóng ngoài kia đến đợi

Anh giật mình đứng dậy

Đến giờ rồi hôm nay

Trên tay cốc nhỏ không đầy

Uống chúc bạn bè ở lại

Thôi xin tha cho mọi lỗi lầm

Quên cho những dối lừa khoác lác

Mong anh em hiểu đừng cười

Tôi gửi lại đây chìa khóa…”

Trong tập thơ “Sóng reo”, Nguyễn Đình Thi đã hơn một lần nói lời chia tay với cuộc đời bằng những câu thơ thanh thản, chân thành và đầy sám hối như thế. Đó là những câu thơ khi đọc lên, chúng ta không thể không ứa nước mắt kính trọng nhân cách của người viết. Một bậc đại công thần của Đảng, một người “khổng lồ” của nền nghệ thuật cách mạng Việt Nam hiện đại, với những công lao đóng góp ít người bì kịp, trước lúc đi vào cõi vĩnh hằng, không hề nhắc đến những đóng góp công lao mà chỉ xin thứ tha cho những lỗi lầm, dối lừa, khoác lác...của mình...

Với không ít người Việt Nam, Nguyễn Đình Thi từ lâu, đã là một huyền thoại. Người thanh niên Hà Nội đẹp trai, tài hoa, sinh ở Luang Prabang (Lào), hoạt động cách mạng từ năm 17 tuổi và đến năm 20 tuổi đã là thành viên của Uỷ ban Giải phóng dân tộc do cụ Hồ làm Chủ tịch, và trực tiếp là thủ lĩnh của Hội văn hóa cứu quốc Việt Nam. Bài nói chuyện ở ngày hội sinh viên tại Hà Nội năm 1944, tức năm Nguyễn Đình Thi 20 tuổi với nhan đề “Sức sống của dân Việt Nam trong ca dao và cổ tích” có tác dụng thức tỉnh cả một thế hệ. Người thanh niên sục sôi nhiệt huyết cách mạng ngay từ những ngày tháng Tám 1945 đã được giới văn nghệ cả nước coi như một tài năng lớn, một trí tuệ lớn. Nguyễn Đình Thi nổi tiếng là một nhà triết học, nhà hùng biện giàu sức tập hợp. Những bài viết: “Kịch Bắc Sơn”, “Nhận đường”, “Tiếng núi của văn nghệ”, “Mấy ý nghĩ về thơ”, “Trần Đăng”, “Nam Cao”, “Nhà văn viết bằng cái gì”...những năm đầu kháng chiến chống Pháp, mặc nhiên làm Nguyễn Đình Thi trở thành nhà lý luận xuất sắc đầu tiên của nền văn nghệ mới. Hai ca khúc “Diệt phát xít” và “Người Hà Nội” đã trở thành hai ca khúc bất hủ của âm nhạc cách mạng Việt Nam. Nguyễn Đình Thi là người đi đầu trong việc tạo ra một hình thức mới, một giọng điệu mới phù hợp với thời đại mới của thơ ca với các tập thơ “Người chiến sĩ”, “Bài thơ Hắc Hải”, “Dòng sông trong xanh”, “Tia nắng”... Với những “Con nai đen”, “Hoa và Ngần”, “Nguyễn Trãi ở Đông quan”, “Giấc mơ”, “Tiếng súng”, “Rừng trúc”, “Hòn cuội”...Nguyễn Đình Thi là nhà viết kịch giàu trí tuệ sáng tạo nhất của sân khấu Việt Nam, mỗi vở kịch của ông khi được dựng đều trở thành một sự kiện sân khấu lớn. Với “Xung kích”, “Vào lửa”, “Mặt trận trên cao”, “Vỡ bờ”…

Nguyễn Đình Thi là một trong những người đặt nền móng cho nghệ thuật tiểu thuyết hiện đại Việt Nam...Có thể nói, trong một thời gian rất dài, là một trong những người lãnh đạo văn nghệ chủ chốt và đặc biệt là với những thành công trong lao động sáng tạo của mình, Nguyễn Đình Thi đã có ảnh hưởng rất lớn tới sự phát triển và thành tựu chung của nền văn nghệ đất nước…

Nhưng con người đã đạt được gần như tất cả những quang vinh danh vọng ở đời, nhân vật rất lớn của nghệ thuật Việt Nam hiện đại, lại ý thức rõ sự nhỏ bé, hữu hạn của mình trước cuộc đời, trước nghệ thuật và trước nhân dân, đất nước. Trong bài thơ “Sen biếc” nhớ danh hoạ Dương Bích Liên năm 1990, ông viết:

“Gió dữ thổi không ngừng

Tôi đi mãi vẫn lạ

Cái đẹp làm cho mỗi vật không cùng

Tôi đã có

Những ngày ánh sáng

Giữa cõi sống cõi chết

Lắm nỗi gieo neo

Và lạnh...

Tôi là ai nhỉ

Một chút trắng hồng dào dạt vàng”

“Một chút trắng hồng dào dạt vàng”, đó không chỉ là sự khiêm nhường khi nói về mình của danh họa Dương Bích Liên, hình như đó cũng là cách Nguyễn Đình Thi tự đánh giá bản thân mình trong sự không cùng của cái đẹp. Hơn thế nữa, với ông, thành công, danh vọng cuối cùng cũng là những phù phiếm nhất thời, chỉ những yêu thương mới là đích thực, vĩnh cửu. Vài năm trước chuyến đi xa này, ông đã thử “Từ bên ấy trông về”, và thấy:

“Từ bên ấy trông về

Đốm nắng vàng kia

Và mỗi lá cỏ

Nói với anh biết bao điều

Trông về từ bên ấy

Những gì anh thu vén bấy lâu

Những gì anh chăm chăm giành giật

Nào mang theo được gì đâu

Chỉ những niềm yêu của anh

Như mạch nước không ai thấy

Mỗi ngày nuôi anh lặng lẽ”.

Những câu thơ trên giúp chúng ta hiểu thêm Nguyễn Đình Thi đã từng không được là mình khi sống. Đó là khi ông quên mất "những niềm yêu của anh như mạch nước không ai thấy" để “chăm chăm” “thu vén” “giành giật” để phạm bao “lỗi lầm”, để phải “dối lừa”, “khoác lác” một cách thật tội nghiệp. Không như nhiều người khác, Nguyễn Đình Thi đã dám nói thẳng ra những “phần tối” như thế của mình trong cuộc sống, không chỉ như một tỉnh ngộ, mà còn muốn như một chiếc chìa khóa trao lại cho hậu thế giúp những thế hệ sau tránh phạm những sai lầm đau đớn như ông.

Nguyễn Đình Thi khổng lồ vì ông luôn thấy mình bé nhỏ, nhiều lầm lỗi, và vì ngay trong tình cảnh dưới "vực sâu" ông vẫn có thể "cứu kẻ trên bờ" (thơ Chế Lan Viên), bằng sự thành thực rất đáng kính trọng…


 

Bài viết liên quan

Xem thêm
Phi hư cấu
Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam số 27 tháng 8/2024
Xem thêm
Chuyện Làng Văn và... người văn
Nguồn: Mục Góc nhìn của Tạp chí Sông Lam.
Xem thêm
Nét văn hóa độc đáo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng khởi đầu sự nghiệp chính trị từ việc làm báo. Sau khi tốt nghiệp đại học Tổng hợp ngành ngữ văn, ông về làm báo tại tạp chí Cộng sản (trước đây là tạp chí Học tập) - cơ quan lý luận của BCH TƯ Đảng Cộng sản Việt Nam. Được đào tạo cơ bản, đảm nhiệm nhiều trọng trách của Đảng và nhà nước, cả cuộc đời hoạt động cách mạng của TBT Nguyễn Phú Trọng đậm dấu ấn văn hoá từ quan điểm chính trị đến mối quan hệ giữa con người với con người.
Xem thêm
Kỷ niệm sâu sắc với Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
Bài viết của Trung tướng, PGS, TS NGUYỄN ĐỨC HẢI, Nguyên Viện trưởng Viện chiến lược Quốc phòng - BQP gửi cho Văn chương TPHCM.
Xem thêm
Công và tội của việc khen sách
Nguồn: Tuần báo Văn nghệ số 29, ngày 20/7/2024.
Xem thêm
Thích Minh Tuệ: Thức tỉnh mê trầm - Góc nhìn văn học
Những ngày gần đây, có vẻ như Phật giáo đang rơi vào cơn bão của sự khủng hoảng truyền thông, con người lạc vào mê trận niềm tin tín ngưỡng ồn ã đa chiều, mặc dù trước đây, Phật giáo cũng đã từng gây ra tranh cãi trong cộng đồng phật tử từ câu chuyện một vài sư thầy giảng đạo đi ngược lại tinh thần nhà Phật, gieo rắc những bài thuyết giảng tà kiến hù dọa con người, đã không ít lần dư luận lên án và bức xúc, nhưng nó giống như một con sóng dồn dập rồi tan vào cát, tiếp nối, kéo dài làm người ta trở nên chán ngán đến dửng dưng, nhưng thường khi điều gì vụt lên quá cao hoặc rơi xuống đáy sâu thì sẽ có một sự việc, hiện tượng làm cho nó đảo chiều ngược lại.
Xem thêm
Chúng ta học gì từ sư Thích Minh Tuệ - Góc nhìn văn học
Đang cảm hứng thì trải nghiệm, nhưng các bạn tin tôi đi, chỉ một thời gian nữa, vẫn chỉ một mình sư, với đôi chân bền bỉ của mình tự rong ruổi muôn nơi...
Xem thêm
Làm mới Truyện Kiều
Truyện ngắn “Mây bồng” tác giả Nguyễn Trường in Báo Văn nghệ - Hội Nhà văn Việt Nam số 18+19, ra ngày 30/4/2022 đặt ra vấn đề bảo tồn Truyện Kiều trong xã hội phát triển.
Xem thêm
Có duyên gặp Thích Minh Tuệ - Góc nhìn văn học
Có lẽ chưa bao giờ chúng ta thấy đời sống Phật giáo xuất hiện nhiều “nan đề” như lúc này. Xuất hiện những ngôi chùa vận hành kiểu doanh nghiệp với “doanh thu” không bao giờ được công bố. Sự kiện pháp hội được tổ chức rình rang bị nghi là lừa đảo. Sư phạm giới chỉ cần hoàn tục đem theo hàng trăm tỷ đồng thu được trong quá trình tu về tiêu riêng là xong…
Xem thêm
Hệ lụy khi nhà văn ít đọc sách
Bài viết của nhà thơ Lê Thiếu Nhơn trên Văn nghệ số 19/2024
Xem thêm
Nhà văn Phương Huyền: Khuyến đọc cũng là một phần trách nhiệm của nhà văn
Trong khuôn khổ Ngày Sách và Văn hóa đọc năm 2024, Sở TT-TT TPHCM đã công bố 10 Đại sứ Văn hóa đọc TPHCM nhiệm kỳ 2024-2025, trong đó có nhà văn Phương Huyền - người có nhiều hoạt động khuyến đọc trong thời gian qua. Báo Sài Gòn Giải Phóng đã có cuộc trò chuyện cùng chị.
Xem thêm
Một bút pháp mới lạ qua truyện ngắn Khai khẩu
Nguồn: Báo Văn nghệ Hội Nhà văn Việt Nam
Xem thêm
GS Mai Quốc Liên – Người đất Quảng cương trực
Tôi gặp GS-TS Mai Quốc Liên tại nhiều sự kiện của Hội Nhà văn Việt Nam và Hội đồng Lý luận, Phê bình văn học nghệ thuật Trung ương. Trong các cuộc họp, mỗi khi đăng đàn, ông sang sảng chất giọng Quảng đậm đà, khảng khái, thẳng thắn, thậm chí có lúc tranh luận khá gay gắt, chẳng cần rào trước đón sau, mà cũng chẳng ngại va chạm, có thể hơi làm “nghịch nhĩ” ai đó, nhưng tư duy logic, liên tưởng, liên kết các vấn đề mạch lạc. 
Xem thêm
Để thơ không “thất lạc nhau” nữa
Nguồn: Tuần báo Văn nghệ số 9/2024
Xem thêm
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều: 350.000 tỉ đồng chấn hưng văn hóa vẫn là con số rất ít
Chiều 29.02 phát biểu tại buổi gặp mặt giữa Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng cùng lãnh đạo Đảng, Nhà nước với trí thức, nhà khoa học, văn nghệ xuân Giáp Thìn 2024, Chủ tịch Hội Nhà văn Nguyễn Quang Thiều đã dành thời gian nói về vấn đề xây dựng văn hóa.
Xem thêm