Chiều 22/4/2025, tại Nam Đàn (Nghệ An), trong khuôn khổ Trại sáng tác Văn học Thiếu nhi do Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức, một buổi tọa đàm chuyên đề đã diễn ra với chủ đề “Văn học thiếu nhi trong thời đại Trí tuệ Nhân tạo”. Sự kiện không chỉ là dịp tổng kết hoạt động chuyên môn mà còn là diễn đàn để các nhà văn, nhà nghiên cứu, nhà giáo chia sẻ kinh nghiệm, đề xuất hướng đi mới cho một dòng văn học giàu tiềm năng.

Buổi tọa đàm diễn ra trong không gian thơ mộng của Nhà vườn văn hóa Sườn Gió Thiên Nhẫn – nơi đang là điểm đến của hơn 20 cây bút chuyên viết cho thiếu nhi từ khắp ba miền đất nước.

Từ trái: PGS-TS, nhà LLPB Nguyễn Đức Hạnh; nhà văn Thái Chí Thanh; TS nhà thơ Nguyên Hùng.

Mở đầu chương trình, nhà văn Thái Chí Thanh, Chủ tịch Hội đồng Văn học Thiếu nhi, đã trình bày bức tranh khái quát về dòng chảy văn học thiếu nhi thời gian gần đây. Bên cạnh việc điểm qua một số tác giả, tác phẩm mới nổi bật, ông cũng giới thiệu giai phẩm Văn học Thiếu nhi số 1 (kết quả chủ yếu từ Trại sáng tác tại Phú Yên 2023) sắp ra mắt và chia sẻ kinh nghiệm tổ chức các trại sáng tác theo hình thức đổi mới, từ Trại sáng tác tại Vườn Thong Dong (Bảo Lộc, Đà Lạt), gắn bó với thực tiễn đời sống.

TS, nhà thơ Nguyên Hùng phát biểu tóm tắt tham luận “Một số vấn đề cần lưu ý trong công tác xuất bản, quảng bá Văn học Thiếu nhi hiện nay”, trong đó nêu ra những tồn tại đang cản trở sự phát triển của văn học thiếu nhi như: thiếu đầu tư từ phía nhà xuất bản, hạn chế trong khâu phân phối và quảng bá, thiếu phối hợp giữa nhà văn – NXB – nhà in, cùng với sự lúng túng trong việc tiếp cận độc giả nhí giữa thời đại công nghệ số. Đặc biệt, ông chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn từ Hội Nhà văn TP.HCM trong việc đưa sách đến gần với học sinh thông qua những hình thức cụ thể: tổ chức giao lưu tại các trường học; mời học sinh đến tham dự Ngày Thơ Việt Nam, lễ ra mắt sách mới; đồng hành với nhà văn Phương Huyền, Ủy viên BCH Hội Nhà văn TPHCM – Đại sứ Văn hóa đọc,– trong các chương trình giới thiệu sách, nói chuyện văn học.

“Mỗi cuốn sách hay dành cho thiếu nhi là một hạt giống tâm hồn. Khi được gieo đúng cách, nó sẽ nảy mầm trong lòng các em, giúp các em trở thành những người tử tế, giàu trí tưởng tượng và biết yêu thương” – nhà văn Phương Huyền bày tỏ.

Với bài tham luận chính của buổi tọa đàm, PGS.TS, nhà lý luận phê bình Nguyễn Đức Hạnh đã tập trung phân tích sâu sắc vai trò của Trí tuệ Nhân tạo trong quá trình dạy – học văn học thiếu nhi trong nhà trường. Diễn giả cho rằng AI có thể là công cụ hỗ trợ nhưng không thay thế được chiều sâu cảm xúc và tư tưởng mà các tác phẩm văn học mang lại. Thơ do AI viết khá lắm chỉ ở mức đọc được, chứ không thể tinh tế và hay như nhà thơ đích thực.

Phát biểu trong phần thảo luận, nhà thơ Thu Nguyệt chia sẻ: "Viết cho thiếu nhi không dễ, và cũng không được phép dễ dãi. Trẻ em ngày nay rất thông minh, đòi hỏi người viết vừa phải hấp dẫn vừa phải sâu sắc”.

Còn nhà thơ Hoa Mai, chủ nhân không gian sáng tác Sườn Gió Thiên Nhẫn – nơi đăng cai tổ chức trại viết lần này – cho biết: “Chúng tôi mong Thiên Nhẫn không chỉ là nơi dừng chân của những người viết, mà còn là chiếc nôi nuôi dưỡng tinh thần văn học dành cho tuổi thơ”.

Phát biểu tại buổi tọa đàm, nhà thơ Hoàng Cẩm Thạch (hiện sống tại thành phố Vinh) bày tỏ niềm vui khi được đồng hành cùng hoạt động hỗ trợ Văn học Thiếu nhi, đồng thời cho biết sẽ liên hệ, kết nối với một đơn vị du lịch ở Cửa Lò để có thể tổ chức một Trại sáng tác tương tự trong thời gian tới.

Buổi tọa đàm đã mở ra những hướng đi thiết thực trong việc nuôi dưỡng, quảng bá và ứng dụng văn học thiếu nhi trong đời sống giáo dục hiện đại. Trong bối cảnh AI đang dần chi phối mọi mặt đời sống, tiếng nói của các nhà văn, nhà giáo, nhà nghiên cứu tại buổi tọa đàm này chính là lời khẳng định mạnh mẽ: văn học – đặc biệt là văn học dành cho trẻ em – vẫn cần được viết bằng trái tim, nuôi dưỡng bằng trí tuệ, và lan tỏa bằng những phương thức phù hợp với thời đại.

Văn chương TP. Hồ Chí Minh xin giới thiệu các videoclip hình ảnh một số hoạt động của các nhà văn tham gia Trại sáng tác này:

Trong khuôn khổ Trại sáng tác văn học tại Nam Đàn, ngoài chuyến về thăm Kim Liên quê Bác, Đoàn nhà văn Việt Nam đã có chuyến hành hương, tri ân và trải nghiệm sâu sắc tại những địa danh văn hóa - lịch sử tiêu biểu của quê hương Nghệ Tĩnh.

Hành trình bắt đầu từ Khu mộ La Sơn Phu Tử – nơi an nghỉ của nhà giáo, nhà tư tưởng lỗi lạc Nguyễn Thiếp – bậc hiền tài được vua Quang Trung hết mực trọng vọng. Tiếp nối là Di tích lịch sử Truông Bồn – vùng đất thiêng ghi dấu sự hy sinh anh dũng của bao chiến sĩ thanh niên xung phong trong kháng chiến chống Mỹ.

Tại Trung Đô, Đoàn đã dâng hương tưởng niệm người anh hùng áo vải Quang Trung – Nguyễn Huệ, vị vua dân tộc với chiến công lẫy lừng làm rạng danh đất nước.

Đoàn cũng thành kính viếng thăm Khu tưởng niệm và mộ Đại thi hào Nguyễn Du – Danh nhân văn hóa thế giới, và khu mộ nhà thơ – nhà quân sự Nguyễn Công Trứ, người để lại dấu ấn sâu đậm trong văn học và lịch sử nước nhà.

Khép lại hành trình là khoảnh khắc lắng đọng bên sóng nước Cửa Lò – Cửa Hội, nơi biển trời Nghệ Tĩnh giao hòa trong hơi thở của đất thiêng và tình người.

Phần nhạc nền của clip sử dụng ca khúc “Lời hẹn tình quê” – một sáng tác của Lê An Tuyên & Nguyên Hùng, qua tiếng hát sâu lắng, da diết của ca sĩ Tân Nhàn – hy vọng sẽ góp phần lan tỏa cảm xúc, làm bật lên tình đất, tình người xứ Nghệ trong mỗi khuôn hình.

Trại sáng tác Nam Đàn - videoclip 2

Trại sáng tác Nam Đàn - videoclip 1

Hình ành: Nguyên Hùng và nnk - Dựng clip: Nguyên Hùng