Rạng sáng 21.9 (theo giờ Việt Nam), ca sĩ Đức Phúc đã xuất sắc giành ngôi vô địch tại cuộc thi âm nhạc quốc tế Intervision 2025, diễn ra tại sân vận động Live Arena, ngoại ô Moskva, Nga. Tiết mục kéo dài 3 phút 30 giây của quán quân Giọng hát Việt 2015 đã chinh phục tuyệt đối 16 vị giám khảo quốc tế với số điểm vượt trội - 422 điểm, cao hơn hẳn người về nhì (373 điểm) cùng giải thưởng 30 triệu ruble (gần 9,5 tỉ đồng).

Đức Phúc hóa thân thành hình tượng Thánh Gióng trên sân khấu Intervision 2025 - Ảnh: FC Đức Phúc

Hình ảnh Đức Phúc hóa thân vào hình tượng Thánh Gióng, mặc áo giáp sắt (cách điệu từ áo tứ thân), cầm roi tre ra trận trên nền bối cảnh làng quê Việt Nam xưa đã trở thành một biểu tượng Việt đẹp trên sân chơi âm nhạc quốc tế thu hút hơn 4,3 tỉ lượt xem toàn cầu.

'Tiết mục của Đức Phúc là… món nhuận bút đẹp với tôi'

Chứng kiến tiết mục "dậy sóng" của Đức Phúc với những ca từ mở đầu trích từ những câu thơ đầu tiên trong bài thơ Tre Việt Nam của mình, nhà thơ Nguyễn Duy không giấu nổi xúc động. Vừa trải qua cơn đột quỵ cách đây 3 tháng ở tuổi 77, tác giả Tre Việt Nam cho biết trước đó, ông chưa hề được nghe ca khúc Phù Đổng Thiên Vương của nhạc sĩ Hồ Hoài Anh và không hề biết những câu thơ từng được ông viết từ hơn nửa thế kỷ trước (1969) đã được nhạc sĩ trân trọng đưa vào nhạc phẩm. Những câu thơ mộc mạc hồn nhiên như đồng dao, từng quen thuộc với bao thế hệ học trò khi được đưa vào sách giáo khoa:

Tre xanh
Xanh tự bao giờ
Chuyện ngày xưa... đã có bờ tre xanh
Thân gầy guộc, lá mong manh
Mà sao nên luỹ nên thành, tre ơi?

Biểu tượng cây tre Việt Nam trong tiết mục "dậy sóng" của Đức Phúc - Ảnh: FC Đức Phúc

Nhớ lại hoàn cảnh sáng tác "bài thơ nằm lòng", từng ăn sâu vào tâm trí bao thế hệ học trò và nay lại thêm lần nữa vang lên trong tiết mục của Đức Phúc tại Intervision 2025, nhà thơ Nguyễn Duy xúc động cho biết: "Bài thơ được viết năm 1969, trên đường hành quân, khi tôi còn là anh lính binh nhì. Lúc đó tôi vừa nhập ngũ được 3 năm, trong lòng lúc nào cũng canh cánh nỗi nhớ nhà, nhớ quê da diết. Nhớ lũy tre bến nước tại làng Vũ (Đò Lèn, Thanh Hóa) quê tôi. Những câu thơ đầu tiên của bài thơ đã bật ra khi tôi ngồi trong một căn hầm ẩn dưới một khóm tre già, rễ tre còn đâm cả vào đầu tôi khi tựa vào vách hầm. Tôi cứ thế ngồi tả cây tre từ rễ tới ngọn. Có thế thôi mà… mất tới 2 năm, nay viết một câu, mai viết một câu, rồi thì sửa đi sửa lại, cho đến khi không sửa được nữa thì thôi. Chỉ duy nhất mấy câu thơ đầu là viết ra một lèo, không phải sửa".

Nhà thơ Nguyễn Duy: "Tiết mục của Đức Phúc là… món nhuận bút đẹp với tôi"- Ảnh: Nguyễn Đình Toán.

Tác giả Tre Việt Nam cũng cho biết nhờ bài thơ được yêu quý mà ông đổi được bao nhiêu nhuận bút bằng… rượu. "Mọi người có thể không biết ông già Nguyễn Duy là ai, nhưng nhắc đến bài thơ Tre Việt Nam, hầu như ai cũng nhớ, cũng thuộc. Và mỗi lần đọc Tre Việt Nam, thể nào tôi cũng được đãi… một bữa rượu", ông nói vui. Và giờ đây, với tiết mục Phù Đổng Thiên Vương mở đầu bằng những câu thơ đầu tiên từ bài thơ này, tác giả Tre Việt Nam cho rằng đấy cũng chính là một món "nhuận bút" rất đẹp, rất đặc biệt vì nó đã giúp sống lại trong ông những hồi ức đẹp về một thời mặc áo lính.

"Những vần thơ mộc mạc chân thành, trong ruột mình nó túa ra, cứ thế, chứ chẳng có lao động nghệ thuật gì ở đây hết, chẳng hề có kỹ thuật như nhiều bài thơ mình viết sau này. Điều đó chứng tỏ, cái gì mộc mạc hồn nhiên sẽ ở trong tâm trí con người ta lâu nhất. Đó có lẽ chính là vẻ đẹp thuần khiết ban sơ nhất của nghệ thuật", tác giả Tre Việt Nam chia sẻ với Thanh Niên.

Tiếng Việt trên nước Nga và 'Nhìn từ xa Tổ quốc'

Trường phái ngoại giao "cây tre Việt Nam" cũng là cụm từ được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu trong Hội nghị đối ngoại toàn quốc ngày 14.12.2021. Trong bài viết của mình, Tổng Bí thư đã nhắc tới câu thơ: "Thân gầy guộc, lá mong manh/ mà sao nên luỹ, nên thành tre ơi?" trong bài thơ Tre Việt Nam, để khẳng định trường phái ngoại giao mang đậm bản sắc "cây tre Việt Nam": "gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển". 

"Mình hiểu ý của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là muốn mượn hình ảnh cây tre để nhấn mạnh tính mềm dẻo, linh hoạt trong chính sách ngoại giao của ta. Hẳn nhiên rồi. Và thêm nữa, cây tre cũng đồng thời là biểu tượng của sự ngay thẳng…", tác giả Tre Việt Nam nói.

Những ca từ tiếng Việt qua giọng hát Đức Phúc vang lên trên đất Nga.

Điều thú vị là 37 năm trước, cũng tại nước Nga, trong một căn phòng nhỏ thuộc Học viện viết văn Maxim Gorki, nhà thơ Nguyễn Duy cũng từng viết nên bài thơ nổi tiếng Nhìn từ xa Tổ quốc. Bài thơ chép trên 11 trang giấy viết tay ngay lập tức làm "dậy sóng" thi đàn Việt ngày đó. Tác giả đã được Ðài phát thanh Matxcơva mời đến thu âm giọng đọc của chính ông để phát trong chương trình tiếng Việt vào tháng 6.1990. Nhiều câu hỏi ưu tư trong đó, khi đất nước vừa đi qua cột mốc Đổi mới được 2 năm, còn ngổn ngang lắm nỗi. Nhưng trên hết, từ góc nhìn "từ xa" trên nước Nga khi dõi về Tổ quốc, tác giả Tre Việt Nam vẫn quả quyết khẳng định giá trị của sự tin yêu. Tin yêu Tổ quốc, tin yêu con người:

"Dù ở đâu vẫn Tổ quốc trong lòng
cột biên giới đóng từ thương đến nhớ
… Dù có sao vẫn tin ở con người
… Dù có sao vẫn Tổ quốc trong lòng
mạch tâm linh trong sạch vô ngần…"

Đức Phúc giành quán quân Intervision 2025 - 

"Thật thú vị khi tròn 35 năm sau, cũng tại nước Nga, những lời thơ bằng tiếng Việt lại thêm lần nữa được vang lên và thêm một người Việt trẻ "nhìn từ xa Tổ quốc" bằng tiếng hát trầm hùng, tin yêu Tổ quốc…", tác giả Tre Việt Nam xúc động chia sẻ với Thanh Niên.

Nguồn: Báo Thanh Niên.