Ban biên tập The Guardian đã tổng hợp lại những cuốn tiểu thuyết nổi bật nhất từ các nhà văn trên khắp thế giới trình làng trong 1 năm qua. Từ những cuốn sách bán chạy nhất năm nay của Sally Rooney, Jonathan Franzen, Kazuo Ishiguro, đến tác phẩm của các nhà văn đoạt giải Nobel, hay giải Booker…

Cuốn tiểu thuyết được ban đọc mong đợi, thảo luận và tiếp cận nhiều nhất trong năm là Beautiful World, Where Are You (tạm dịch: Thế giới tươi đẹp, bạn ở đâu) của Sally Rooney. Nội dung cuốn sách kể về Alice, tiểu thuyết gia, gặp Felix, một nhân viên kho và hỏi anh có muốn đến Rome với cô không. Người bạn thân nhất của Alice là Eileen vừa thất tình và quay sang tán tỉnh Simon, một người Eileen quen biết từ lâu. Bốn người họ cuồng si nhau, kết hôn rồi chia lìa. Càng ham muốn được chia sẻ, họ càng chứng tỏ bản thân cô độc nhường nào. Những lo lắng về tình bạn, tình yêu, trăn trở trong cuộc sống đều có mặt trong Beautiful World, Where Are You. Liệu họ có tìm được cách để tin vào một thế giới tươi đẹp phía trước?

Sally Rooney không phải là tên tuổi được đón đợi duy nhất. Tác phẩm The Books of Jacob (tạm dịch: Những cuốn sách về Jacob) của nhà văn Ba Lan đoạt giải Nobel Olga Tokarczuk đã đến tay độc giả nói tiếng Anh, qua bản dịch tuyệt vời của Jennifer Croft kể câu chuyện về Jacob Frank, một nhà lãnh đạo tôn giáo Ba Lan – Do Thái và cũng là nhà thần bí gây tranh cãi, người đã thành lập giáo phái Frankist vào thế kỉ 18, người đấu tranh cho quyền lợi và sự giải phóng của người Do Thái ở Đông Âu… Năm 2021, chúng ta cũng chứng kiến sự trở lại của Jonathan Franzen với tác phẩm Crossroad (tạm dịch: Ngã tư). Giống như một chuyến du lịch khám phá với nhiều góc nhìn đan xen và hồi hộp kéo dài, với hành động phần lớn diễn ra trong một ngày mùa đông duy nhất, Crossroad là câu chuyện về một gia đình miền Trung Tây ở một thời điểm quan trọng của cuộc khủng hoảng đạo đức ở nước Mĩ. Jonathan Franzen đã xây dựng những nhân vật sống động của hai thế hệ, sống trong bối cảnh nước Mĩ đương đại. Bức tranh nhỏ về gia đình và bức tranh lớn về xã hội chưa bao giờ được nhà văn thể hiện rõ ràng hơn thế.

Klara and the Sun (tạm dịch: Klara và mặt trời) là tiểu thuyết mới nhất nhà văn Nhật Kazuo Ishiguro sau giải Nobel. Lấy bối cảnh ở một nước Mĩ không xác định, trong một tương lai không xác định, truyện tham dò cảm xúc trong mối quan hệ của một cô bé ốm yếu với người bạn nhân tạo của cô bé ấy. Josie là người chủ tuổi teen của người máy đó. Robot (AFs) đã trở nên phổ biến như máy hút bụi, chỉnh sửa gen và những tiến bộ công nghệ sinh học đã tái tạo những con người độc đáo. Nhà văn người Mĩ Gayl Jones cũng được ca ngợi bởi đóng góp của ông bằng tác phẩm sử thi Palmares (Palmares – tên riêng) nói về những nô lệ được giải phóng ở Brazil thế kỉ 17.

Tuyệt vời và gây được tiếng vang, đầy tham vọng và gần gũi, The Women of Troy (tạm dịch: Những người phụ nữ thành Troy) của Pat Barker tiếp tục kể lại về một trong những huyền thoại cổ điển vĩ đại nhất của chúng ta, tiếp nối từ The Silence of the Girls được giới phê bình đánh giá cao. The Book of Form and Emptiness (tạm dịch: Sách về hình thức và sự trống rỗng) của Ruth Ozeki là tiểu thuyết đầu tiên sau khi A Tale for the Time Being của cô được lọt vào danh sách Giải Booker năm 2013. Đây là một tác phẩm siêu hư ấu nói về những trải nghiệm mất mát, về sự lớn lên, sự gắn bó và mối quan hệ của con người với những người xung quanh.

Sau khi du hành vào tâm trí của Henry James trong The Master năm 2004, Colm Tóibín đã xây dựng lên một cái nhìn tổng thể về cuộc đời và thời gian của nhà văn người Đức lưu vong, người đã chiến thắng giải Nobel Thomas Mann, trong The Magician (tạm dịch: Nhà ảo thuật). Tóibín đã khám phá trái tim và khối óc của một nhà văn thiên tài nhưng có những thống khổ vì dục vọng, khám phá cuộc sống hôn nhân của ông với người vợ, trong thời gian họ đã sống – Chiến tranh thế giới thứ Nhất, sự trỗi dậy của Hitler, Chiến tranh thế giới thứ Hai, Chiến tranh Lạnh và cuộc sống lưu vong. Đây là một người đàn ông và một gia đình được thế giới gắn kết quyết liệt, vô cùng khó quên.

Nhà văn Colson Whitehead có sự thay đổi giọng điệu trong cuốn tiểu thuyết mới lấy bối cảnh phong trào dân quyền – Harlem Shuffle; trong khi tác giả người Pháp Maylis de Kerangal thể hiện sự am hiểu về nghệ thuật và ảo ảnh quang học với phong cách đặc trưng trong Painting Time (tạm dịch: Thời gian vẽ tranh) do Jessica Moore chuyển ngữ.

Treacle Walker của Alan Garner là sự kết hợp tuyệt vời giữa thần thoại và văn học dân gian, đồng thời là sự khám phá sự trôi chảy của thời gian, cách kể chuyện sống động thắp sáng một cách xuất sắc tâm hồn trẻ thơ đang cố gắng hiểu mọi thứ xung quanh. Trong khi đó, Anthony Doerr, nổi tiếng với cuốn sách bán chạy đoạt giải Pulitzer All the Light We Cannot See (tạm dịch: Tất cả ánh sáng chúng ta không thể thấy), trở lại với tác phẩm mới Cloud Cuckoo Land là một bức thư tình gửi cho người đọc, cũng như một biên niên sử về những gì đã mất qua nhiều thế kỉ, và những gì đang bị đe dọa trong cuộc khủng hoảng khí hậu ngày nay: đau buồn, hi vọng và biến đổi. Nhà văn Ailen Keith Ridgway trở lại tiểu thuyết, gần một thập kỉ sau Hawthorn & Child, với A Shock, những câu chuyện kì ​​quặc tinh tế của ông về những cuộc sống liên kết với nhau ở London.

Tiểu thuyết được viết trong vòng bảy năm của Damon Galgut đã giúp anh giành giải Booker. The Promise kể về câu chuyện của một gia đình Afrikaner giữa cuộc biến động chính trị và xã hội dẫn đến sự kết thúc của chế độ phân biệt chủng tộc. Một số tiểu thuyết xuất sắc khác cũng được kể ra: The Fortune Men của Nadifa Mohamed soi sáng về sự bất công chủng dựa trên sự kiện công lí có thật ở Vịnh Tiger của Cardiff những năm 1950; theo chân Francis Spufford về những cuộc đời liên tục ở London thời hậu chiến trong Light Perpetual (Ánh sáng vĩnh viễn); China Room của Sunjeev Sahota là câu chuyện về các nhân vật qua nhiều thế hệ (từ Punjab đến vùng nông thôn nước Anh); và Second Place – một cuộc điều tra của Rachel Cusk về giới chính trị và sự sáng tạo.

Cũng nằm trong danh sách rút gọn của giải Booker 2021 là tác phẩm đầu tay của tác giả người Mĩ Patricia Lockwood, với No One Is Talking About This có giọng văn và phong cách độc đáo đã thể hiện những chủ đề mới lạ: hố đen của mạng xã hội và phản ánh đời sống con người hiện nay: trống rỗng, xốp nhẹ, nhân tạo. Luster của Raven Leilani kể về đời sống bếp bênh ở New York. Các cuốn sách khác đáng chú ý như: Assembly của Natasha Brown về vai trò xuất sắc của một phụ nữ da đen đàm phán về việc thành lập nước Anh; bản tường thuật chân thực The Manningtree Witches của AK Blakemore về chủ nghĩa thuần túy ở thế kỷ 17, và câu chuyện mới mẻ, sôi nổi Keeping the House (giữ nhà) của Tice Cin về buôn lậu ma túy và sự kiên cường của phụ nữ trong cộng đồng người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ ở London.

Open Water của Caleb Azumah Nelson là một câu chuyện tình trữ tình tôn vinh nghệ thuật của người da đen, trong khi cuốn tiểu thuyết đầu tiên của nhà thơ Salena Godden, Mrs Death Misses Death là một câu chuyện ngụ ngôn rất hiện đại về sự sáng tạo, bất công và duy trì sự tồn tại nước Anh hiện đại. Ngoài ra có thể kể đến cuốn A Burning của Megha Majumdar, How to Kidnap the Rich của Rahul Raina.

Tác phẩm truyền miệng gây tiếng vang lớn trong mùa hè là Sorrow and Bliss của Meg Mason một cuốn sách hài đen về cuộc sống gia đình và nỗi đau khổ về tinh thần của người phụ nữ đáng lẽ phải có mọi thứ để sống. Một cuốn sách sâu sắc thú vị khác, The Hummingbird của Sandro Veronesi (do Elena Pala chuyển ngữ), miêu tả cuộc sống đàn ông thông qua các mối quan hệ gia đình của anh ta. Cuốn tiểu thuyết mở rộng để tìm kiếm toàn bộ thế giới trong một cá nhân, cấu trúc vui tươi của nó khiến những câu chuyện bất ngờ liên tục mở ra.

Phải trải qua một thời gian đủ lâu nữa, đề đề tài về Covid 19 đi sâu vào tiểu thuyết, nhưng hiện nay, một số tác phẩm viết về đại dịch đã xuất hiện. Tiêu biểu là Burntcoat của Sarah Hall. Khởi bút trong đợt cách li xã hội đầu mùa xuân, nhà văn người Anh đã kể câu chuyện hư cấu về tình trạng con người sống trong thế giới dịch bệnh, khám phá về nghệ thuật, tình yêu, tình dục và cái tôi trong mối đe dọa mới.

The Passenger (tạm dịch: Hành khách) của Ulrich Alexander Boschwitz lại là cuộc khám phá lịch sử đầy hấp dẫn, làm sáng tỏ những chủ đề về biên giới, di cư và những định kiến về di cư trong thời hiện tại. Cuối cùng là cuốn tiểu thuyết đưa người đọc ra khỏi hiện tại, Matrix (tạm dịch: Ma trận) của Lauren Groff là một câu chuyện sáng tạo về nữ tu thế kỉ 12, tập trung vào nhân vật Marie de France, người được coi là người phụ nữ đầu tiên làm thơ bằng tiếng Pháp.

 Thục Quyên