TIN TỨC

Chữ An của Tào Mạt | Nguyễn Quang Lập

Người đăng : nguyenhung
Ngày đăng: 2022-02-06 23:38:20
mail facebook google pos stwis
858 lượt xem

NGUYỄN QUANG LẬP

Ấy là mùa Đông năm 1986, tôi tới chòi ngắm sóng của Phùng Quán và gặp Tào Mạt ở đấy cùng với vài người nữa. Ở chòi ngắm sóng chỉ có hai món, đó là rượu và thơ. Có Tào Mạt, chiếu rượu thêm một món chèo. Tào Mạt hát chèo thật hay, càng say ông hát càng hay.

  Xong món chèo đến tiết mục Tào Mạt cho chữ. Mọi người trong chiếu rượu đều được Tào Mạt cho chữ thơ, mỗi người một bài thơ vịnh bằng chữ Hán. Thuộc hạng tép riu không dám dự phần, tôi ngồi yên một xó nhìn các đàn anh hí hửng nhận chữ thơ từ tay Tào Mạt. Cho chữ hết lượt, Tào Mạt sực nhớ ra hãy còn tôi nữa. Ông nhìn tôi như xói rồi viết chữ thật to đặt lên đầu tôi, mọi người ồ lên một tiếng, chữ An viết thảo rất đẹp.

Tôi vừa mừng vì được Tào Mạt cho chữ, vừa tủi thân khi mọi người được cả bài thơ, tôi chỉ được mỗi chữ An. Tuổi trẻ ngông cuồng ghét mấy chữ Đức, Tín, Tâm, An bọn đạo đức giả vẫn trưng lên, nhưng lại khó lòng chối bỏ những Vinh, Quý, Lộc, Danh, bét ra cũng Đạt, Khang, Thành, Tiến - sản phẩm của văn hóa trọc phú. Không được mấy chữ mình mong, và ngờ rằng có ẩn ý sâu xa của Tào Mạt, có thể ông đọc thấy chữ loạn trong tôi nên đã vội vã đặt chữ An lên đầu ấn xuống. Tôi cười như mếu.

Bữa đó đông người tôi không dám hỏi, ba ngày sau vẫn ở chòi ngắm sóng may mắn được đối ẩm với Tào Mạt tôi đã gặng hỏi. Ông tủm tỉm cười, nói: “Ẩn ý gì đâu. Mọi người già rồi, sắp xuống lỗ rồi, chơi cho vui chữ gì mà chẳng được. Riêng chú mày còn trẻ, từ đây tới khi xuống lỗ còn cả chục cuốn sách nữa, anh muốn tặng chú mày chữ quan trọng nhất của nghiệp văn”.

Vẫn không hiểu. Tôi tưởng chữ quan trọng nhất của nghiệp văn là chữ Tài, chữ Danh, ít ra cũng chữ Đạt, sao lại là chữ An? Tào Mạt biết tôi đang nghĩ gì, ông tủm tỉm cười không nói. Tào Mạt có cái cười tủm rất duyên.

Mãi rồi ông cũng nói: “Chú mày còn trẻ phải ráng mà hiểu lấy chữ An. Dưới gầm trời này, là anh nói dưới gầm trời tụi mình đang ngồi uống rượu đây này, nhà văn không đau với chữ An không viết ra văn đâu - Tào Mạt bất ngờ cạn chén, khà một tiếng rõ to - Còn như đám nhà văn núp bóng chữ An, chúng toàn viết ra rác rưởi cả thôi em ạ”.

Tan cuộc rượu về nhà tuy vẫn nhớ những gì Tào Mạt nói nhưng tôi không thấy có gì thật cần phải lưu ý, nghĩ bụng kẻ sĩ thường cực đoan nói gì cũng hơi quá lên một chút. Chữ An ông cho đem về Huế cất vào cuốn từ điển rồi cũng quên mất. Bảy năm sau, năm 1993 ra Hà Nội, nghe tin Tào Mạt sắp về trời, tôi vội tới “Phố nhà binh” thăm ông. “Trời đâu mà về? - Cái cười tủm đã méo nhưng vẫn rất tươi, Tào Mạt nói tỉnh rụi - Thành cát bụi là nói cho sang. Mình cũng giống muôn loài, rồi cũng phân gio cả mà thôi”.

Nghe sao mà đắng ngắt!

Ốm đau mặc kệ, Tào Mạt vẫn lôi rượu ra mời. Ông chỉ nhấp chút xíu, chủ yếu để rót rượu cho tôi, chạm cốc với tôi. Bất ngờ ông hỏi tôi: “Lập đã thấm được chữ An chưa?”. Tôi ngớ ra một lúc mới nhớ câu chuyện bảy năm về trước. Ông hơi buồn, có lẽ thất vọng thì đúng hơn. “Anh tưởng chú mày sâu sắc lắm” - Ông nói vậy rồi im, cứ xoay xoay cốc rượu không buồn uống cũng không buồn nói.

Tôi chờ đợi điều gì đó thật nghiêm trọng. Nhưng không. Dường như ông bỏ qua điều vừa nói, chìa cánh tay có mấy cái u nhỏ nổi lên ở cùi tay, nói, ung thư di căn ra mấy chỗ đó rồi đấy. Ông rót rượu. “Trước đó anh có biết gì đâu. Vẫn rượu vẫn chèo, phơi phới lắm. Đâu biết thần chết đã ém trong mình đã lâu - Buồn tay ông lại rót rượu ra hai, ba cốc - Bị rồi mới tiếc, giá mình đi khám định kỳ thường xuyên thì đâu đến nỗi”. Tào Mạt im lặng hồi lâu bỗng thở hắt ra: “Những ai chết vì ung thư đều như anh cả, ngộ nhận về chữ An mà chết, bị chữ An ru ngủ mà chết. Khốn thế”.

Tôi vỡ ra chữ An của ông, chực đế thêm một đôi câu. Tào Mạt đưa tay ngăn lại. Chỉ mình ông nói. Ông cầm cốc rượu xoay xoay rủ rỉ nói, hình như chỉ nói cho ông. Cái làng ở Sông Thao đẹp lắm, sơn thủy hữu tình, bình yên vô tận. Hóa ra đó là làng ung thư. Cặp vợ chồng nghệ sĩ đẹp nhất thiên hạ, tài cũng nhất thiên hạ, ngờ đâu bị xe cẩu cán chết cả hai. Tháng trước vừa dự sinh nhật thằng con ông bạn đại tá, thằng cu 18 tuổi đẹp như tài tử xi nê. Tháng này nó lấy súng bố nó bắn chết bố nó chỉ vì lên cơn nghiện. Rồi thì cả xe đón dâu bị tàu hỏa nghiến nát, cả đoàn văn công chết chìm đáy hồ, cả làng ngộ độc thức ăn chết lăn ra cả, không ai còn chôn cất cho ai... Tiếng ông trầm bổng âm u, nghe như tiếng của hồn oan.

Tháng sau Tào Mạt về trời. Ở Quảng Trị tôi thắp hương bái vọng ông, đem chữ An ông tặng ra ngắm. Tôi hiểu chữ An ông đặt lên đầu tôi không phải để treo lên, nó chỉ là một lời nhắc nhở cho những ai mới ti toe cầm bút như tôi, rằng bọn cầm bút sinh ra không phải để ve vuốt chữ An, thổi phồng chữ An. Ít ra cũng không để cho chữ An ru ngủ. Còn nhớ khi tôi hỏi Tào Mạt, em nói vậy đúng không? Ông trả lời tôi bằng cái cười tủm héo hắt.

Từ đó đến nay đã gần ba chục năm, những bất an Tào Mạt đã gặp, lạ kỳ thay tôi cũng gặp lại y xì. Cũng một làng ung thư, một cặp vợ chồng nghệ sĩ trẻ, thằng con trai bắn cha và đoàn tàu nghiến nát xe đón dâu... Có lẽ tất cả bất an Tào Mạt đã gặp trong đời ông, giờ đây trở về nguyên xi đời tôi. Chữ An đã ru ngủ Tào Mạt, thế hệ Tào Mạt. Đã ru ngủ tôi, thế hệ tôi. Rồi đây đến lượt thế hệ con cháu tôi, chắc chúng cũng bị chữ An ru ngủ?

Thật đáng sợ biết bao!

Nguồn: Báo Văn Nghệ Tết Nhâm Dần.

Bài viết liên quan

Xem thêm
GS Mai Quốc Liên – Người đất Quảng cương trực
Tôi gặp GS-TS Mai Quốc Liên tại nhiều sự kiện của Hội Nhà văn Việt Nam và Hội đồng Lý luận, Phê bình văn học nghệ thuật Trung ương. Trong các cuộc họp, mỗi khi đăng đàn, ông sang sảng chất giọng Quảng đậm đà, khảng khái, thẳng thắn, thậm chí có lúc tranh luận khá gay gắt, chẳng cần rào trước đón sau, mà cũng chẳng ngại va chạm, có thể hơi làm “nghịch nhĩ” ai đó, nhưng tư duy logic, liên tưởng, liên kết các vấn đề mạch lạc. 
Xem thêm
Để thơ không “thất lạc nhau” nữa
Nguồn: Tuần báo Văn nghệ số 9/2024
Xem thêm
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều: 350.000 tỉ đồng chấn hưng văn hóa vẫn là con số rất ít
Chiều 29.02 phát biểu tại buổi gặp mặt giữa Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng cùng lãnh đạo Đảng, Nhà nước với trí thức, nhà khoa học, văn nghệ xuân Giáp Thìn 2024, Chủ tịch Hội Nhà văn Nguyễn Quang Thiều đã dành thời gian nói về vấn đề xây dựng văn hóa.
Xem thêm
Quyển sách là chữ nghĩa...
Quyển sách là chữ nghĩa. Mà chữ nghĩa của một quyển sách phải kết hợp vừa từ trí tuệ vừa từ trái tim.
Xem thêm
Nhà thơ Từ Quốc Hoài để lại “Khu vườn kí ức”
Từ Quốc Hoài, đến với thơ ca khá sớm. Ông là nhà thơ cùng thời với những tên tuổi quen thuộc: Trần Vũ Mai, Thanh Quế, Thanh Thảo, Phạm Tiến Duật, Hữu Thỉnh… cũng từng vào chiến trường khói lửa. Nhưng với con đường thơ ca, ông bước chậm, thận trọng, dè dặt. Cho tới tuổi hơn 80 ông chỉ cho ra mắt độc giả sáu tập thơ. Tập thơ thứ 5, “Sóng và khoảng lặng” (2010) đoạt giải thưởng văn học của Hội Nhà văn Việt Nam. Kỹ tính, khó tính (trong thơ và có lẽ cả trong cuộc sống), trăn trở, tìm tòi nên thơ Từ Quốc Hoài không lẫn, tự do, phóng khoáng, lần dò khám phá chiều sâu nội tâm.
Xem thêm
Im lặng- ngôn ngữ đặc biệt của văn chương
Nhà văn đoạt giải Nobel Văn chương 2023 – Jon Fosse vừa có một buổi gặp gỡ và đọc diễn từ của mình tại Oslo
Xem thêm
Quyền lực thơ ca và quyền uy thi sĩ
Bài đăng báo Văn nghệ của nhà văn Bích Ngân; Thơ và ảnh của nhà thơ Nguyên Hùng...
Xem thêm
Nhớ Nguyễn Đình Thi: “Một chút trắng hồng dào dạt vàng”
Bài viết của nhà báo Nguyễn Thế Khoa nhân 99 năm ngày sinh nhà văn hóa lớn Nguyễn Đình Thi ,20/12/1924-20/12/2023
Xem thêm
Nguyễn Du bàn về sáng tác văn chương
Bài viết rất bổ ích của nhà thơ Vương Trọng
Xem thêm
Thử nêu cách chữa “chứng lười đọc sách” – Tác giả: Nhà văn Nguyễn Khắc Phê
“Dạy con từ thuở còn thơ”; “Uốn cây phải uốn khi non”… là những điều ai cũng biết, nhưng đã có những thời đoạn do bận rộn mưu sinh và vô số sự xô đẩy, lôi kéo khác nữa, nên rất nhiều người và gia đình đã quên hoặc sao nhãng bài học giản dị và chí lý đã có tự cổ xưa. Có phải những biểu hiện tha hóa trong xã hội hiện nay chủ yếu bắt nguồn từ đó? Thiết nghĩ, cuộc vận động sáng tác văn học hướng đến lớp trẻ và thiếu nhi do Hội Nhà văn Việt Nam phát động đầu năm 2022 là một hoạt động thiết thực của văn giới nhằm góp phần chấn hưng đạo đức xã hội nói chung và góp phần bồi đắp tâm hồn cho lớp trẻ nói riêng.
Xem thêm
Làm mới cải lương – con dao hai lưỡi
Gần đây, cải lương được đưa lên mạng với một số hình thức mới: kết hợp rap, trang phục ma mị… Nhiều người cho rằng cải lương cần phải được “làm mới” để phù hợp với thời đại, với lớp trẻ. Nhưng làm mới cách nào để không bị mất chất, để người xem vẫn còn “nhìn ra” cải lương là câu hỏi không dễ giải đáp.
Xem thêm
“Vua phóng sự” Vũ Trọng Phụng làm gì khi cuốn sách về gái điếm bị đá vào xó tường?
Nguyễn Vỹ lặng lẽ đưa mũi giày đá luôn quyển “Lục Xì” vào trong xó tường. Quyển sách vừa xuất bản, hãy còn mới tinh, nằm xơ xác bên chân tủ.
Xem thêm
Văn học dân gian Đồng Nai trong bối cảnh văn học dân gian Nam Bộ từ 1945 đến nay
Công tác sưu tầm và in ấn các tuyển tập văn học dân gian Việt Nam nói chung đã được các nhà Nho thực hiện từ cuối thế kỷ XVIII với các sưu tập bằng chữ Nôm, chữ Hán. Sang đến cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, cùng với sự phổ biến của chữ quốc ngữ thì các sưu tập văn học dân gian được phát hành phổ biến nhiều hơn nữa. Tuy nhiên trong giai đoạn này phần lớn vẫn là các sưu tập miền Bắc hay ở một số tỉnh thành miền Trung, ở Nam Bộ việc sưu tầm và phổ biến văn học dân gian dưới dạng các tuyển tập in ấn vẫn còn chưa được coi trọng đúng mức, do vậy không gian nghiên cứu văn học dân gian vùng miền cũng đồng thời bị bỏ ngỏ.
Xem thêm
Nhà thơ thì chơi với ai?
Nguồn: Website Hội Nhà văn Việt Nam
Xem thêm
Bộ phim Đất rừng phương Nam: Một số điều “lấn cấn” về nội dung và nghệ thuật cùng với phản hồi của cục điện ảnh
“Đất rừng phương Nam” của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng là một bộ phim đang gây ra nhiều dư luận sôi nổi. Bộ phim nhận được nhiều lời khen ngợi, nhưng cũng có không ít tiếng chê. Dĩ nhiên với tư cách là một sản phẩm nghệ thuật, những thành công của phim rất đáng ghi nhận, song khi xem xong bộ phim, đọng lại cũng là không ít điều “lấn cấn” trong lòng một khán giả như tôi.
Xem thêm
Nghĩ về thủ thuật làm phim câu khách
Công thức làm phim ăn khách, người làm điện ảnh đều nắm được. Nhưng cũng như công thức nấu ăn, đọc kỹ sách nấu ăn không có nghĩa ai cũng có thể làm được món ngon.
Xem thêm