TIN TỨC

‘Kiếp đỏ đen’ của nhà văn Nga Dostoievski

Người đăng : phunghieu
Ngày đăng: 2021-12-22 22:23:06
mail facebook google pos stwis
2178 lượt xem

 

Dường như nhà văn Nga Fiodor Dostoievski đã nghe ngóng và phản ánh được những nghịch lý, day dứt của người đương thời với mình, trong đó có… món đổ bác.

Trọn năm 2021, nước Nga kỷ niệm 200 năm ngày sinh của Fiodor Dostoievski; dồn dập nhất vào tháng cuối năm. Theo báo Moscow Times, hầu như mọi thành phố, mọi tỉnh thành ở Nga đều lên những chương trình như triển lãm, kịch nghệ, diễn thuyết về nhà văn, cả… thực đơn đặc biệt liên quan đến nhà văn Nga thế kỷ thứ 19 này.


Tượng Dostoievski ở thành phố Saint Petersbourg.

Đương nhiên, không thể thiếu chương trình du lịch (dẫu Covid-19) Theo dấu chân nhà văn ở Saint Petersbourg, nơi ông dời nhà nhiều nhất, sáng tác được nhiều tác phẩm nhất, cũng là nơi ông yên giấc vĩnh hằng – trong nghĩa trang Tikhvin của thành phố này.

Fiodor Dostoievski được xem như một trong những nhà văn hàng đầu đã sáng tác các tiểu thuyết vĩ đại nhất nước Nga, ngang hàng với Léon Tolstoï, tác giả của Chiến tranh và Hòa bình. Với Dostoievski, chiều sâu tâm hồn con người đã được khai phá một cách dữ dội nhưng chân thật. Ông còn kết hợp được sự tầm thường của cuộc sống với siêu hình học cao siêu, trong các sáng tác của mình. Ông cũng đi trước thời đại, dự đoán được cả những bước ngoặt vĩ đại của lịch sử và tư tưởng trong thế kỷ 20. Di sản của Dostoievski rất to lớn. Nhiều người thích tác phẩm Tội ác và hình phạt, riêng tôi lại ưa cuốn Con bạc đọc từ những ngày xa xưa, khi học văn học sử Nga qua tiếng Pháp. Gần đây, tôi lại đọc trở lại.

Có thể gói gọn cốt truyện của tiểu thuyết tâm lý đó như sau: Alexei Ivanovich, gia sư cho con cái một vị tướng đã bại sản, đem lòng yêu cuồng nhiệt Pauline Alexandrovna, con dâu vị tướng. Để lấy lòng Pauline và cũng để vươn lên về mặt xã hội, Alexei lao vào trò roulette, những ngày đầu, bước ra khỏi sòng bạc rủng rỉnh tiền. Nhưng rồi nỗi ám ảnh bạc cờ bắt đầu xâm chiếm lấy Alexei. Cuối cùng, anh thua sạch tiền, bị hủy hoại, rơi vào vực thẳm.

Quả là cờ bạc đốt cháy mọi thứ, khiến đam mê, mộng ảo trào dâng; tạo ra hỏa ngục nhưng lại cung cấp chất gây nghiện giúp vượt thoát ngày thường. Thần đổ bác cũng đẩy con người tới chỗ bộc lộ chiều sâu tâm hồn, dựng nên hài kịch trưng ra sự ngu xuẩn của họ.

Vừa về bài bạc, vừa về tình yêu, Con bạc, khi đọc lại, thấy rõ chủ ý chính của tác giả: cho người đọc thấy sự điên cuồng trong casino, gián tiếp giúp họ nếm trải những cám dỗ của trò roulette. Đương nhiên, Dostoievski còn miêu tả cả cảm giác, niềm vui thích của các tay chơi, sự thu hút của các quân cờ cùng nỗi khát khao chiến thắng luôn xuất hiện trong mỗi tay chơi. Ai ngồi chiếu bạc mà muốn bị thua?

Trong khi nghiền ngẫm tiếp tác phẩm, nhớ lại những lần ghé các sòng bài cho biết, từ Singapore qua Macau cho đến Las Vegas, Monaco. Đời nay, sao mà quá giống với những gì Dostoievski miêu tả một cách tỉ mỉ trong tác phẩm xuất bản cách nay hơn 150 năm! Tay chơi – những đàn ông, phụ nữ thường độ tuổi trung niên – luôn bị những con số cuốn hút. Ngồi sòng, họ nào biết đến thời gian, không gian; casino luôn đèn vàng sáng rỡ khiến mặt mày ai nấy đều hồng hào, cũng không hề thấy đồng hồ đâu cả để khỏi đếm khắc đếm giờ.


Tác phẩm “Con bạc” do NXB Văn học ấn hành.

Roulette là món dễ chơi nhất. Có thể đặt cược nhiều cách: màu đen hoặc đỏ; một số; một nhóm số; số chẵn, số lẻ; số cao (19 – 36), số thấp (1 – 18). Để xác định số và màu, một người chơi sẽ điều khiển cò quay gắn với một bánh xe số theo một hướng nhất định. Rồi ném vào bánh xe đó một quả bóng nhỏ theo chiều ngược lại với bánh xe. Sau cùng, bóng sẽ dừng lại, rơi vào một trong 37 hoặc 38 số…

Chuyện của Alexei Ivanovich, nhân vật chính trong Con bạc của nhà văn Nga Dostoievski chẳng khác gì mấy chuyện của những kiếp đỏ đen mọi thời: cuối cùng phải rời chiếu bạc không xu dính túi. Người Việt ở Little Saigon, cách Las Vegas (Mỹ) khoảng bảy giờ lái xe trên xa lộ, thường nói rằng, vào casino, nhẹ thì đem tiền tới phụ chủ sòng đóng tiền điện; nặng thì cháy túi, làm giàu cho chủ sòng; lắm khi phải bán nhà bán cửa, nhất là với trò roulette.

(Còn tiếp)

 Nguyễn Ngọc Trân/Thanh Niên

 

Bài viết liên quan

Xem thêm
Khơi dậy sức sáng tạo văn học nghệ thuật trong lực lượng sáng tác trẻ ở miền núi - Thực tiễn và kỳ vọng
Cần phải làm gì, làm như thế nào để khơi dậy sức sáng tạo của những người sáng tác trẻ; để tạo môi trường nuôi dưỡng họ trở thành lực lượng sáng tác chuyên nghiệp?
Xem thêm
Thử giải mã ba nhà văn khó đọc ba miền
Ba miền đất nước, ba cá tính sáng tạo khác biệt – Nguyễn Bình Phương với “hiện thực lũy thừa”, Nhật Chiêu cùng “thể Sương” mơ huyền, và Ngô Phan Lưu qua “lối viết nông dân” thấm đẫm đời thường.
Xem thêm
Thoát khỏi thân phàm - Tiểu luận của Hồ Anh Thái
Bản năng tự vẫn nằm im cũng có khi bất ngờ trỗi dậy. Không phải là muốn chết. Chỉ là “một lúc” mà thôi. Được thoát ra khỏi thế giới này trong chốc lát, được thấy mình đã thoát hồn khỏi thân phàm, được thấy người ở lại người cười người khóc. Xong đâu đấy, ta trở lại, tái sinh, nhìn cuộc đời bằng cặp mắt mới. Cuộc đời dù có vắng ta cũng chẳng làm sao.
Xem thêm
Chạm thu - chạm ngưỡng cửa thu về
Chạm thu – tập thơ mới của bác sĩ, nhà thơ Mai Hữu Phước mang đến những chiêm nghiệm lắng sâu về đời người và tình thơ. Bài viết của Lê Bá Duy gợi mở một hành trình thi ca giàu cảm xúc, chân thành và đầy dư âm.
Xem thêm
“Tình đất biên cương” – Tập truyện giàu giá trị hiện thực và giá trị nhân văn
Những người từng quen biết và cùng công tác với anh luôn nhận thấy anh là một cán bộ gương mẫu, trách nhiệm, tác phong nhanh nhẹn, ngôn từ giao tiếp hoạt bát. Tuy nhiên, ít ai biết trong anh tiềm tàng một khả năng sáng tác văn chương như vậy. Khi hoàn thành nhiệm vụ công chức, được nhà nước cho nghỉ chế độ, cũng chính là lúc “anh hoa phát tiết”, các thể loại thơ, tản văn, truyện ký, tiểu thuyết,… được thể nghiệm và đáng nể nhất là hai tập sách dày dặn (Truyện ký Tình yêu người lính - NXB Thanh niên năm 2021, 364 trang và tiểu thuyết Hoa trong mắt bão - NXB Hội Nhà văn năm 2023, 570 trang) và hiện tại trên tay tôi là tập truyện ngắn Tình đất biên cương.
Xem thêm
Ẩn số đường đến thơ của Trần Hóa
Bài đăng Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam, số tháng 9/2025
Xem thêm
Nhà lý luận phê bình Đỗ Nguyên Thương và tập thơ “Tìm về miền ký ức”
Tôi quen nhà giáo, nhà Lý luận Phê bình văn học Đỗ Nguyên Thương thật tình cờ trong buổi Tọa đàm về Thơ 1-2-3 do nhà thơ Phan Hoàng chủ trì có sự phối hợp của Hội nhà văn Cần Thơ và khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn tường Đại học Cần Thơ.
Xem thêm
Tư tưởng nhân dân anh hùng
1. Vì tình yêu quê hương đất nước, Trần Bảo Định đến với văn chương. Nhà văn Long An để lại dấu ấn đáng kể trong sinh hoạt văn chương từ những năm 2010 đến nay. Bên cạnh bộ sách Đất và người Nam Bộ mến yêu gồm 14 tập truyện ngắn, Trần Bảo Định còn có 6 tập thơ, 5 tập tiểu luận phê bình. Năm 2024, nhà văn trình làng tuyển tập Đất Việt trời Nam liệt truyện gồm 3 tập (thượng, trung, hạ) do Nxb Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh ấn hành. Tái hiện diễn trình lịch sử vùng đất Nam Bộ từ hồi một 1620, hồi hai 1859, đến hồi ba 1900, tuyển tập có thể xem như trường thiên tiểu thuyết ca ngợi tinh thần đấu tranh yêu nước anh dũng của nhân dân Nam Bộ, như lời giới thiệu của Nhà xuất bản: “Chính các anh hùng vô danh mới thể hiện toàn bộ chủ đích nghệ thuật của Trần Bảo Định, cho thấy tư tưởng: nhân dân anh hùng!”
Xem thêm
Thơ tình Nguyên Bình đắm đuối
(Vanchuongthanhphohochiminh.vn) - Các nhà thơ từ cổ chí kim không nhiều thì ít đều viết thơ tình, điều đó không có gì lạ; vì tâm hồn họ lãng mạn, mơ mộng, tôn thờ phái đẹp. Nhà thơ Nguyên Bình không nằm ngoài số đó. Anh viết văn làm thơ từ thời sinh viên, cả trước và sau năm 1975. Những bài thơ tình, anh không dám trao tay cô nữ sinh xinh đẹp xứ Huế anh yêu say đắm: Vẫn mãi “Là bài thơ còn hoài trong vở/Giữa giờ chơi mang đến lại mang về” thơ Đỗ Trung Quân.
Xem thêm
Mỹ cảm của kiểu tự sự trong suốt trong tập tản văn “Nỗi buồn trong suốt” của Nguyễn Đức Phú Thọ
Tản văn là một thể loại dễ tiếp cận với mọi mặt của đời sống thông qua những lát cắt hiện thực, nhưng trung tâm tinh thần của thể loại này lại là cái tôi tư tưởng, cảm xúc của người nghệ sĩ. Tản văn vừa đậm chất trữ tình, vừa mang bản chất tự sự. Mỗi tác phẩm là một cách diễn giải về “Thế giới như tôi thấy”, đồng thời cũng là một tấm gương phản chiếu cấu trúc nội tâm của nhà văn.
Xem thêm
Cảm nhận thơ Trần Xuân Hóa từ một góc nhìn đa cảm
Bài viết của nhà thơ CCB Trần Trí Thông
Xem thêm
Hơi thở đất quê trong miền nhớ của Huỳnh Khang
Chủ đề và nội dung trong MIỀN NHỚ xoay quanh ký ức quê hương, tình mẫu tử, nghĩa làng nghĩa xóm, thiên nhiên, tình yêu đôi lứa, nỗi buồn mất mát, cùng những triết lý đời thường.
Xem thêm
Tiếng văn từ phía “bạn nguồn”
Nguyễn Minh Sơn, Hồ Tấn Vũ và Nguyễn Thị Như Hiền là ba cây bút thuộc thế hệ 7X và 9X
Xem thêm
Về trên dặm trường thiên lý “Miền Ô châu”
Tiếp theo các cuốn tản văn Sông vẫn chảy đời sông (NXB Thanh Niên 2023), Bốn mùa thương nhớ (NXB Thanh Niên 2024), nhà văn Nguyễn Linh Giang vừa ra mắt cuốn tản văn mới: “Miền Ô Châu” (NXB Phụ Nữ Việt Nam, 2025).
Xem thêm
Thơ ca chào đón Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9
Cách mạng tháng Tám - 1945 thành công, mở ra trang sử vàng chói lọi cho dân tộc. Bác Hồ đọc “Tuyên ngôn độc lập”, khai sinh ra Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á được thành lập. Hai tiếng Việt Nam vang lên đầy phấn khởi, tự hào trên trường quốc tế, đã khơi nguồn, làm bừng dậy biết bao cảm hứng về thơ ca, nhạc, họa thật mới mẻ, mãnh liệt và sôi nổi, làm không khí văn nghệ đổi sắc thay da. Từ đây nền văn học của ta chỉ còn duy nhất một trào lưu là văn học cách mạng.
Xem thêm
Hồi hộp trước “phút bù giờ” của Minh Đan
Ngôn ngữ của Minh Đan đôi lúc không còn chỉ là ký tự để giải nghĩa, mà là vật liệu có tâm hồn – biết khít lại, giãn ra, để tạo hình tượng và âm thanh.
Xem thêm
Phát triển
Nội dung quyết định hình thức. Xét cả quá trình văn học lâu dài, các hình thức tác phẩm kế tiếp nhau xuất hiện, tác động vào nền văn học, góp phần tạo ra phát triển văn chương. Bài viết chỉ đề cập đến chủ đề này của cuốn sách.
Xem thêm
Vẻ đẹp tình người và nỗi niềm ưu tư trong thơ Phạm Nguyên Thạch
Một trong những cánh én đầu đàn của văn học An Giang - nhà thơ Phạm Nguyên Thạch, anh sinh năm 1948, hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật An Giang và hiện là Chi hội trưởng Chi hội Nhà văn Việt Nam tỉnh An Giang. Anh sáng tác từ trước năm 1975. Từ đó đến nay, nhà thơ đã có những tác phẩm tạo tiếng vang được xuất bản: “Ngôi nhà lợp ngói âm dương” (Văn Nghệ AG, 1986); “Theo tình” (VNAG, 1994); “Gió” (NXB Trẻ, 1999); “Thị trấn đá” (VNAG, 2002); “Cỏ lá quẩn quanh” (VNAG, 2006); “Mưa ảo” (NXB Hội Nhà văn, 2019).
Xem thêm
Nghiên cứu truyện Nam Cao theo góc nhìn thi pháp
Bằng cách ghi nhận từ các bài nghiên cứu, lời giới thiệu, chắt lọc những ý kiến nho nhỏ, có khi chỉ một vài nhận xét liên quan, có thể đưa ra một cách nhìn về tình hình nghiên cứu truyện ngắn Nam Cao trên góc độ thi pháp học hiện đại.
Xem thêm
Nguyễn Thành Phong – Nhà thơ tài hoa trữ tình, quan chiêm ngoại vi và nội hàm tự sự luận cảm của thơ Việt Nam thời kỳ đổi mới
Trữ tình và tự sự là những khái niệm của thơ, ngoại diên và nội hàm là những khái niệm của logic học. Ngoại vi là một phần của ngoại diên chỉ các đối tượng có phạm vi nhất định và chỉ định. Trong thơ, nó là các địa danh, hoặc các nhân vật trữ tình, các không thời gian xác định, tạo nguồn cảm hứng. Ngoại vi nhỏ hơn ngoại diên. Nội hàm là nội dung thuộc tính bên trong cả chủ quan và khách quan của sự vật, hiện tượng. Trữ tình nói bằng cảm xúc, gắn với bộc lộ chủ thể. Tự sự kể lại, tả lại khách thể. Phàm lệ mấy câu để bài viết này đỡ cảm thấy gượng ép, mong được đồng cảm.
Xem thêm