TIN TỨC
  • Góc nhìn văn học
  • Nghĩ vụn về chiến binh thơ Trần Mạnh Hảo… nhân ông xuất bản “tuyển tập thơ”

Nghĩ vụn về chiến binh thơ Trần Mạnh Hảo… nhân ông xuất bản “tuyển tập thơ”

Người đăng : nguyenhung
Ngày đăng: 2022-08-24 17:44:10
mail facebook google pos stwis
1719 lượt xem

ĐẶNG CHƯƠNG NGẠN

1- Ông là nhà thơ. Viết hàng ngàn bài thơ, in chục tập thơ và vừa xuất bản “TUYỂN TẬP THƠ” dày 500 trang, bạn đọc đang săn lùng để mua, tất nhiên ông là nhà thơ. Có chăng, thiên hạ chỉ còn phân vân, trong ngôi đền thi nhân sẽ xếp ông ngồi ở ghế nào: Nhà thơ nổi tiếng, ông là tiếng thơ của một thời đại, là ngôi sao thi ca đương đại, một Lermontov Việt Nam… Thôi ngôi vị thơ của ông, cứ để các nhà phê bình hay hậu thế phán xử.

Khi đọc các bài phê bình của ông, tôi lại nghĩ ông là nhà phê bình văn học. Rồi, ngồi nghe ông nói về đạo Thiên Chúa, đạo Phật, đạo Hồi, về Kinh Veda, Kinh Upanishad, Bà La Môn giáo, Kinh Qur'an, về cõi niết bàn, thiên đường, địa ngục…, tôi lại nghĩ ông là nhà nghiên cứu về tôn giáo hay một nhà truyền đạo có chất giọng truyền cảm và cuốn hút.

Nhiều lần trao đổi với ông những vấn đề liên quan đến giáo dục, đến Bộ đại học, đến sách giáo khoa, mắt ông sáng rực và ông thao thao bất tuyệt như đang thuyết giảng trước một giảng đường lớn, tôi lại nghĩ: ông sinh ra, phải mang hàm giáo sư trường đại học nào đó, phải là một cây đa, cây đề nào đấy trong giới bằng cấp mới phải.

Ông tâm sự rằng: ông đã may mắn rất nhiều khi không được vào đại học. Nếu cánh cổng giảng đường mở rộng đón ông, một học sinh giỏi văn từng tham gia kỳ thi giỏi văn miền Bắc, thì có thể ông đã theo con đường khoa cử, có thể ông đã thành danh một giáo sư văn ở trường đại học nào đấy. Nhưng, sẽ không có một Trần Mạnh Hảo như bây giờ.

Chúng ta có một Trần Mạnh Hảo, bởi có một thanh niên công giáo phải ngưng việc được học ở trường từ 18 tuổi, và phải bắt đầu quá trình tự học. Qúa trình tự học qua sách vở, với sức đọc, khả năng thấm thấu kiến thức khủng khiếp đã tạo nên một Trần Mạnh Hảo hầu như biết làu làu mọi thứ kiến thức Đông Tây, từ cổ đại đến hiện đại, từ lịch sử đến triết học, tôn giáo, thần giáo… Tất cả kho kiến thức nhân loại được dồn nén trong đầu của ông để nó tuôn trào ra bất cứ lúc nào cả trong thơ, trong tranh luận về văn chương, cũng như mọi vấn đề khác trong cuộc sống mà nhiều người ví như những cơn sóng thần, địa chấn…

Ông là sư tử, là ngựa ô, hay như ông tự ví mình như một “sinh khí’ muốn giao hợp với cả trời xanh…một chiến binh tràn đầy dũng khí và sinh lực…thật khó có một hình ảnh nào phù hợp. Nhưng rõ ràng ông là một con người tự cởi trói cho chính mình về tư tưởng, không bị dạy bởi sách vở giáo điều, không bị ràng buộc trong khuôn khổ của bất cứ tổ chức nào, ông vượt lên rất nhiều so với các nhà thơ cùng thế hệ về sự tự do tư tưởng, về nghĩ, và viết: khoáng đạt, hết mình và luôn mới mẻ…

2- Trần Mạnh Hảo không được ngồi trên ghế nhà trường nhiều năm. Nhưng có thể may mắn cho ông, khi học phổ thông đã được gặp những thầy giáo dạy văn giỏi, những người thầy yêu trò, tận tâm với văn chương. Đó là thầy Lê Văn Trạm, Nguyễn Đức Ân đều là dân xứ Nghệ: “Như sóng gió sông Lam giọng thầy sang sảng -Thầy dạy văn như linh mục giảng Tin Mừng” ; “Chất Nghệ Nguyễn Du thấm vào em như muối mặn- Nghèo áo cơm nhưng triệu phú tâm hồn…

Hạnh phúc cho nhà thơ thần đồng (cách gọi của nhà thơ Hoàng Trung Thuỷ về Trần Mạnh Hảo) có lẽ ở tuổi học trò đã gặp được những người thầy dạy văn như vậy. Nhờ đó, khi đã rời trường học, ông vẫn có thể tự đọc, tự học, nuôi chí lập ngôn…Nhiều người, ngạc nhiên, không hiểu tại sao, ông sinh ở Nam Định nhưng lại viết những bài thơ về xứ Nghệ hay đến mức các thi nhân xứ này thấy ông đã cướp đi của họ những câu chữ hay nhất để viết về quê hương: “Gió hào kiệt thổi xơ Nghệ Tĩnh - Cá gỗ nuôi lớn những thiên tài”, “Người giàu có nên đất nghèo khô khát- Kìa gió Lào thổi cong sông Lam”- “Hồn Tố Như u u Ngàn Hống- Núi vẫn gõ lên trời trăm dùi trống”

Riêng tôi, tôi hiểu được tại sao ông viết về xứ Nghệ hay như vậy? Vì ông đang viết về quê hương thầy giáo của ông, về những người thầy đã mang ông đến với Nguyễn Du, Hồng Lĩnh, Núi Quyết, với ví dặm, khoai lang, cua cáy, đá sỏi…: “Đến cỏ dại cũng mọc thành chữ nghĩa- Đồ Nghệ sông Lam dạy biển cả học bài”. Phải chăng trong tính cách của ông đã ngấm chút nào của nước sông Lam: “Khoai lang gàn luống dọc thích bò ngang”…

3- “TUYỂN TẬP THƠ Trần Manh Hảo” đang trở thành hiện tượng lạ trên thị trường sách khi 1000 cuốn in ra đã hết vèo trong chục ngày phát hành. Từ lâu, không có nhà sách nào nhận bán thơ của các tác giả. Nhưng họ đã nhận thơ của ông và đã bán hết.

Ông đăng tin bán sách ở nhà thì các độc giả yêu thơ xếp hàng để mua và nhiều người yêu thơ ngồi mãi cả buổi không chịu ra về để được giao lưu với tác giả.

Tôi đi du lịch vừa đến nhà đã có mấy ông bạn gửi nhờ mua thơ nên phải đến ngay vì sợ hết. Ông ngồi tít hậu cung, phải lên tiếng xưng tên ông mới tiếp. Hóa ra, ông đã tắt máy vì sợ khách mua thơ.

Trong thời buổi, lạm phát thơ, nhà nhà in thơ, thơ ế, có tác gỉa in tặng, người nhận không muốn nhận thì tập thơ của ông bán chạy là hiện tượng lạ.

Tôi không dám đánh giá ngôi vị thơ của ông vì làm thế chẳng khác nào múa rìu qua mắt thợ, hỗn với các nhà phê bình văn học. Tôi sẽ kiên nhẫn ngồi chờ các nhà phê bình lên tiếng vậy.

Nhưng, có một điều, tôi rất tâm đắc khi đọc tập thơ: Có lẽ ông là nhà thơ viết nhiều nhất về các nhà thơ, nhà văn: Từ Khuất Nguyên, Bạch Cư Dị, Lý Bạch, Đỗ Phủ bên Tàu, đến Paustovsky, Dostoevsky…bên Nga, còn trong nước từ Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Tú Xương, Nam Cao, Nguyễn Bính, Nguyên Hồng… đủ mặt. Phải, không có thi nhân nào viết về thi nhân nhiều như thế.

Và nhiều khi, ông viết về thi nhân nào đấy, ngỡ như phần nào đó đang vận vào ông vậy.

Với Dostoevsky:

“Gió muzhik thổi về đâu?

Dostoevsky, đối diện với ông là cái chết

Từ pháp trường đến trang viết

Là đường đi ngoằn ngoèo như vệt máu nước Nga trên tuyết trắng Siberia!”

Với Boris Pasternak:

“Anh đã yêu đất nước mình như một chàng muzich

Cái cách yêu quý phái chẳng hợp thời

Anh đã yêu đến quằn quại, đến sùi bọt mép

Mà thơ anh vẫn bị đe doạ cả đời!”

“Trên mồ anh cỏ tiên tri báo trước

Về sự hết thời của bọn độc tài

Ôi đất nước

Anh đã yêu đến băng hoại cả đời!”

Với Khuất Nguyên:

“Vua tin dùng chó má

Hoạn quan đi đầy đường

Hiền nhân vào ngục đá”

Với Đỗ Phủ:

“Ôi chữ nghĩa thánh hiền bò như cua cáy

Kẻ sĩ nhìn lên bằng mắt chuột chù

Chiến tranh để muôn chăn nằm goá gối

Bao rừng phong đổ máu xuống mùa thu”.

Với Nguyễn Trãi:

“Đầu người đang rụng quanh ta

Máu là nước lũ Hồng Hà dời non

Hồn ta là đứa trẻ con

Đi vào cõi chết vẫn còn ngu ngơ

Nỗi oan không chết bao giờ

Ta còn bị chém dọc bờ thế thân”

Với Nguyên Hồng:

“Không có quê hương

Không một dòng sự nghiệp

Thôi thế là may!

Vẫn còn một chỗ chôn trên báo”.

Với Nguyễn Bính:

“Đêm sao sáng cạn hoàng hôn

Bút đào huyệt giấy mà chôn mình dần

Một đoàn bươm bướm đưa chân

Hai hàng lục bát khiêng phần mộ thơ”...


Nhà văn Đặng Chương Ngạn và nhà thơ Trần Mạnh Hảo.

4- Tôi ngưỡng mộ ông trong câu chuyện nhà thơ Hoàng Trung Thuỷ kể về một nhà thơ khi còn đi học đã được coi như thần đồng thơ mà Hoàng Trung Thuỷ thời còn dạy học ở Nam Định nghe tên đã tìm đến nhà chơi. Ông biết đến tên thằng tôi có lẽ do một cuộc thi mà tên ông và tôi có trong tờ báo đăng thông báo kết quả.

Khi xuống Vũng Tàu, giữa đám đông ồn ào, ông quay hỏi nhà văn Xuân Sách: “Hình như ở Vũng Tàu có Đặng Trung Nhân phải không?”. Đấy là lần đầu tiên tôi gặp ông.

Hai mươi năm sau, tôi mới gặp lại ông lần thứ 2 trong sinh nhật của nhà thơ Trương Nam Hương ở một quán cà phê trên đường Nam Kỳ Khởi nghĩa- 20 năm đó tôi hầu như không viết gì và cũng không tham gia bất cứ sinh hoạt văn nghệ nào.

TNH nghĩ ông không biết tôi nên định giới thiệu, nhưng ông đã khoát tay: “Đặng Trung Nhân mà, biết rồi!”.

Thật lạ, 20 năm chỉ một cuộc gặp thoáng qua mà ông vẫn nhớ. Xem ra ông có trí nhớ thật siêu phàm. Chắc ai đã gặp ông và trò chuyện một lần thì ông sẽ nhớ đến cả chục năm sau vậy.

Vì rất nhiều người, mới hỏi tên tôi xong, lúc sau bắt tay tạm biệt lại gõ gõ tay lên trán: “Hình như chúng ta đã từng gặp nhau phải không?” hay “Ông tên gì nhỉ?”

6- Đôi khi tôi nghĩ về ông như một hiệp sỹ: mặc áo giáp sắt, tay khiên, tay chuỳ nhảy lên lưng ngựa là xung trận. Có khi ông cũng giống như Donkihote chiến đấu với cối xay gió, bao nhiều chuỳ bổ xuống, cái cối kia vẫn quay, xoay theo quán tính cũ của nó.

Trong hàng ngàn nhát chuỳ bổ xuống không khỏi có nhát bổ trượt…Nhưng giữa trận tiền biết làm sao được!

Cũng không hẳn ông tinh thông mọi thứ. Ông vẫn có thể nhầm lẫn chứ…

Với tôi, nhiều lần ông nói rằng: Ông thích cái bút danh Đặng Trung Nhân, cái bút danh đó hay hơn Đặng Chương Ngạn và ông thích những truyện ngắn của Đặng Trung Nhân...

Có lẽ, vì ông vẫn muốn giữ những ký ức xưa, những ký ức của nhiều năm trước...

23/08/2022

Nguồn: FB Đặng Chương Ngạn

Bài viết liên quan

Xem thêm
Tiểu thuyết lịch sử Từ trường hợp nhà văn Hoàng Quốc Hải
Những năm gần đây, vấn đề Nghiên cứu và giảng dạy văn học về đề tài lịch sử dân tộc đang ngày càng trở nên bức thiết với đời sống xã hội nói chung và chuyên ngành Khoa học Xã hội và Nhân văn nhằm góp phần bồi dưỡng kiến thức lịch sử một cách có hệ thống từ lăng kính văn học, từ các tác phẩm văn học viết về đề tài lịch sử dân tộc.
Xem thêm
Văn học mạng đang đánh mất giá trị tốt đẹp của văn chương
Sự xuất hiện của mạng Internet đã mở ra cánh cửa giúp những người viết trẻ sớm được độc giả đón nhận. Tuy nhiên, xu thế phát triển văn học mạng lại đặt ra nhiều băn khoăn, cần có giới hạn nào cho những sáng tạo để không quá dễ dãi và đánh mất giá trị tốt đẹp của văn chương?
Xem thêm
Thơ phổ nhạc có lợi ích gì cho nhà thơ?
Xưa nay, thơ phổ nhạc không xa lạ với đời sống sáng tạo, biểu diễn và thụ hưởng ca khúc. Có không ít nhà thơ luôn lấy làm hãnh diện vì có nhiều bài thơ được phổ nhạc. Thậm chí, những tuyển tập thơ phổ nhạc do chính nhà thơ tự in ấn cũng đã xuất hiện như một niềm vui đích thực. Tuy nhiên, thơ phổ nhạc có lợi ích gì cho nhà thơ thì vẫn là câu chuyện tế nhị.
Xem thêm
Tiểu thuyết lịch sử Trưng Nữ Vương - Bản hùng ca độc lập dân tộc
Trong lịch sử dân tộc, Hai Bà Trưng có một vị trí hết sức đặc biệt. Hai Bà Trưng đã tiến hành lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa giành độc lập dân tộc (40-43), được dân chúng suy tôn là Trưng Nữ Vương. Các sử sách về sau trong đó có cả sử Trung Quốc đều ghi chép về sự kiện này. Hiện trên cả nước có rất nhiều về đình, đền, chùa, miếu thờ phụng, tôn vinh công trạng của Trưng Nữ Vương cùng các tướng của bà. Đây cũng là đạo lý uống nước nhớ nguồn, biết ơn với các tiền nhân của dân tộc của nhân dân ta. Tiểu thuyết lịch sử Trưng Nữ Vương của nhà văn Phùng Văn Khai được viết trong bối cảnh ấy. Đã như bản hùng ca về độc lập dân tộc từ cách đây gần 2.000 năm.
Xem thêm
Cái “Chuẩn” hình thức sách văn học
Bài đăng Văn nghệ số 21/2023
Xem thêm
Những cảm nhận Sài Gòn
Bài đăng Văn nghệ số 17+18/2020
Xem thêm
Cần gì để văn học trẻ Việt Nam vươn ra thế giới?
Đó là một trong những câu hỏi lớn được đặt ra và mổ xẻ đầy sôi nổi trong buổi cà phê học thuật nhân văn chủ đề Văn học trẻ Việt Nam trong dòng chảy giao lưu quốc tế chiều 25-3.
Xem thêm
Học văn thời công nghệ số
Bài viết của GS.TS Huỳnh Như Phương
Xem thêm
Tết – không thể cắt nghĩa
Trong một năm, người Việt của chúng ta có rất nhiều cái Tết, nhưng nếu chỉ nói một từ Tết thôi, thì gần như bất kể, ai cũng nghĩ đó là Tết Nguyên đán.
Xem thêm
Hồi ký dễ viết - khó hay
Hồi ký Gánh gánh… gồng gồng… của đạo diễn Xuân Phượng vừa được NXB Tổng hợp TPHCM tái bản lần thứ 5.
Xem thêm
Lòng tri ân luôn là giá trị bất biến
Bài đăng Văn nghệ số 53/2022
Xem thêm
Một năm cũ mèm dạy ta điều gì?
Một năm cũ mèm dạy ta điều gì?
Xem thêm
Văn chương Việt Nam 2022 – Một góc nhìn
Tôi có thói quen ghi lại những sự việc, những hiện tượng văn học trong năm, trước hết là để làm tư liệu và để chia sẻ với bạn văn đôi điều, bởi 2022 đã là quá vãng và sẽ qua đi mãi mãi. Dẫu thế nào, dưới một góc nhìn riêng, những gì ghi nhận được luôn là chủ quan và phiến diện.
Xem thêm
‘Nhà thơ thế giới’ và những trò bịp trong văn nghệ
Hiện tượng tôn vinh “nhà thơ thế giới” Tống Thu Ngân không phải là cá biệt, trong đời sống văn học nghệ thuật hiện nay. Những cái bẫy lừa bịp như thế đang giăng ra khắp mọi nơi.
Xem thêm
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều: Nghĩ về câu lạc bộ thơ
Không phải đến khi có những bàn luận về các câu lạc bộ văn chương trên mạng xã hội tôi mới nghĩ về một trong những hình thức sinh hoạt xã hội này. Mà tôi đã nghĩ đến câu lạc bộ đã nhiều năm nay. Và có lẽ từ khi một số nhà thơ cho rằng: thơ câu lạc bộ sẽ giết chết thơ.
Xem thêm