TIN TỨC

Tên anh khắc vào đá núi

Người đăng : nguyenhung
Ngày đăng: 2022-07-10 06:50:09
mail facebook google pos stwis
867 lượt xem

  CUỘC THI "ĐỀN ƠN ĐÁP NGHĨA"

QUẾ HÀ

Ngày 2.8.1966, tại Khe Hương, Tân Thuận, Sơn Tân, Quế Sơn... (nay là xã Hiệp Thuận, Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam) một trận bom của địch bất ngờ đánh trúng vào vị trí đóng quân của Bệnh xá 33, Sư đoàn 2 (tiền thân của Đại đội 33 là Đội điều trị 6 từ Hà Nội vào Quân khu 5 tăng cường cho Sư đoàn 2). Tất cả 52 y bác sĩ, hộ lý, nhân viên phục vụ và thương binh đang có mặt trong lán hy sinh.

THẢM KỊCH

Sau khi phục vụ các trận đánh ở Quảng Ngãi, C33 được bổ sung lực lượng và đứng chân ở thôn Tân Thuận, nhận thương binh ở các chiến trường về điều trị. Ban chỉ huy và các thầy thuốc là y, bác sĩ, thương binh phần lớn người Quảng Nam, Quảng Ngãi và các tỉnh phía Nam.

Bệnh xá đứng chân trên một ngọn đồi hẻo lánh, cây cối um tùm, lán trại lợp bằng tranh. Tuy dã chiến nhưng C33 khá quy củ, có sức chứa cả trăm người, bác sĩ Nguyễn Công Vị làm Trạm trưởng, đồng chí Huỳnh Văn Được làm chính trị viên.

Vài tháng sau, tại Bệnh xá 33 có một biến cố kinh hoàng xảy ra. Hôm đó, bước vào ngày làm việc mới, bác sĩ Bệnh xá trưởng Mai Văn Châu nhắc nhở các y sĩ, y tá, hộ lý phát thuốc, chăm sóc vết thương cho thương binh nặng. Anh chị em phục vụ người nào việc ấy, người thì đi kiếm rau, măng rừng để cải thiện bữa ăn cho thương bệnh binh và cán bộ đơn vị, bởi trong thời điểm lúc đó vô cùng khó khăn và gian khổ.  

Khoảng 8 giờ sáng, tất cả cán bộ, y bác sĩ, nhân viên phục vụ và thương binh đang điều trị đã khỏe có mặt tại lán trung tâm bệnh xá để nghe Đại úy Huỳnh Văn Được - Chính trị viên đơn vị phổ biến tài liệu của Đảng. Có tiếng máy bay gầm rú.  Đúng lúc đó, mấy chiếc máy bay của Mỹ vút qua, thủ trưởng Huỳnh Văn Được hô to: “Các đồng chí chú ý, phản lực lên!”. Đại úy Huỳnh Văn Được vừa dứt lời, loạt bom B57 ầm ầm đổ xuống. Một quả nổ phía dốc Dinh cách chỗ họp hơn 200m, một quả nổ gần sát lán tập trung của bệnh xá đang học chính trị.

Dứt tiếng bom nổ, trong khói lửa mịt mù, mọi người trong đơn vị còn sống sót chạy nhanh tới lán thì bàng hoàng thấy cảnh tượng tan hoang, thảm khốc. Cả vạt rừng như bị phát quang, mái lán và căn hầm nửa chìm nửa nổi đã bay đâu mất, một hố bom sâu hoắm, cây rừng phát quang còn bén lửa.

Mọi người sửng sốt, nghẹn ngào chia nhau đi tìm kiếm đồng đội. Nhưng đau đớn tất cả 52 người gồm Bệnh xá trưởng Mai Văn Châu, đại úy - chính trị viên Huỳnh Văn Được, y sĩ trưởng Lê Văn Đức, nhiều y sĩ, y tá, dược tá, hộ lý, nhân viên hậu cần và các thương binh… đang có mặt trong lán đã hy sinh và điều đau đớn hơn nữa là hầu hết không còn nguyên vẹn thân thể. Thi thể chính trị viên - đại úy Huỳnh Văn Được quê Tiền Giang được nhận ra khi chỉ tìm được một bắp đùi, bởi ông là người cao to, vạm vỡ và có nhiều lông chân. Hộ lý Lê Thị Đúng và y tá Nguyễn Thị Bích Hợi cùng quê ở huyện Tư Nghĩa (Quảng Ngãi), hai chị em đứng cạnh nhau thi thể không còn đầu và thiếu chân, chị Hợi mau mắn còn sống, nhưng bị thương rất nặng…  

Thành viên Ban liên lạc Cựu Quân y Sư đoàn 2, các cựu chiến binh Phan Tấn Măng ở Hiệp Thuận, Nguyễn Thị Ngọc Dậu - nguyên nhân viên dược của Bệnh xá Đại đội 33 hiện sống ở Đà Nẵng, chị Nguyễn Thị Bích Hợi ở Quảng Ngãi, anh Khiếu Tiến quê Thái Bình… và những người còn sống kể lại: “Ngày đó mất mát quá lớn và đau thương! Mọi người chia nhau tìm kiếm, gom nhặt từng mảnh thi thể và mai táng các liệt sĩ trên đồi gần trong khu vực bệnh xá đóng quân. Đồng đội cẩn thận chọn các viên đá to, bằng phẳng, đục, khắc tên các liệt sĩ trên những viên đá, một số tên liệt sĩ được ghi tên, bỏ vào trong lọ penixilin. Nơi an nghỉ của các liệt sĩ được đặt những viên đá bên mộ để làm dấu”.

Được biết, đơn vị C33 Quân y nguyên là Đội điều trị 6 ở miền Bắc do bác sĩ Nguyễn Công Vị là Đội trưởng được bổ sung vào chiến trường Khu 5 từ đầu năm 1965. Vào đến chiến trường, Đội được biên chế thuộc Cục Hậu cần Quân khu 5 kịp thời phục vụ Chiến dịch Ba Gia - Vạn Tường ở chiến trường Quảng Ngãi. Sau khi Sư đoàn 2 được thành lập tại vùng giải phóng Sơn - Cẩm - Hà (huyện Tiên Phước, Quảng Nam), cuối năm 1965, đơn vị đổi phiên hiệu thành C33 và chính thức biên chế cho Sư đoàn 2, Quân khu 5 là đơn vị Quân y của Sư đoàn chủ lực. Sau sự kiện ngày 2.8.1966, sự hy sinh của cán bộ, chiến sĩ C33 đã để lại sự tiếc thương, cảm động trong quần chúng nhân dân, dấy lên lòng căm phẫn quân thù, tạo nên khí thế thi đua lập công của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân huyện Hiệp Đức.      

TRI ÂN

Bia tưởng niệm 55 liệt sĩ Bệnh xá Đại đội 33 Sư đoàn 2 Quân khu 5


Những hòn đá núi khắc tên các liệt sĩ

Sự việc theo năm tháng qua đi cho đến ngày toàn thắng. Các liệt sĩ được địa phương dời về Nghĩa trang Liệt sĩ xã Quế Tân (hồi đó thuộc huyện Quế Sơn), rồi tiếp tục dời về Nghĩa trang Liệt sĩ xã Hiệp Thuận, huyện Hiệp Đức.

Di dời nhiều lần, các thông tin liên quan đến liệt sĩ khi chôn cất cũng như khi di dời do nhiều nguyên nhân không may bị thất lạc, các viên đá khắc tên đánh dấu đã để lại trong núi khi di dời lần thứ nhất. Vì vậy, nhiều liệt sĩ hiện nay tuy có mộ nhưng vô danh, may mắn chỉ có liệt sĩ Huỳnh Văn Được sau này gia đình đã đưa về quê hương Gò Công - Tiền Giang.

Ngày ấy đã trở thành ngày giỗ tập thể của 52 liệt sĩ đã anh dũng hy sinh. Những đồng đội hôm nay đã làm tất cả những gì có thể để lưu thông tin từng người, mong sau này có cơ hội tìm lại. Nhưng khắc nghiệt của chiến tranh, thay đổi phiên hiệu đơn vị quân đội, chia tách hành chính và thời gian... gần như đã xóa nhòa tất cả.

Theo các cựu chiến binh, hơn 10 năm qua, cứ 2 năm một lần, Ban liên lạc tổ chức gặp mặt ngoài Bắc hoặc trong Nam. Mỗi lần như vậy họ lại tìm và bổ sung thông tin đồng đội đã ngã xuống ở Tân Thuận, nhờ đó 31 liệt sĩ đã được xác định có tên và quê quán. Gồm các liệt sĩ: Huỳnh Văn Được, quê Gò Công, Tiền Giang; Mai Văn Châu, quê Lái Thiêu, Thủ Dầu Một, Bình Dương; Lê Văn Đức, Nguyễn Văn Dể, Đỗ Văn Cường, Lê Văn Minh, Trần Công Xuất và Nguyễn Văn Quảng quê Thái Bình; Lê Văn Dưỡng, Nguyễn Văn Tơ, Nguyễn Văn Thuận, Nguyễn Thanh Miễn, Nguyễn Văn Sâm quê Hà Tây cũ (nay là Thủ đô Hà Nội), trong đó là 2 liệt sĩ là thương binh Nguyễn Văn Tơ, Nguyễn Văn Thuận, đơn vị E31; Nông Đức Mần và Nông Đức Huân (Cao Bằng); 2 liệt sĩ là thương binh ở đơn vị E21 là Ngô Chương và Vũ Thương ở Hà Bắc (nay là tỉnh Bắc Giang và tỉnh Bắc Ninh); Trần Văn Hiệu quê Nam Định, Trần Văn Minh quê Vĩnh Phúc và liệt sĩ tên Sơn quê Nghệ An. Ở huyện Tư Nghĩa, Quảng Ngãi có 7 liệt sĩ: Lê Thị Vân, Nguyễn Thị Lê, Lê Thị Nẵng, Nguyễn Thị Đền, Lê Thị Đúng, Trần Thị Vân, Nguyễn Thị Tý; 4 liệt sĩ ở Quảng Nam (Võ Thị Sáu, Đỗ Thị Phấn, Nguyễn Văn Minh, Đỗ Thị Hai)...    

Trăn trở trước những mất mát hy sinh của đồng đội, các cựu chiến binh, cựu quân nhân, chính quyền, người dân địa phương đều mong có một bia tưởng niệm và ghi danh liệt sĩ ở Khe Hương - Hiệp Thuận. Cựu chiến binh Trần Thanh Hạ - Trưởng Ban Liên lạc cựu chiến binh Sư đoàn 2 (Quân khu 5), nguyên Phó Phòng Dân vận, Cục Chính trị Quân khu 5, nguyên Chủ nhiệm Quân y Sư đoàn 2 là người đau đáu với đồng đội đã hy sinh ngày 2.8.1966, dù thời điểm ấy, ông không có mặt. Vợ ông cũng là cựu chiến binh luôn động viên chồng, cùng với các đồng đội để chắp nối thông tin, liên lạc các nhân chứng ở Quảng Nam, Quảng Ngãi, Hải Phòng, Thái Nguyên, Thái Bình, Nam Định, thành phố Hồ Chí Minh...

Và điều đặc biệt, con trai liệt sĩ - bác sĩ Mai Văn Châu từ thành phố Hồ Chí Minh và người con của đại úy - liệt sĩ Huỳnh Văn Được từ Thủ đô Hà Nội…  nhiều lần tìm về nơi cha mình hy sinh để viếng hương cha cùng đồng đội đã ngã xuống anh dũng trên mảnh đất này.

 Cựu chiến binh Trần Thanh Hạ cùng nhân chứng và đồng đội tuổi đã ngoài 70, sức khỏe suy giảm, thương tật bủa vây, chủ yếu sống bằng đồng lương hưu nhưng đã có trách nhiệm với đồng đội để làm làm sống lại một sự kiện bi tráng. Ông cùng Ban Liên lạc viết thư ngỏ gửi hơn 80 đơn vị và cá nhân ở khắp các miền Tổ quốc. Năm 2020, với sự vào cuộc của Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam, Bộ Tư lệnh Quân khu 5, UBND tỉnh Quảng Nam, huyện Hiệp Đức… cùng các cựu chiến binh, cựu quân nhân sẵn sàng đóng góp, cùng với Ban Liên lạc… tổng số tiền các địa phương, đơn vị và cựu quân nhân Sư đoàn 2 ủng hộ xây dựng bia lên đến 400 triệu đồng.

Hội Cựu chiến binh xã Hiệp Thuận coi việc xây dựng Bia tưởng niệm của Sư đoàn 2 là nhiệm vụ chính trị quan trọng. Ông Đặng Đông, một người dân của xã tự nguyện hiến đất, chặt hết vườn keo gia đình rộng 300m2, ngay dưới chân đồi Khe Hương để xây dựng bia tưởng niệm.

Cựu chiến binh Nguyễn Ngọc Nam được Ban Liên lạc tín nhiệm giao trọng trách thiết kế và trực tiếp thi công xây dựng công trình. Ông xác định, đây là công trình có ý nghĩa nhân văn đặc biệt, thể hiện đạo lý đền ơn đáp nghĩa, kinh phí xây dựng do tự nguyện đóng góp là chính, không đơn thuần là công trình để làm kinh tế. Vì vậy, cựu chiến binh Nguyễn Ngọc Nam dành hết sức lực, tâm huyết thiết kế và thi công sao cho phù hợp với nguồn lực đầu tư, đảm bảo các yêu cầu bền vững về kết cấu, đẹp về mỹ thuật, phù hợp với tâm linh của người Việt Nam.

Sau hơn 2 tháng thi công liên tục, với sự đồng hành của chính quyền địa phương và các cựu chiến binh, ngày 26.7.2020, công trình mang tên “Bia tưởng niệm 52 liệt sĩ là các y bác sĩ, cán bộ chiến sĩ, thương binh...  đang điều trị tại Bệnh xá Đại đội 33, Sư đoàn 2, Quân khu 5 hy sinh ngày 2.8.1966” được khánh thành. Công trình gồm một nhà bia uy nghi và bia tưởng niệm ghi danh 52 liệt sĩ và 2 phần mộ tập thể mang tính biểu trưng ngay sau bia di tích. Tên tuổi các liệt sĩ ở phần mộ được khắc vào những phiến đá núi nhỏ được tìm kiếm và thu nhặt tại nơi các anh, chị hy sinh. Còn các hạng mục như phế tích hố bom, hầm phẫu, giếng nước, bếp Hoàng Cầm đã được xác định quy hoạch để có cơ sở sau này phục chế…

Từ năm 2020, theo quy định của Ban Liên lạc và thống nhất chung với Đảng ủy, Ủy ban Nhân dân xã Hiệp Thuận đã chọn ngày 2.8 hằng năm là ngày “GIỖ TRẬN”. Ngày đó, Ban Liên lạc C33 trong toàn quốc và địa phương cùng dâng hương Tưởng niệm các liệt sĩ đã hy sinh tại Bia tưởng niệm ở Khe Hương. 

Vĩ thanh:

Một điều không may nữa, toàn bộ hồ sơ, giấy tờ của 52 liệt sĩ bị trận bom đó đều bị cháy thành tro, nên chỉ có một số thông tin đầy đủ của cán bộ, chiến sĩ thuộc đơn vị C33 Quân y quản lý. Và xác định được họ, tên có năm sinh, quê quán và đơn vị là 31 liệt sĩ. Còn 21 liệt sĩ chủ yếu các thương binh từ các đơn vị về điều trị tại bệnh xá chưa xác định được thông tin, tên tuổi, bản quán, đơn vị.

Các cựu chiến binh tha thiết kêu gọi và tiếp nhận thông tin liên quan các liệt sĩ ở Bệnh xá dã chiến Đại đội 33, Sư đoàn 2 đóng tại Khe Hương, Tân Thuận, Hiệp Thuận, Quảng Nam để hành trình trả lại tên cho 21 liệt sĩ còn lại thôi gập ghềnh...

Bài viết liên quan

Xem thêm
Chiếc Nóp quê hương – Tùy bút Nguyễn Thanh
Thời kháng chiến chống Pháp, trong giai đoạn đầu cuộc đấu tranh gian lao vì sự nghiệp giải phóng dân tộc còn thiếu thốn quân dụng, có một hình tượng đặc biệt đậm màu sắc quê hương, không thể thiếu đối với nhân dân lao động và những chiến sĩ yêu nước tham gia kháng chiến. Đó là chiếc nóp bàng mà người dân Nam Bộ sống cách đây bảy thập niên đều biết đến.
Xem thêm
Gia đình, những nỗi đau ngọt ngào của Trương Văn Dân - Elena
Mấy năm trước có một số bạn văn và bạn đọc đã đề nghị tôi và Elena nên in chung một tập truyện. Và tập truyện mà các bạn đang cầm trên tay có chủ đề về những mối quan hệ trong gia đình và tình nghĩa vợ chồng. Sự sắp xếp này này là hoàn toàn ngẫu nhiên, lựa chọn các truyện ngắn đã viết trong những năm qua, vì nếu chọn chủ đề rồi mới viết thì các bài viết có lẽ sẽ khác và thiếu tự nhiên.
Xem thêm
Má tôi - Tản văn Trần Trọng Trung
Má tôi là một người phụ nữ đảm đang, hiền thục; có một đức tính thật thà, nhân hậu; có một phẩm chất của người phụ nữ Á Đông “Công, Dung, Ngôn, Hạnh”.
Xem thêm
Dấu ấn anh hùng – Bút ký Trần Thế Tuyển
Trong kháng chiến chống Mỹ, tôi may mắn được giao chép sử Trung đoàn 174 (đoàn Cao Bắc Lạng). Sau ngày giải phóng (30-4-1975), tôi lại thêm một lần may mắn nữa: trở lại chiến trường xưa, nơi Trung đoàn đã chiến đấu và gặp lại những người con ưu tú đã góp phần xây nên truyền thống vẻ vang của đơn vị hai lần được tuyên dương danh hiệu Đơn vị AHLLVT ND.
Xem thêm
Có một người thương binh như thế
Về Trung tướng nhà văn Nguyễn Mạnh Đẩu
Xem thêm
Chữa lành và những ngôi sao thức – Bút ký Thanh Huyền
… Đêm đã về khuya, gió biển vẫn mải mê hợp xướng với dàn đồng ca đại dương. Tôi vẫn tản bộ trên dải cát cùng với những nghĩ suy, chất vấn. Tôi không biết mình đang chữa lành ở dạng thể nào nhưng mong rằng khoảng trống nơi tim được lấp đầy... và chắc chắn tôi cũng là một trong những ngôi sao thức!
Xem thêm
Hoàng hôn trên đảo vắng – Tạp bút của Thúy Dung
“Hoàng hôn” là lúc mặt trời lặn, kết thúc một ngày gieo ánh sáng. Ai từng nghe bài “Đà Lạt hoàng hôn” của Minh Kỳ – Dạ Cầm, hẳn còn nhớ câu “Lắng nghe chiều xuống thành phố mộng mơ, màu lam tím, Đà Lạt sương phủ mờ”.
Xem thêm
Hồn sông, hồn quê trong thơ trong nhạc
Nguồn: Hồn sông, hồn quê trong thơ trong nhạc (Tạp chí Sông Lam) và Văn nghệ Công an số 715, ngày 11/7/2024.
Xem thêm
Những cống hiến, hy sinh của người lính đánh đổi để có hoà bình, phát triển kinh tế đất nước
Nguyện xứng đáng với lòng tin yêu của Đảng, nhân dân. Nâng cao cảnh giác, chủ động sẵn sàng đập tan mọi âm mưu, thủ đoạn phá hoại của kẻ thù, bảo vệ vững chắc môi trường hoà bình; đóng góp sức mình cùng cả nước giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh…
Xem thêm
Nợ sách đèn
Ngày ấy, chúng tôi từ khi đầu tiên mới tập tễnh cặp sách vào lớp 1 bậc tiểu học đến khi tốt nghiệp đại học hoặc sau đại học, thế hệ học trò chúng tôi trải qua khá nhiều kỳ thi qui định. Học trò có thi đỗ mới được lên lớp.
Xem thêm