TIN TỨC

Ám ảnh “Phút 89” của Minh Đan

Người đăng : vanchuong
Ngày đăng: 2021-11-05 10:17:33
mail facebook google pos stwis
1319 lượt xem

NGUYỄN TRỌNG TẠO

Phút 89 là phút áp chót trong trận bóng đá, đó là cái phút đầy kịch tính, có thể chuyển bại thành thắng, chuyển khóc thành cười, có thể làm thay đổi cả số phận của đội bóng lẫn người ghi bàn và người giữ gôn. Có lẽ với cái ý nghĩa đó, Minh Đan trong tập thơ này, muốn chia sẻ với bạn đọc sự lựa chọn khắc nghiệt của mình trước sự dồn đẩy của cảm xúc và lý trí.

Một sự lựa chọn đầy quyết liệt và nữ tính:

đã quên

quên tụt huyết say

đã say

say tụt những cay đắng vờ

đã ngoan

ngoan tưởng như mơ

đã mơ

mơ chín từng giờ ái ân.

(Phơi)

Lâu nay người ta vẫn cho rằng, phái đẹp là “phái yếu”. Đấy là người ta đề cao tính uyển chuyển, dịu dàng, thầm kín... của người phụ nữ. Người ta quên mất là phụ nữ đã có thời “mẫu hệ” hoàng kim trong lịch sử, và cũng không thiếu những “nữ tướng”, “nữ vương” làm rạng danh sông núi. Nhưng ở đây là sự quyết liệt của Nàng Thơ, mà không chỉ thơ tình, còn đầy ắp cả những mảng đời thế sự với một cá tính sáng tạo riêng.

Nói đến cá tính sáng tạo là nói đến cái tôi, cái bản ngã của nhà thơ. Viên Mai cho rằng “làm thơ không thể không có cái tôi” (tác thi bất khả dĩ vô ngã), “phàm là kẻ làm thơ, ai có thân phận nấy, nên mỗi người có nỗi lòng, suy nghĩ riêng” (phàm tác thi giả các hữu thân phận, diệc các hữu tâm não). Đó là một trong ba phương diện làm nên thuyết “Tính linh” (Tình-Tính-Tài) của chủ thể sáng tạo thơ ca.

Đọc Minh Đan, ta thấy một người tình ngộ nghĩnh:

Lưng em ngắn, anh bảo: siêng năng làm bếp

chân em thấp, anh nhủ: xinh như trái bắp

tay em tròn, anh hồn nhiên: cà pháo dậy thì

(Không thể đặt vòng)

Người nữ trong thơ chị luôn có một tình yêu bỏng cháy:

Nắng cong môi: ai đốt cháy cánh rừng già hơn ta?

những mầm xanh chẳng thể nào thiếu sáng

em nói: tình yêu của anh

thiêu nóng cánh rừng đàn bà mới lớn

(Quyền lực trái tim)

Hoặc:

Em mất hết kiêu hãnh dại khờ

ngã trong anh già nua thời tiết

những cơn lốc hóa tình yêu bất diệt

cuốn chúng mình vào không trung

(Bão tình)

Và chị khẳng định sức mạnh vô biên trong câu chuyện “yêu” của phái đẹp:

Dưới cánh đại bàng, em là ngọn gió

đẩy tình anh cao vút đỉnh trời

(Nếu không có ngày anh hôn em)

Mạnh là nước, nhưng mềm cũng là nước. Người đẹp thủy chung cũng nhiều lúc yếu mềm sau những cuồng si réo gọi:

Cô đơn em cuồng réo tên anh

vớt vát môi tình vừa kịp khép

(Tình ơi)

Ước gì mưa rớt đầy sông

buồn trôi theo nước tôi bồng vui đi...

(Lạc quan khâu lại những bồi hồi qua)

Có cái gì trắc ẩn, đa đoan trong những cuộc tình buồn vui tận đỉnh? Có cái gì thao thiết ngông cuồng của một kẻ khát yêu khát sống cho tình yêu như mong muốn? Dường như Minh Đan đôi lúc cởi bỏ cả khuôn khổ ngôn ngữ để nói thật lòng mình...

Em đàn bà từ anh - thường trực

những khát khao không thể đặt vòng.

(Không thể đặt vòng)

Tôi khá bất ngờ khi thấy thơ chị gần đây lại hướng vào thế sự với một tư cách nữ công dân của một dân tộc chịu quá nhiều đắng cay trong lịch sử chiến tranh và thù hận. Nhiều nghịch lý xuất hiện trong thơ Minh Đan khi chị nhận ra "chìa khóa lương tâm tráo trở", "giữa cuộc người trao đổi bán buôn/ niềm vui nhỏ dễ gì ai thanh lý". Và chị tuyên ngôn về việc viết thơ:

những con chữ thay thế giấc mơ

những con chữ nằm nghe nhịp sống

những con chữ không lẩn trốn

những con chữ biết trở mình giữa chốn lao xao

(Điều kỳ lạ)

Với tinh thần "những con chữ không lẩn trốn", Minh Đan hướng ngòi bút vào những "lương tâm tráo trở", tha hóa đang ngày càng xuất hiện nhiều trong xã hội hiện thời:

Sáng nay con mắt đói hớ hênh dòng tin vắn

thông báo điều không lạ, không mới, không khẩu hiệu

"thủ trưởng làm việc trên… giường"

(Đi qua cơn đói)

Và thơ chị nhói đau trong câu chuyện nóng hổi về chủ quyền lãnh thổ của dân tộc mình:

Rào đường lưỡi bò chắn ngang cột mốc

bứng lấy chén cơm đời tôi khó nhọc...

(Gã hàng xóm xấu tính)

Đường lưỡi bò ngang nhiên quấy nhiễu

ta lặng im hay giả vờ thua?

(Điều kỳ lạ)

Những câu hỏi như xoắn lấy thơ chị, như găm vào thơ chị, tạo nên những giấc mơ nghẹn nấc:

Đêm nằm mơ thấy Bao Chửng khóc

áo hoàng bào bầm dập đòn roi

nỗi đau như xé đất trời

trảm sao hết những người xu nịnh.

Với cá tính sáng tạo của mình, Minh Đan đã làm hiện lên cái tình sâu thẳm của người thơ. Đó là tình yêu người tình và tình yêu dân nước da diết khôn nguôi.

Đọc "Phút 89" của Minh Đan, ta thấy thơ chị đang thoát ra khỏi những khuôn khổ chật hẹp để vươn tới cái cao cả của thi ca. Chị cũng loại bỏ dần những thô kệch chữ nghĩa để tìm đến sự tinh tế của tâm hồn nữ tính. Thơ là tình, là tính, nhưng thơ cũng là dụng công của sự học rộng hiểu sâu. Chính vì vậy, thơ chị cũng là giãi bày, chia sẻ với những tâm hồn đồng điệu.

Gấp lại tập thơ này, tôi cứ ám ảnh mãi bài thơ “Đôi khi” của Minh Đan – như một giới hạn đầy thân phận của người thơ:

Đôi khi muốn cháy rất nhiều

bỗng dưng tắt

nghẹn những kiêu hãnh rời

đôi khi muốn bật lửa trời

hong khô sợi nhớ

khát vời vợi xa

đôi khi muốn đốt thật thà

gom tro ủ những phôi pha vắn dài

đôi khi muốn cưỡi lưng mây

phi thân đọt nắng vỡ ngày vừa nhen...

Vâng, đôi khi muốn đốt cả thật thà để làm sáng lên một sự thật thiêng liêng. Đó là hai chữ “Sự Thật” viết hoa mà Minh Đan luôn hướng tới, dù ở cái phút áp chót của lựa chọn: Phút 89.

Bài viết liên quan

Xem thêm
Tấm lòng trĩu nặng nghĩa nhân trong “Đối diện chính mình của Phạm Trung Tín
Phạm Trung Tín là hội viên HNV TP. Hồ Chí Minh, hội viên HNV Việt Nam
Xem thêm
Đôi khi - Lỡ tay của nhà thơ Nguyên Hùng | Lệ Hồng
“Sóng không từ biển” đã đưa anh vào bờ cùng chất lãng tử phiêu diêu trọn vẹn.
Xem thêm
Nguồn tư liệu quý về giới văn nghệ sĩ Việt Nam đương thời | Nguyễn Văn Hòa
Những người muôn năm “chưa” cũ là phác họa 60 bức chân dung của 60 con người có những ảnh hưởng nhất định đối với nền văn hóa nghệ thuật nước nhà.
Xem thêm
Phiêu hoang cùng “gã thi sĩ hoang” | Vũ Tuấn
“Hãy xông hương mọi ý nghĩNhững hứng khởi sẽ nở hoa”.
Xem thêm
Lời tự thoại chân thành khi “Đối diện chính mình” của nhà thơ Phạm Trung Tín
Nhân đọc tập Đối diện chính mình của Phạm Trung Tín, Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2022
Xem thêm
Những khắc khoải phận người ở ‘Thời nắng xanh” của thi sĩ Trương Nam Hương
Nhân đọc tập thơ Thời nắng xanh & những bài thơ khác của Trương Nam Hương, Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2022
Xem thêm
Cuộc thi “Truyện ngắn hay 2022” và những bất ngờ thú vị
Bài tổng kết của Trưởng ban giám khảo cuộc thi
Xem thêm
Đọc KIẾM THƠ TRONG THIỀN của nhà thơ Lê Viết Hòa
Tham luận đọc tại buổi ra mắt Kiếm thơ trong thiền
Xem thêm
Giữ lòng từ ái với đời
Đọc tập thơ “Kiếm chữ trong thiền” của Lê Viết Hòa
Xem thêm
Nhà văn Đới Xuân Việt: Từ thành cổ Quảng Trị đến văn chương
Đới Xuân Việt rất đa tài. Nghe đâu ông đang ấp ủ chuyển thể tiểu thuyết Hoa Đỗ Quyên nở muộn thành phim chiếu rạp. Chúc ông thành công và may mắn như bộ phim Anh chỉ có mình em.
Xem thêm
Mỹ cảm hoài niệm trong thơ Hoàng Thân | Bài của Trần Hoài Anh
Cái đẹp đó chính là sự kết tinh từ những mỹ cảm, những rung động của thi nhân trước cuộc sống và con người.
Xem thêm
Những vần thơ vượt qua ranh giới
Bài của Mai Văn Phần đăng báo Văn nghệ số 11/2023
Xem thêm
Nhà văn Nguyễn Trí Huân với tiểu thuyết Chim én bay
 “Chim én bay” là tên cuốn tiểu thuyết được xuất bản năm 1988 và cùng với tiểu thuyết “Năm 1975 họ đã sống như thế”, xuất bản năm 1979, nhà văn Nguyễn Trí Huân đã được nhận “Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật” năm 2007. Và cái tên “chim én bay” tôi xin phép được lấy để làm tựa cho bài viết này.
Xem thêm
Nhà thơ Nguyễn Văn Song và sự kiến tạo thi giới trong “Mẹ và sen”
Thầy giáo, nhà thơ Nguyễn Văn Song đến với thơ có thể nói là khá muộn so với tuổi .  Nhưng đã trở thành một tác gia có tiếng trên văn đàn với những giải thưởng cao quý của các cuộc thi lớn. Và rất quen với bạn yêu thơ khi thường xuyên xuất hiện trên các trang báo và tạp chí từ trung ương đến địa phương.
Xem thêm