TIN TỨC

Lòng tri ân luôn là giá trị bất biến

Người đăng : nguyenhung
Ngày đăng: 2023-01-03 17:42:31
mail facebook google pos stwis
379 lượt xem

BÍCH NGÂN

Cuộc vận động viết bút ký về đề tài Thương binh - liệt sĩ do Hội Nhà văn Tp. Hồ Chí Minh, Hội Hỗ trợ Gia đình Liệt sĩ Tp. Hồ Chí Minh và Tạp chí Văn nghệ Tp. Hồ Chí Minh phố hợp tổ chức, phát động từ tháng 12/2021 đến hết tháng 9/2022.

Chỉ chưa đầy 10 tháng đã có 150 tác giả gửi gần 200 tác phẩm về tham gia và hưởng ứng cuộc vận động. Rõ ràng, chủ đề “Đền ơn đáp nghĩa”, truyền thống uống nước nhớ nguồn của người Việt đã tiếp tục thôi thúc những người cầm bút kể những câu chuyện về những con người đã chiến đấu ngoan cường, xông pha giữa hòn tên mũi đạn hay bất khuất trước đòn thù tra tấn chốn lao tù; những người ngã xuống cho thanh bình đất nước hôm nay và những người còn sống mải miết đi tìm đồng đội, chăm lo cho những gia đình thương binh – liệt sĩ như một cách tri ân máu xương, tri ân sự hy sinh vô bờ bến của biết bao người đã ngã xuống trong cuộc chiến tranh ái quốc của dân tộc và đó cũng còn là cách, mà người cầm bút hôm nay tri ân cuộc đời này sau bao nỗi mất - còn.

Cuộc vận động còn có sự hưởng ứng của nhiều nhà văn, nhà báo tên tuồi và đặc biệt là có bài viết của nhiều tướng lĩnh, nhiều cựu chiến binh, những người đã xông pha trong lửa đạn chiến tranh và trong số này có những người đã gởi lại chiến trường một phần xương máu, có người cũng đã từng vuốt đôi mắt đồng đội và nén tiếng nấc khi chôn cất người đồng chí của mình, đã góp phần làm cho tập sách đầy đặn hơn, hàm lượng cảm xúc phong phú hơn và lắng đọng hơn.

 Tác phẩm hưởng ứng của GS.TS nhà văn Trình Quang Phú, nhắc lại câu chuyện cảm động của nhạc sĩ Vân Dung với cô thanh niên xung phong tên là Thì Thương ở Quảng Bình. Nụ hôn của nhạc sĩ lên trán Thì Thương vẫn còn ấm thì cô đã hy sinh vì bom Mỹ. Và, nhạc sĩ Vân Dung sáng tác ca khúc Ôi cô gái Trường Sơn trong nước mắt và cảm xúc nghẹn ngào.

Nhà văn – đại tá Đỗ Viết Nghiệm viết chuyện Nhà Út Tiếp, tính cách Nam Bộ khảng khái của nhân vật thật đẹp. “Út Tiếp bất ngờ mỉm cười, rồi nói: “Đừng quá sân si, đất nước mình còn hàng trăm, hàng ngàn gia đình mất mát, hy sinh lớn hơn gia đình tôi nhiều lắm”. Có lẽ Út Tiếp đúng, điều đó làm tôi nể phục”.

Doanh nhân – cựu sĩ quan quân đội Lê Kiên Thành kể lại những hồi ức quân ngũ, về đồng đội đã hy sinh. Ông dẫn bài hát Nga Đàn sếu nói về các chiến sĩ Hồng quân hy sinh. “Những người lính hy sinh, không nằm lại đất lạnh, mà biến thành sếu trắng. Phải chăng vì thế ta thường ngắm trời xanh trong đớn đau, câm lặng?...”

Trong 50 năm, chị ấy đã chờ, nhà văn Trầm Hương kể câu chuyện qua nhân vật Mười Trung đau đáu chuyện hồ sơ, giấy tờ “ngủ quên” hàng chục năm trời. Đó sẽ là “trận chiến” để tìm lại sự thật, sự công bằng, chống lại sự lãng quên, đang rất cần sự đồng hành của nhiều người.

Với các tác phẩm tham gia cuộc vận động viết về đề tài Thương binh - Liệt sĩ, dễ dàng nhận ra sự tươi mới của câu chữ và cảm xúc dù nhiều câu chuyện dường như đều đã phủ lớp bụi thời gian.

Những người suốt đời mua vé ngồi của Huỳnh Dũng Nhân cho chúng ta thấy rõ hơn: Những con người, câu chuyện có thể ta gặp, nghe hoặc đọc đâu đó, nhưng khi được viết lại, đọc lại vẫn ngập tràn xúc động...

Trong Nước mắt rơi khi trùng khơi cuộn sóng của Bùi Minh Tuệ, hình ảnh trên con tàu giữa Trường Sa, những kỷ vật, lá thư cô giáo nhờ nhà báo thả xuống biển khơi, gởi về người yêu là liệt sĩ hy sinh ở Trường Sa làm cay mắt bao người.

Còn trong Tinh thần Phù Đổng từ chiến tranh đến hòa bình, tác giả Hoài Hương đặc tả chân dung thiếu tướng Nguyễn Ngọc Doanh, người luôn bồn chồn không yên khi nghĩ đến những đồng đội còn nằm lạnh lẽo đâu đó suốt các chiến trường từ Bắc vào Nam. Chính điều đó đã thôi thúc ông phải quyết tâm đi tìm đồng đội đã hy sinh…

Triệu ngày khắc khoải, tác giả Nguyễn Thị Tuyết Dân kể câu chuyện hơn 40 năm người thân đi tìm hài cốt liệt sĩ Nguyễn Văn Bạng. Tiếc rằng, di vật của liệt sĩ chỉ còn mảnh vải dù, hai nút áo, hai đồng xu, một cán dao găm và, với nhiều, thật nhiều ký ức, yêu thương của người còn lại.

Tác giả Tiểu Linh với Chuyện về các liệt sĩ hy sinh trước thềm giải phóng thì lại cho thấy có những chuyện không thể ngờ, đôi khi chỉ vì sai sót ở một chi tiết nhỏ, là nhầm lẫn Quân đoàn 1 với Quân khu 1 đã khiến hành trình tìm hài cốt liệt sĩ kéo dài hàng mấy chục năm trời…

Đau lắm. Nhưng biết làm sao hơn? Các anh hùng liệt sĩ đã hòa vào hồn thiêng sông núi, như nhà văn Trần Thế Tuyển viết: “Thân thể em trai và đồng đội của tôi đã biến thành đất đai Tổ quốc. Và, hồn của họ đã bay lên hóa linh khí quốc gia”.

Là con gái của chủ tịch lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam Huỳnh Tấn Phát, cô nữ sinh Huỳnh Lan Khanh đã rời đô thị phồn hoa lên căn cứ Trung ương Cục miền Nam tham gia kháng chiến chống Mỹ. Trong Thắm biếc một nhành lan, tác giả Nguyễn Minh Ngọc ghi lại cuộc đời nữ anh hùng, bị giặc bắt đã lao từ máy bay xuống, hy sinh khi 20 tuổi, mãi thanh xuân trong tiếc nhớ của người thân, gia đình và biết bao người.

Câu chuyện Kiều Nguyệt Nga ngày nay của tác giả Bạch Phần như một cổ tích giữa đời thường, là tình yêu chung thủy của chị Nguyễn Kim Xoàn và anh Nguyễn Văn Vân. Là huyện đội trưởng, anh Vân bị thương cột sống, liệt nửa người. Chị đi tìm anh ở bệnh viện dã chiến, chăm sóc cho anh, quyết lấy anh làm chồng! Bất chấp ai khuyên ngăn thế nào, chị vẫn một mực: “Đời tôi chỉ có anh Tư Vân mà thôi! Sống, chết gì tôi cũng ở bên ảnh, chăm lo cho ảnh”...

Trong Trần Duy Phương – người con gái kiên cường, tác giả Quế Hà lại cho ta một chân dung nữ anh hùng là thương binh nặng, sống để trả nợ ân tình. Bà cho rằng: “Cuộc đời còn lại của tôi, những gì có thể làm được cho đồng đội mình tôi sẽ làm. Tôi mang ơn đồng đội tôi. Tôi muốn đền đáp cho đồng đội tôi”.

Tác phẩm Con gái khâm phục và biết ơn ba của tác giả Kiều Quốc Túy cho ta hiểu thêm về liệt sĩ Kiều Tấn Lập, một người con đất Long An, hy sinh khi chưa tròn 30 tuổi, lá thư ông viết cho vợ con đã nói tất cả: “Anh không ham muốn địa vị, danh vọng gì hết. Chỉ mong nước nhà mau độc lập để về với mẹ già kính yêu, về với vợ con và các em yêu quý...”

Bên cạnh những tấm gương thời chiến, nhiều gương sáng thời bình như người suốt đời rong ruổi tìm mộ liệt sĩ, hay làm việc thiện giúp đời để đền ơn đáp nghĩa. Anh hùng nơi làng quê của tác giả Vũ Đảm kể về thương binh Đào Viết Thoàn đi chữa bệnh, được danh sư dạy cho bài thuốc cứu người, sau đó tự ông sáng tạo thêm bài thuốc chữa bỏng. Với tài năng, đức độ, ông đã cứu chữa cho hàng ngàn người ở khắp nơi trên cả nước tìm về…

Đại tá nhà văn Trần Thế Tuyển, đồng trưởng ban tổ chức, có nhận định, khái quát: “Điều đáng trân trọng, các tác phẩm ấy đều cố gắng ở mức cao nhất nhằm khắc họa phẩm chất anh hùng, bản sắc Việt của mỗi công dân Việt Nam, dù họ là tướng lĩnh, chỉ huy hay là một người lính bình thường. Đặc biệt hơn nữa, trong các tác phẩm ấy, hình ảnh các bà mẹ, người vợ, người yêu chiến sĩ - liệt sĩ với việc làm, suy nghĩ bình thường đã chạm vào trái tim người đọc”

Bài viết nào tham gia cuộc vận động viết hay hưởng ứng cuộc vận động viết, cũng khiến người đọc cảm nhận được nhịp tim mình đập nhanh hơn. Sau mỗi câu chuyện với những số phận được hiện ra trước mắt, khiến chúng ta vừa vừa tự hào vừa nể phục trước sự hy sinh quá đỗi lớn lao nhưng đồng thời, cũng bật ra từ mỗi chúng ta những câu hỏi day dứt đến xót xa. Vì sao con số hài cốt liệt sĩ chưa tìm thấy còn lớn quá. Những năm qua, hoạt động Đền ơn đáp nghĩa được quân dân và cả hệ thống chính trị rốt ráo thực hiện, song vẫn nhói lòng vì những cảnh đời cơ cực, những góc khuất âm u, những số phận cơ nhỡ đâu đó rải rác trên khắp dải đất linh thiêng hình chữ S này, vẫn làm cho mỗi chúng ta như cảm thấy mình có lỗi, có lỗi với máu xương và vẫn thấy mình mắc nợ với cuộc đời này.

Đóng góp của người viết, dù thật nhiều nỗ lực, cũng chỉ là một phần. Phần đẹp nhất, hay nhất chính là con người, những con người đã tận hiến cuộc đời mình cho Tổ quốc, cho nhân dân, cho sự sống còn của dân tộc. Chính từ “chất liệu” quá cao cả, quá bình dị và cũng quá đỗi thầm lặng mà không kém phần nghiệt ngã đau thương bởi chiến tranh và hệ lụy của chiến tranh, để những người cầm bút không chỉ kể về họ trong cuộc vận động viết này, mà còn sẽ tiếp tục kể, kể mãi cho đời sau, cho những thế hệ mai sau.

Và, từ cuộc vận động viết này, những người cầm bút sẽ tiếp tục góp phần khơi dòng chảy nghĩa tình trong đời sống tinh thần xã hội đối với những người có công với Tổ Quốc. Bởi, chúng ta đều biết, trong dòng đời vạn biến này, chỉ có lòng tri ơn mới là giá trị bất biến và luôn là giá trị bất biến.

_______

(*) Nhà văn Bích Ngân - Chủ tịch Hội nhà văn TP.HCM, đồng Trưởng ban tổ chức Cuộc vận động viết bút ký về đề tài Thương binh - Liệt sĩ.

Nguồn: Văn nghệ số 53/2022

Bài viết liên quan

Xem thêm
Tiểu thuyết lịch sử Từ trường hợp nhà văn Hoàng Quốc Hải
Những năm gần đây, vấn đề Nghiên cứu và giảng dạy văn học về đề tài lịch sử dân tộc đang ngày càng trở nên bức thiết với đời sống xã hội nói chung và chuyên ngành Khoa học Xã hội và Nhân văn nhằm góp phần bồi dưỡng kiến thức lịch sử một cách có hệ thống từ lăng kính văn học, từ các tác phẩm văn học viết về đề tài lịch sử dân tộc.
Xem thêm
Văn học mạng đang đánh mất giá trị tốt đẹp của văn chương
Sự xuất hiện của mạng Internet đã mở ra cánh cửa giúp những người viết trẻ sớm được độc giả đón nhận. Tuy nhiên, xu thế phát triển văn học mạng lại đặt ra nhiều băn khoăn, cần có giới hạn nào cho những sáng tạo để không quá dễ dãi và đánh mất giá trị tốt đẹp của văn chương?
Xem thêm
Thơ phổ nhạc có lợi ích gì cho nhà thơ?
Xưa nay, thơ phổ nhạc không xa lạ với đời sống sáng tạo, biểu diễn và thụ hưởng ca khúc. Có không ít nhà thơ luôn lấy làm hãnh diện vì có nhiều bài thơ được phổ nhạc. Thậm chí, những tuyển tập thơ phổ nhạc do chính nhà thơ tự in ấn cũng đã xuất hiện như một niềm vui đích thực. Tuy nhiên, thơ phổ nhạc có lợi ích gì cho nhà thơ thì vẫn là câu chuyện tế nhị.
Xem thêm
Tiểu thuyết lịch sử Trưng Nữ Vương - Bản hùng ca độc lập dân tộc
Trong lịch sử dân tộc, Hai Bà Trưng có một vị trí hết sức đặc biệt. Hai Bà Trưng đã tiến hành lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa giành độc lập dân tộc (40-43), được dân chúng suy tôn là Trưng Nữ Vương. Các sử sách về sau trong đó có cả sử Trung Quốc đều ghi chép về sự kiện này. Hiện trên cả nước có rất nhiều về đình, đền, chùa, miếu thờ phụng, tôn vinh công trạng của Trưng Nữ Vương cùng các tướng của bà. Đây cũng là đạo lý uống nước nhớ nguồn, biết ơn với các tiền nhân của dân tộc của nhân dân ta. Tiểu thuyết lịch sử Trưng Nữ Vương của nhà văn Phùng Văn Khai được viết trong bối cảnh ấy. Đã như bản hùng ca về độc lập dân tộc từ cách đây gần 2.000 năm.
Xem thêm
Cái “Chuẩn” hình thức sách văn học
Bài đăng Văn nghệ số 21/2023
Xem thêm
Những cảm nhận Sài Gòn
Bài đăng Văn nghệ số 17+18/2020
Xem thêm
Cần gì để văn học trẻ Việt Nam vươn ra thế giới?
Đó là một trong những câu hỏi lớn được đặt ra và mổ xẻ đầy sôi nổi trong buổi cà phê học thuật nhân văn chủ đề Văn học trẻ Việt Nam trong dòng chảy giao lưu quốc tế chiều 25-3.
Xem thêm
Học văn thời công nghệ số
Bài viết của GS.TS Huỳnh Như Phương
Xem thêm
Tết – không thể cắt nghĩa
Trong một năm, người Việt của chúng ta có rất nhiều cái Tết, nhưng nếu chỉ nói một từ Tết thôi, thì gần như bất kể, ai cũng nghĩ đó là Tết Nguyên đán.
Xem thêm
Hồi ký dễ viết - khó hay
Hồi ký Gánh gánh… gồng gồng… của đạo diễn Xuân Phượng vừa được NXB Tổng hợp TPHCM tái bản lần thứ 5.
Xem thêm
Một năm cũ mèm dạy ta điều gì?
Một năm cũ mèm dạy ta điều gì?
Xem thêm
Văn chương Việt Nam 2022 – Một góc nhìn
Tôi có thói quen ghi lại những sự việc, những hiện tượng văn học trong năm, trước hết là để làm tư liệu và để chia sẻ với bạn văn đôi điều, bởi 2022 đã là quá vãng và sẽ qua đi mãi mãi. Dẫu thế nào, dưới một góc nhìn riêng, những gì ghi nhận được luôn là chủ quan và phiến diện.
Xem thêm
‘Nhà thơ thế giới’ và những trò bịp trong văn nghệ
Hiện tượng tôn vinh “nhà thơ thế giới” Tống Thu Ngân không phải là cá biệt, trong đời sống văn học nghệ thuật hiện nay. Những cái bẫy lừa bịp như thế đang giăng ra khắp mọi nơi.
Xem thêm
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều: Nghĩ về câu lạc bộ thơ
Không phải đến khi có những bàn luận về các câu lạc bộ văn chương trên mạng xã hội tôi mới nghĩ về một trong những hình thức sinh hoạt xã hội này. Mà tôi đã nghĩ đến câu lạc bộ đã nhiều năm nay. Và có lẽ từ khi một số nhà thơ cho rằng: thơ câu lạc bộ sẽ giết chết thơ.
Xem thêm
‘Truyện Kiều’ được Đại thi hào Nguyễn Du viết thời điểm nào?
Thời điểm Đại thi hào Nguyễn Du viết Truyện Kiều từng được tranh luận gay gắt, nay câu hỏi ấy lại được đưa ra mổ xẻ trên mạng xã hội.
Xem thêm