TIN TỨC
  • Lý luận - Phê bình
  • Vài cảm nhận khi đọc ‘Nhà văn và chữ Tình gởi lại’ của Trình Quang Phú

Vài cảm nhận khi đọc ‘Nhà văn và chữ Tình gởi lại’ của Trình Quang Phú

Người đăng : phunghieu
Ngày đăng: 2022-08-16 23:59:48
mail facebook google pos stwis
1334 lượt xem

Trần Thế Tuyển

 Có thể nói, hiếm có cuốn sách nào lại đầy đủ tư liệu về các nhà văn nước ta thời chống Pháp chống Mỹ như cuốn: “Nhà văn và chữ Tình gởi lại” (NXB Hội Nhà văn – 2022) của GS.TS – nhà văn Trình Quang Phú. Với gần 300 trang in (khổ 14×20), “Nhà văn và chữ Tình gởi lại” là bức tranh toàn cảnh tập hợp hầu hết các gương mặt nhà văn, nhà thơ, văn nghệ sĩ – những người đã góp phần đặc biệt tạo nên diện mạo nền văn học cách mạng Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX và những thập niên đầu của thế kỷ XXI.


GS.TS – nhà văn Trình Quang Phú.

Thứ nhất, gần như 100% câu chuyện về các nhà văn nổi tiếng giới thiệu trong sách, tác giả Trình Quang Phú là người trong cuộc. Là nhân vật trong câu chuyện nên điển tích về các nhà văn gắn liền với các dấu ấn nổi tiếng có tính chân thực cao. Nhiều câu chuyện về các điển tích ấy bấy lâu nay lưu truyền dị bản, đọc “Nhà văn và chữ Tình gởi lại” cho ta “đáp số” chuẩn xác, thuyết phục hơn. Đó là sự tích hai câu ca dao để đời của nhà thơ Bảo Định Giang: “Tháp Mười đẹp nhất bông sen/ Nước Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ”. Đó là sự tích bài thơ “Trên bãi biển Trà Cổ” Xuân Diệu viết đêm 5 tháng 9 năm 1963 tặng Trình Quang Phú mà ông vinh dự được giao làm “trưởng đoàn” hướng dẫn các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng của đất nước đi “thực tế” ở Hải Phòng. Chuyến đi lịch sử ấy, Trình Quang Phú có dịp trực tiếp cùng ăn, cùng ở, cùng sinh hoạt văn hoá với 25 nhà văn, trong đó có nhiều cây đại thụ của làng văn nước nhà như: Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Tuân, Xuân Diệu, Vân Đài, Hằng Phương, Anh Thơ… và các tên tuổi: Nguyễn Kiên, Mai Ngữ, Trần Thanh Địch, Nguyễn Hải Trừng, Xuân Hoàng, Xuân Tửu, Khương Hữu Dụng, Nguyễn Viết Lãm, Phan Xuân Hạt, Cẩm Lai, Phan Huỳnh Điểu… Đó là chất liệu quý hơn vàng để Trình Quang Phú cung cấp cho bạn đọc trong “Nhà văn và chữ Tình gởi lại”.


Cuốn sách “Nhà văn và chữ tình gởi lại”.

Ra đi làm cách mạng từ quê hương Phú Yên giàu đẹp và nên thơ, Trình Quang Phú dành những trang viết ắp đầy nghĩa tình với các nhà văn, nhà thơ, văn nghệ sĩ từ quê hương Phú Yên. Với tư cách là người trong cuộc, Trình Quang Phú kể với chúng ta sự tích bài thơ đi cùng năm tháng của Nguyễn Mỹ – “Cuộc chia ly màu đỏ”. Cùng sinh ra trên đất Tuy An, cùng tập kết ra Bắc, cùng sinh hoạt trong Câu lạc bộ Thống Nhất, Nguyễn Mỹ đã kể với tác giả về sự tích ra đời bài thơ “ Cuộc chia ly màu đỏ”. Và, cả hai (NV TQP và NT NM) sung sướng như thế nào ngay buổi sinh hoạt đó (một tối thứ Bảy năm 1965) nghệ sĩ ngâm thơ nổi tiếng Trần Thị Tuyết đã ngâm bài thơ “Cuộc chia ly màu đỏ” của Nguyễn Mỹ. Câu chuyện về nhà văn Võ Hồng quê hương Tuy An cũng thế. Trình Quang Phú viết về cuộc đời và sự nghiệp văn chương của ông với sự trân trọng, biết ơn và tràn đầy niềm tự hào.

Còn nhiều nữa, đó là Hồi ức về Thanh Hải, nhà thơ xứ Huế; Nhớ Nguyễn Tuân, nhà thơ lớn; Trầm tư Lưu Trọng Lư; Trần Độ, nhà văn, vị tướng; Một ít kỷ niệm với nhà Thơ Quang Dũng; Kỷ niệm với nhạc sĩ Xuân Hồng; Minh Huệ và bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ”…

Với tư cách là người trong cuộc, bằng bút pháp thể hiện giàu thông điệp, nhà văn Trình Quang Phú đã thành công phác họa chân dùng các nhà văn nổi tiếng của đất nước với chữ Tình gởi lại.

Thứ hai, đọc “Nhà văn và chữ Tình gởi lại” cho chúng ta thấy tài năng, đức độ và niềm tin của các nhà văn thời Cụ Hồ dựng nước. Bằng tình yêu quê hương, đất nước, yêu dân tộc Việt, các nhà văn tài năng và đức độ ấy đã vượt lên chính mình đi theo ngọn cờ yêu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ngay cả khi bị “hiểu lầm” “đánh nhầm”, họ vẫn thể hiện tư chất sĩ phu như con tằm nhả tơ để lại cho nền văn học nước nhà những áng văn chương bất hủ.
Nhận thức là một quá trình, đây cũng là bài học để thế hệ sau tỉnh táo, không lạc vào lỗi lầm như thế hệ trước đã mắc phải.

Thứ ba, bằng “Nhà văn và chữ Tình gởi lại”, thêm một lần nữa chúng ta ghi nhận và cảm phục sức sáng tạo bền bỉ của nhà văn Trình Quang Phú. Trước hết, ông là một chiến sĩ, sau đó là một nhà báo, nhà văn, một nhiếp ảnh gia đã từng có mặt chứng kiến nhiều khoảnh khắc hiếm hoi của lịch sử. Khi ông vinh dự được gặp Bác Hồ ở Phủ Chủ tịch cùng đoàn Đại biểu Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam; lúc ông cùng Bộ trưởng Xuân Thuỷ và Bộ trưởng Nguyễn Thị Bình tại hội nghị Paris năm 1973 và thoáng cái, ông đã đeo ba lô với chiếc gậy Trường Sơn có mặt ở chiến trường Quảng Trị khốc liệt… Hình như, biết sứ mệnh của mình là phải viết về các sự kiện lịch sử ấy, nên Trình Quang Phú ghi chép và lưu giữ rất nhiều tư liệu. Bạn đọc không thể không ngưỡng mộ Trình Quang Phú khi ông cho đăng trong tập sách giàu sử liệu này các bức ảnh, bút tích của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng của đất nước mà nay hầu như họ đã đi theo tổ tiên, ông bà.

Đó là một đóng góp rất lớn của nhà văn, nhà khoa học, nhà quản lý GS TS Trình Quang Phú đối với nền văn học sử nước nhà. Một tài liệu quý cho tất cả những ai muốn nghiên cứu, tìm hiểu về Nhà văn và nền văn học cách mạng nửa đầu thế kỷ XX, những thập niên đầu của thế kỷ XXI.

Sydney, tháng 8 năm 2022

T.T.T

 

Bài viết liên quan

Xem thêm
Phát triển
Nội dung quyết định hình thức. Xét cả quá trình văn học lâu dài, các hình thức tác phẩm kế tiếp nhau xuất hiện, tác động vào nền văn học, góp phần tạo ra phát triển văn chương. Bài viết chỉ đề cập đến chủ đề này của cuốn sách.
Xem thêm
Vẻ đẹp tình người và nỗi niềm ưu tư trong thơ Phạm Nguyên Thạch
Một trong những cánh én đầu đàn của văn học An Giang - nhà thơ Phạm Nguyên Thạch, anh sinh năm 1948, hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật An Giang và hiện là Chi hội trưởng Chi hội Nhà văn Việt Nam tỉnh An Giang. Anh sáng tác từ trước năm 1975. Từ đó đến nay, nhà thơ đã có những tác phẩm tạo tiếng vang được xuất bản: “Ngôi nhà lợp ngói âm dương” (Văn Nghệ AG, 1986); “Theo tình” (VNAG, 1994); “Gió” (NXB Trẻ, 1999); “Thị trấn đá” (VNAG, 2002); “Cỏ lá quẩn quanh” (VNAG, 2006); “Mưa ảo” (NXB Hội Nhà văn, 2019).
Xem thêm
Nghiên cứu truyện Nam Cao theo góc nhìn thi pháp
Bằng cách ghi nhận từ các bài nghiên cứu, lời giới thiệu, chắt lọc những ý kiến nho nhỏ, có khi chỉ một vài nhận xét liên quan, có thể đưa ra một cách nhìn về tình hình nghiên cứu truyện ngắn Nam Cao trên góc độ thi pháp học hiện đại.
Xem thêm
Nguyễn Thành Phong – Nhà thơ tài hoa trữ tình, quan chiêm ngoại vi và nội hàm tự sự luận cảm của thơ Việt Nam thời kỳ đổi mới
Trữ tình và tự sự là những khái niệm của thơ, ngoại diên và nội hàm là những khái niệm của logic học. Ngoại vi là một phần của ngoại diên chỉ các đối tượng có phạm vi nhất định và chỉ định. Trong thơ, nó là các địa danh, hoặc các nhân vật trữ tình, các không thời gian xác định, tạo nguồn cảm hứng. Ngoại vi nhỏ hơn ngoại diên. Nội hàm là nội dung thuộc tính bên trong cả chủ quan và khách quan của sự vật, hiện tượng. Trữ tình nói bằng cảm xúc, gắn với bộc lộ chủ thể. Tự sự kể lại, tả lại khách thể. Phàm lệ mấy câu để bài viết này đỡ cảm thấy gượng ép, mong được đồng cảm.
Xem thêm
Hãy sống như những người đã chết - Một nhan đề độc đáo
Lúc đi học, thầy cô từng bảo nhan đề là tên của tác phẩm, còn có cách gọi khác là đầu đề, là cái tít chung của một văn bản. Nhan đề (đầu đề) thường do người viết đặt ra - như người bố, người mẹ đặt tên cho đứa con của mình; nhưng cũng có khi do người khác (cán bộ biên tập) đặt hộ, hoặc đổi tên đi cho hay, cho phù hợp với chủ đề của tác phẩm.
Xem thêm
Inrasara: Tác phẩm văn chương, từ tốt & hay đến lớn
Tại tọa đàm cùng tên do Hội Nhà văn TPHCM tổ chức, nhà thơ – nhà phê bình Inrasara đã mang đến những luận điểm sắc sảo, giàu trải nghiệm, mở ra cách nhìn mới về sự cộng hưởng giữa sáng tác và tiếp nhận, để văn chương thực sự chạm tới và ở lại lâu dài trong lòng người đọc.
Xem thêm
Văn học Đổi mới, một cách nhận diện
Cho đến nay, cụm từ “Văn học Đổi mới đã được sử dụng khá rộng rãi. Từ trong nhà trường đến ngoài xã hội, từ báo chí đến các các cơ quan truyền hình, đài phát thanh, trong các bài nói chuyện hay phát biểu của các nhà sáng tác, phê bình văn học, nó được xuất hiện một cách tự nhiên giống như một thuật ngữ đã được định hình.
Xem thêm
Phù sa tâm hồn qua “Ký ức bão!” của Lương Duy Cường
Những ngày đầu tháng Tám, tôi có chuyến đi miền Trung vào đúng dịp trời như rút ruột để nắng, đến nỗi chỉ cần thêm một giọt bỏng sẽ vỡ cả thinh không. Để mấy ngày sau trở về nhà, trong giấc mơ, quờ tay, tôi vẫn chạm vào bỏng rát. Người ta nói, trước những cơn thiên tai, nắng thường đi trước để dọn đường.
Xem thêm
Đói và sự thức tỉnh mình
Đọc ĐÓI của Đỗ Thành Đồng ngay trong phút thứ 59 và chuẩn bị bước qua con số 0. Nhìn lên góc giấy, hóa ra đây là trang thứ 59 LỤC BÁT ĐỜI. Có những sự tự nhiên, ngẫm cũng hay.
Xem thêm
Tác phẩm hay –Từ tiếp nhận và sáng tác
Có những câu hỏi tưởng chừng giản dị nhưng khiến người cầm bút trăn trở cả đời: Thế nào là một tác phẩm hay?
Xem thêm
Cảm thức quê hương, từ những tản văn đậm hồn quê
Ai đó từng nói: “Trong vũ trụ có nhiều kỳ quan, nhưng kỳ quan tuyệt phẩm nhất đó là trái tim người mẹ”. Tình yêu của mẹ đẹp đẽ, thiêng liêng và bao la chẳng có bến bờ. Có mẹ, ta như có tất cả. Khi mẹ vắng xa cuộc sống sẽ đầy nỗi buồn thương, chán chường, tiếc nuối… Thời gian có chờ đợi ai bao giờ…
Xem thêm
Ký ức bóng mùa qua hay là cảm thức thời gian trong thơ Cao Ngọc Thắng
Cao Ngọc Thắng đã thực sự ám ảnh và thao thức về thời gian, không ngừng đi tìm thời gian đã mất để phục sinh những ký ức gần và ký ức xa trên hành trình tâm linh sự sống.
Xem thêm
Văn học các dân tộc thiểu số sau ngày đất nước thống nhất và hướng đi mới trong kỉ nguyên số
Văn học hiện đại các dân tộc thiểu số sau gần một thế kỉ hình thành và phát triển, đến nay đã có gần 1500 hội viên ở các loại hình nghệ thuật. Các thế hệ nhà văn dân tộc thiểu số đã đạt được những thành tựu và ghi dấu ấn độc đáo trong nền văn học nước nhà.
Xem thêm
Những câu chuyện hấp dẫn và cảm động
Giữa tháng 6 năm 2025 nghệ sĩ Hồ Thanh Thoan cho ra mắt tập Bút ký mang tựa đề:“Một thời đã qua” do NXB Thuận Hóa ấn hành, dày 224 trang, khổ 14,5 x 20cm. Với vốn sống từng trải, đảm nhiệm nhiều trọng trách chuyên môn khác nhau, có dịp đến nhiều vùng miền, bắt gặp những câu chuyện thú vị, người nghệ sỹ đa tài ấy lặng lẽ chép vào sổ tay, nay mới có dịp viết xong 20 câu chuyện về “người thật, việc thật” đầy hấp dẫn và cảm động. Đó là nghệ sĩ Hồ Thanh Thoan, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Quảng Trị.
Xem thêm
GS.TS Trần Văn Khê tự truyện về cách học
GS.TS Trần Văn Khê, cây đại thụ của nền âm nhạc dân tộc Việt Nam, không chỉ được biết đến là người có công rất lớn trong việc đưa âm nhạc dân tộc Việt Nam ra thế giới, như nhà thơ Huy Cận đã từng nói về ông: “Chân đi tám hướng, mười phương/Tinh thần dân tộc một đường trước sau”. Là người Việt Nam vinh dự nhận hơn 14 giải thưởng, huy chương, bằng danh dự giá trị trong nước và thế giới. Mà GS.TS Trần Văn Khê còn là người có tấm gương sáng về tinh thần tự học, phương pháp học... đáng để chúng ta học hỏi.
Xem thêm
Thăm nơi neo đậu quê mình với thơ
Con người ta khi tuổi càng cao thì nỗi niềm về quê hương bản quán càng dâng đầy trong tiềm thức, nhất là người đó lại là người tha phương, sống nơi đất khách.
Xem thêm
Nhà thơ Hữu Thỉnh - Cây bút phê bình cự phách
Bài của PGSTS Vũ Nho đăng Văn nghệ Công An
Xem thêm
“Ngày Xanh” trong thơ Hồ Thế Hà hay là thơ của một thời hoa mộng
Bài của TS Hoang Thu Thủy về thơ PGS.TS Hồ Thế Hà
Xem thêm
“Trăm ngàn” – Hành trình truy nguyên bản thể giữa phế tích ký ức và nỗi cô đơn hiện sinh
Bài phản biện của nhà thơ Hương Thu xung quanh việc khen chê truyện ngắn Trăm Ngàn
Xem thêm
Bi kịch tiếp nối bi kịch
Bài viết về truyện KHÚC BIỆT LY MẦU TÍM – truyện ngắn của Trầm Hương
Xem thêm