Nhà thơ Trương Chí (张智, tên tiếng Anh: Zhang Zhi), sinh năm 1965 tại thị trấn Phượng Hoàng, huyện Đan Ba thuộc Châu tự trị dân tộc Tạng Cam Tư, tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc. Ông là nhà thơ, nhà phê bình văn học, nhà xuất bản, dịch giả uy tín của văn học Trung Quốc đương đại. Trương Chí là tiến sĩ văn học. Hiện là chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu và Dịch thuật quốc tế. Tổng biên tập Tạp chí Xuất bản Thơ quốc tế hàng quý (đa ngôn ngữ) và ấn bản tiếng Anh của Niên giám Thơ thế giới, đồng thời là cố vấn cho Trung tâm Toàn cầu hóa Thơ Trung Quốc bằng các ngôn ngữ quốc tế. Từ năm 1986, ông bắt đầu công bố tác phẩm văn học và dịch thuật của mình. Tác phẩm của ông đã được dịch ra hơn 40 thứ tiếng quốc tế. Trương Chí từng đoạt giải thưởng Văn học của Hy Lạp, Brazil, Mỹ, Israel, Pháp, Ấn Độ, Ý, Áo, Lebanon, Macedonia, Nga, Nhật Bản, Ai Cập, Bỉ, Armenia và Kyrgyzstan. Các tác phẩm chính của ông bao gồm các tuyển tập thơ: "Receita" (tạm dịch: "Mùa thu hoạch" - Tiếng Bồ Đào Nha-Anh-Trung), "Selected Poems of Diablo" (tạm dịch: "Những bài thơ chọn lọc của Diablo" - Tiếng Anh), "Poetry by Zhang Zhi" (tạm dịch: "Thơ Trương Chí" - Tiếng Đức-Anh-Bồ Đào Nha), Những bài thơ chọn lọc của Diablo (tiếng Trung-Anh), "A Jigsaw Picture of the World" (tạm dịch" Bức tranh ghép hình thế giới - Tiếng Albania), "Feu Follet On Paper" (tạm dịch: "Làm yêu tinh trên giấy" - Tiếng Ả Rập), "Poison" (tạm dịch: "Chất độc" - Tiếng Ả Rập) và "The Mirror Image of Ghost City" (tạm dịch: "Hình phản chiếu của thành phố ma" - Tiếng Serbia), Tuyển tập phê bình thơ có tựa đề "Loạt bài tiểu luận về các nhà thơ Trung Quốc tiên phong", và bản dịch thơ "A & 1 is the Founder" (tạm dịch: "A & 1 người sáng lập" - Tiếng Anh-Trung), Tuyển tập các bài thơ của Tareq Samin (tiếng Anh-Trung), "My Secret Lover, You"  (tạm dịch: "Em, người tình bí mật của anh" - Tiếng Trung), và dịch tiểu thuyết "Назови имя бога" của Savitskaya Svetlana Vasilievna, LB Nga (tạm dịch: "Xưng danh Thiên Chúa" - Tiếng Nga-Trung), v.v. Ngoài ra, ông còn biên tập cuốn sách "Thơ chọn lọc của các nhà thơ quốc tế đương đại" (tiếng Anh-Trung), "Thơ Trung Quốc chọn lọc thế kỷ 20" (tiếng Trung-Anh), Từ điển các nhà thơ quốc tế đương đại (đa ngôn ngữ), "Sách giáo khoa Trung-Anh: 300 bài thơ Trung Quốc đổi mới" (1917 - 2012), và "Kinh điển thế kỷ: 300 bài thơ Trung Quốc đổi mới" (1917 - 2016), v.v.  

Vũ Bá Giáp & Mai Văn Phấn dịch từ tiếng Anh

Nhà thơ Trương Chí

Ở nghĩa trang Nam Sơn

Chưa ai gọi mưa phùn

Thế mà mưa đột ngột

Mưa như nhắc nhở con

Lần nữa đã đến lúc

Sắp được gần cha rồi

Tên cha trên tấm bia

Đã mờ qua năm tháng

Thị lực con cũng kém

Theo vòng quay cuộc đời.

Con vuốt lên từng nơi

Tên tuổi cha lõm xuống

Như còn ấm hơi người...

Cha ơi!

Trong vuông đất hẹp này

Chỉ mét vuông chừng ấy

Mười ba năm nơi đây

Con nhớ thương biết mấy!

Cha quen ở đây chưa?

Song trùng một thế giới

Nhiều lần trong giấc mơ

Nơi đây con đã thấy

Tấm bia đặt ngày ấy

Chia cắt hai chúng ta

Nhưng thanh âm vang dậy

Từ cõi lòng xót xa

- Cha ơi!

Con gọi cha có giật thột

Chim xanh ở trên thiên đường

Vi vu gió trong nghĩa trang

Bóng ma ẩn trong lòng đất…

Kỷ nguyên bản thảo

Lão Đỗ Phủ*

Đạp ngọn Thái Sơn dưới chân

Tâm sự đôi lời

“Khi đang trên đỉnh núi này

Tôi quên những ngọn núi khác"

Lão Hoàng Tường**

Say rượu trên đỉnh núi cao

Nghẹn ngào cất tiếng khóc

“Tôi sẽ nâng chiều cao trái đất

Bằng bộ phận sinh dục của tôi”

Có hồn ma già hoang dã

Ngồi dưới chân núi một mình

Lặng thinh

Cũng không ai biết

Bởi một đất nước vô hình

Mắc kẹt ở trong cổ họng.

Thế giới lắc lư trong ống nhòm

1.

Thế giới bị ô nhiễm

bởi rác thải, tinh dịch, chất thải hạt nhân, heroin, máu và AIDS

không bao giờ có thể được làm sạch

2.

Nhìn kìa! Thế giới đã vào phòng Karaoke

Ai có biết con thú nào xinh đẹp

lại rên lên thống khoái dưới hông

Đêm nay, thế giới chết tiệt này chắc sẽ chơi ngông

– Ừ, thì thôi cũng được!

Nếu bạn hình dung ra khung cảnh này

là Thế chiến thứ ba

3.

Những dòng sông chảy về phía đông

Các cô gái bán dâm đi về phía tây

Thế giới giống như một chú cừu đi lạc

ngơ ngác đứng ở ngã tư

hỏi robot đi về nam và lên phía bắc

“Thưa ngài, tôi nên cúi lậy ai đây?”

4.

Thế giới ca ngợi các chính trị gia bằng đôi chân mình

Các chính trị gia tắm thế giới trong những vũng máu

5.

Thế giới không nhìn rõ khuôn mặt chúng ta

Có lẽ ngay từ đầu chúng ta đã không có mặt

“Không có mặt thì không biết xấu hổ.”

Tên nghệ sĩ khốn nào đã nói điều này?

6.

Thế giới đang tự vùng vẫy dương vật

Hú hét trên đỉnh tòa nhà Liên Hợp Quốc

"Nhìn này, tôi mới tuyệt làm sao."

Thực ra, trong đêm hôm nào

Hắn thì thầm với tôi trong giấc ngủ

"Ngài ơi, thứ đó của tôi vô dụng lâu rồi."

7.

Thế giới cần có thời gian

Thế giới không hề sợ hãi

Thế giới dưới bánh xe lịch sử

Nhưng không có máu chảy ra

Ai đã từng nhìn thấy vết máu?

8.

Dao đang mài, thế giới

đang khoét thịt của chính nó

ngày và đêm. Cái chết

đang hát bài ca bất diệt trong từng giọt máu

"Kem nở ngực, làm nở ngực, không to vòng eo"

Nhớ con gà bị thịt

Chuyện từ chiều hôm qua

Tôi ra chợ nông sản

Tìm mua một con gà

Nơi mặt đất ẩm thấp

Trong không khí gần xa

Mùi rau thối tràn ngập…

Người bán gà định bắt

Một con trong lồng dây

Máy vặt lông bên cạnh

Xung quanh lông vương đầy

Khi tôi đến gần chuồng

Gà len lét sợ hãi

Tôi chỉ vào một con

Để người bán đem cân

Và bà ấy phân vân

Tay còn dính sợi lông

Rồi thò tay vào lồng

Bắt chính con bị thịt

Chống cự cũng chẳng được

Sự thật đã rõ ràng

Câu thành ngữ quen thuộc

- Ngu si như con gà!

Sau khi đã vội cân

Người bán bỗng lên gân

Vung lưỡi dao sáng loáng

Nhằm đúng cổ con gà

Cứa một nhát thật mạnh

Một dòng máu đỏ quạch

Trào ra nơi tay người...

Như chẳng ai đáng trách

Gà bị ném vào nơi

Máy tẩy lông làm việc

Người bán không thương tiếc

Múc từng gáo nước sôi

Và đổ xuống liên hồi

Tiếng gà kêu quang quác

Lũ gà như loạn lạc...

Kinh hãi kêu trong lồng

Chú gà kia rên rỉ

Trút tiếng kêu cuối cùng

Mất hút trong gió lạnh

Người bán gà tiếp tục

Công việc quen của mình

Máy vặt lông vẫn chạy

Thời gian chẳng đáng mấy

Con gà đã sạch lông

Đặt ngay ngắn trước mặt

Rồi cắt ra từng miếng

Cũng dễ dàng như không

Những con gà trong lồng

Đã hoàn hồn trở lại

Bắt đầu mổ thức ăn

Của chủ nhân thương hại

Con nhởn nhơ đi lại

Con bình tĩnh rỉa lông

Số khác giành khẩu phần

Cảnh yên bình khoan khoái

Như số phận đồng loại

Chẳng liên quan chút nào

Chỉ là chuyện tầm phào

Tựa một cơn ác mộng

Lại diễn ra đời sống

Tất cả vẫn bình yên…

Bay xa hơn đôi cánh

Khi còn sống, anh lơ lửng trên bầu trời giá lạnh

Rửa đôi cánh của mình trong những đám mây

Mở đôi mắt sáng ngời đuổi theo thiên thạch

Và uống lấy từng tia sáng thanh tân

Khi còn sống, anh lắng nghe thế giới phàm trần

Xúc cảm ngàn bóng trăng quyến rũ

Khi còn sống, bằng tư duy sấm sét

Anh đã làm tan chảy bóng đêm…

Một ngày nào đó tôi sẽ biến thành

Làn khói nhỏ trên bầu trời rộng lớn

Chẳng còn sấm sét nữa. Nhưng tôi

Không ăn năn, không cầu sống lại

Khi còn sống, anh vẫn luôn bay

Đó là thói quen vĩnh cửu của đại bàng.

Bom nguyên tử

- Họa lại bài thơ “Những quả trứng” của Jin Ruping

Vụ ném bom nguyên tử thứ nhất

Tiếp sau đó là vụ thứ hai

Và khi tôi ném quả thứ ba

Tôi đã khóc

Làm sao tôi có thể ném

Nhiều bom nguyên tử thế sao?

Ngày tận thế

Rất nhiều năm

Bạn tự bán mình cho thế giới

Giống như một chính trị gia

Giống như cựu binh trong tình ái

Rất nhiều năm

Bạn và thế giới tâng bốc nhau

Tựa như một cặp diễn viên

Giống hơn cặp đôi đồng tính

Ôi đã bao nhiêu năm

Bạn ngủ cùng thế giới

Nhưng chưa biết về nó điều gì

Ôi đã bao nhiêu năm

Tiếng chuông gió như người say

Trong hầm thời gian tăm tối.

* Đỗ Phủ (712 – 770) - Đại thi hào Trung Quốc thời nhà Đường. ND

** Hoàng Tường, sinh năm 1941, nhà thơ, nhà thư pháp Trung Quốc, người vận động nhân quyền và đấu tranh cho dân chủ. ND