Sáng 10/9/2025, tại Thư viện sách Trần Mai Hường, nhóm “Bạn văn & Miền chữ” đã tổ chức buổi sinh hoạt chuyên đề về tiểu thuyết "Hoa cho tình yêu" của nhà văn Hoàng Phương Nhâm – tác phẩm đoạt giải Khuyến khích cuộc thi sáng tác “Thành phố Hồ Chí Minh – 50 năm tự hào bản anh hùng ca”. Trong không khí ấm áp, nhà văn Đỗ Viết Nghiệm đã trình bày tham luận “Một cách nghĩ khác về tình yêu”, mang đến nhiều gợi mở sâu sắc về cách nhìn và sức sáng tạo của tác phẩm.

ĐỖ VIẾT NGHIỆM

Tác phẩm văn học viết về ma không hiếm, nếu không muốn nói là nhiều cả trên bình diện văn học và điện ảnh. Nhưng chính sự nhiều ấy, nên cách thể hiện cũng rất đa dạng và phòng phú. Tuy nhiên đa phong phú đến mấy, tư duy sức sáng tạo của các nhà văn, các nhà làm phim, cái lõi vẫn là thủ pháp. Chính thủ pháp làm nên danh tiếng, làm nên sự bất hủ của một tác phẩm.

Nhà văn Đỗ Viết Nghiệm chúc mừng nhà văn Hoàng Phương Nhâm với tiểu thuyết "Hoa cho tình yêu" - Ảnh: Nguyên Hùng

Hoa cho tình yêu của nhà Văn Hoàng Phương Nhâm, mang cái tên thật đẹp, thật ngọt ngào và thật quyến rũ, nhưng chủ đề tình yêu hóa ra chỉ là cái cớ nên câu chuyện cũng rất đáng bàn. Đáng bàn vì một nhà văn nữ có vóc dáng nhỏ nhắn, xinh đẹp, tưởng như yếu đuối, nhưng lại có tầm suy nghĩ thâm hậu và sâu sắc.

Hoa cho tình yêu như là tấm voan đẹp, cho các thiếu nữ làm duyên làm dáng, cùng nụ cười e ấp làm chết mê chết mệt bao đấng mày râu, nhưng phía sau tấm voan lại chuyển tải cả một câu chuyện vô cùng gai góc và phức tạp mang tính thời sự về một bi kịch. Theo nghĩa “đen”, đây là tác phẩm thuộc thể loại ma.

Dù vậy, Hoa cho tình yêu đọc rồi mới thấy có “ma”, nhưng lại không phải một cuốn sách viết về ma. Bởi Hoàng Phương Nhâm biết biến cái chết “vô tính” hóa linh hồn “hữu tính” cao đẹp, nhiều tầng, nhiều lớp, có danh, có phận, để những con người đó hồi sinh, khiến tâm thức ta cũng được hòa tan giữa cõi nhân gian mình đang sống.  

Lấy chủ đề tình yêu, Hoàng Phương Nhâm đặt cược vào cách nghĩ mà tôi cho là sự đột phá táo bạo. Để hóa giải một bi kịch từng xảy ra mang tính thời đại, không chỉ ở Việt Nam mà còn mang tính toàn cầu. Xong cũng nên hiểu, bi kịch con người do chính con người tạo ra đang phải đối mặt là không mới. Không mới, bởi nó có từ nhiều thời đại trước Công Nguyên. Thậm chí còn xa hơn nữa như Thế chiến Hy Lạp – Ba Tư (499-449 TCN), đánh dấu sự đối đầu giữa Phương Đông và Phương Tây. Hay cuộc chinh phạt của Alexander Đại Đế (334-332 TCN), mở rộng Đế chế Hy Lạp sang Châu Á. Thời kỳ Tam Quốc bên Tàu có chiến tranh Chu-Tần rất dài (453-221 TCN). Ở Việt Nam cũng có biết bao nhiêu cuộc chiến tranh đẫm máu qua các thời đại, mới nhất là cuộc chiến chống quân xâm lược Pháp, rồi chống Mỹ suốt 20 năm. Hệ lụy ấy để lại nỗi đau là người Việt Nam gánh chịu. 50 năm cuộc chiếm tranh kết thúc, bi kịch thù hận của người Việt từ hai phía vẫn còn là hố sâu vẫn chưa được khỏa lấp, mới thấy thù hận bằng máu quả là khủng khiếp. Dẫn dài chút như trên, bi kịch thù hận không còn là cá biệt khi nó đã mang tên nhân loại, trở thành định đề bản chất của con người nhiều kiếp trước.  

Hoàng Phương Nhâm là người phái đẹp viết văn, lấy lợi thế họ hiểu tình yêu hơn phái mày râu gấp nhiều lần, tin vào tình yêu để hóa giải bi kịch, “cứu rỗi thế giới” mà người ta ví lên sao hỏa còn dễ dàng hơn.

Câu chuyện bắt đầu từ một cặp tình nhân thầy giáo Bác sĩ An Đông, với cô sinh viên Y khoa Hiểu Tuệ. Họ có những cuộc hẹn hò, trao tặng cho nhau những bông hoa đẹp và ánh mắt nhìn say đắm bình thường như bao cặp tình nhân khác. Oái oăm thay lại bị cản trở bởi một bi kịch, mà cặp tình nhân trẻ không hề mong muốn đã diễn ra, nhưng điều đáng nói nó lại đến từ chính những người thân yêu nhất trong gia đình hai phía.

Bác sĩ An Đông chàng trai trẻ năng động, có lối sống hiện đại, giỏi về chuyên môn, là cháu trai của bà Kim Thư cũng là bác sĩ, một góa phụ người miền Bắc có chồng bác sĩ Quân y Giang Tử Quang Quân giải phóng, chiến đấu ở trường miền Trung hy sinh. Bác sĩ Hiểu Tuệ có mẹ là bà Quyên Ái, lại là con gái của bà chủ quán hoa Tư Hồng, vợ của Vĩnh Lộc lính quân lực Sài Gòn chết trận, khi giao tranh với lực lượng Quân giải phóng đơn vị của bác sĩ Giang Tử Quang, chồng bà Kim Thư.

Hãy đặt mình vào hoàn cảnh ấy, liệu ta có đồng cảm với bà Kim Thư? Ông cưới bà chưa được bao lâu phải rời xa nhau ra trận, rồi ông hy sinh lúc cả hai còn rất trẻ. Tiếp theo cô em gái chồng Uyển Vy, cũng vào Nam và hy sinh bỏ lại bao nhiêu ước mơ hoài bão. Nỗi đau quá lớn, nên càng về già bà càng dồn hết tình yêu thương vào đứa cháu nội An Đông. Bà hy vọng vào An Đông theo một suy nghĩ khác, hãnh diện về nó tiếp bước theo truyền thống cách mạng gia đình mình, chứ không phải như hiện tại lấy cháu gái của kẻ thù bắn chết chồng và em gái chồng bà. Đấy là bi kịch.  

Hoa cho tình yêu của Hoàng Phương Nhâm, viết bằng thủ pháp đồng hiện giữa siêu thực và hiện thực, trong đó đồng hiện vẫn là chủ yếu. Đồng hiện giữa người sống và người chết, thường xuất hiện bất ngờ trong những giấc mơ, hay khi nỗi đau thể xác mà họ tìm đến. Thủ pháp này có tác dụng chuyển đổi cảm xúc và lấy được niềm tin của người đọc. Tôi đã đọc bằng cảm xúc như thế, càng đọc càng cuốn hút tới những chương cuối cùng bởi tính đa tầng, nhiều lớp, nó xóa nhòa danh giới giữa hiện thực và siêu thực đôi khi có phần huyền ảo. Ma quái thường gây cho người ta sợ hãi, nhưng trong Hoa cho tình yêu yếu tố “ma” không tồn tại, dù đây là tác phẩm có ma.

Hoa cho tình yêu kết thúc có hậu, An Đông và Hiểu Tuệ đến được bên nhau chỉ khi bà Kim Thư vượt qua danh giới giữa cõi âm và cõi dương bằng thủ pháp đồng hiện siêu thực, gặp được chồng Giang Tử Quang, em gái chồng Uyển Vy. Họ đang sống chung với những người từng là kẻ thù, trong những ngôi Làng Chiến Binh, Ấp Giáng Hương… Ở đó cũng có những dòng sông hiền hòa mang nặng phù sa, hai bên bờ ruộng vườn tươi tốt. Ở đó có muôn vàn loài hoa đẹp, vọng vang tiếng chim hót giữa không gian an bình, bầu trời trong xanh và mênh mang mây trắng. Chính miền hoang diệu này, bà nhận ra con người sống với nhau thật là chan hòa tình yêu thương và hạnh phúc.

Cuối cùng tôi muốn nói, Hoa cho tình yêu không hẳn là bản thánh ca về nỗi đau đất nước. Bi kịch thù hận là bản chất của con người, muốn hóa giải nó tôi nghiêng về minh triết của Đức Phật nhiều hơn, yêu người như chính yêu mình. Làm được như thế, hy vọng sẽ gột rửa được tính thù hận trong mỗi con người chúng ta. Bởi chết đi chưa hẳn là kết thúc.

TP. HCM, tháng 9/2025