TIN TỨC

Ngôi nhà chung của dân tộc Việt

Người đăng : nguyenhung
Ngày đăng: 2023-07-15 20:53:21
mail facebook google pos stwis
664 lượt xem

LÊ THANH HUỆ

“Chuyện trên biển cần giờ” - Truyện ngắn của Nguyễn Trường in ở Tuần báo Văn nghệ Hội Nhà văn Việt Nam số 2+3+4 (2023) Tết Quý Mão 2023.

Truyện khai thác tư liệu lịch sử dưới nhiều góc nhìn của tư duy phản biện.

Để có mạch logic, tạo nên sức hấp dẫn, tác giả đã xây dựng hình tượng đại diện văn hóa - Ông Chế Lan (để độc giả dễ liên tưởng đến vua Chế Mân). Tác giả cho ông nói về sự thật thế và lực hai bên lúc bấy giờ buộc phải hòa hoãn: “Người Chăm ta coi quốc vương Chế Mân lấy Huyền Trân làm vợ là cuộc hôn nhân chính trị. Lúc đầu  hai bên đều cho rằng nhờ cuộc hôn nhân này mà  hai nước sẽ tránh được việc binh đao.

Nhà văn đưa vào truyện sự thật lịch sử dưới góc nhìn của ông Chế Lan: “Nước Chiêm ta cũng có thời hùng mạnh, đã từng 12 lần bắc phạt Đại Việt nhằm chiếm lại châu Ô, châu Lý. Thời vua Chế Bồng Nga đã mang quân ra Bắc, đánh vào Cửa Đại An, tiến thẳng vào kinh thành Thăng Long làm vua tôi nhà Trần phải run sợ”.

Huyền Trân không phải là vương hậu chính thức, nên không được lên dàn hỏa thiêu cùng chồng.

Nó cho thấy góc nhìn thứ nhất của ông Chế Lan: người Chăm không đồng ý với việc giao đất và việc tiếp nhận Công chúa Huyền Trân như là đại sứ văn hóa của người Việt.

Nhưng để nói về sự thật lịch sử như sử ghi thì đọc sử sẽ tốt hơn.

Sáng tạo của nhà văn

Nguyễn Trường đưa đọc giả đi theo mạch hư cấu, vẫn bảo đảm tính logic, khi nói về hoàn cảnh Huyền Trân: “… ngoài người chồng, nàng không biết ai. Nàng bị nhiều thế lực thù ghét và hãm hại, nhất là tể tướng nước Chiêm móc nối với thế lực ngoại bang để cô lập, nhằm tiêu diệt nàng”.

Trong hoàn cảnh đó, tác giả xây dựng hình ảnh Huyền Trân “…đứng bên gốc cây thần hát dân ca nước Việt cho Chế Mân nghe” bài dân ca Cò Lả: “Con cò cò bay l l bay la, bay từ từ chợ phủ, bay ra ra cánh đồng...”. Quốc vương Chế Mân dù không biết tiếng Việt, nhưng vẫn tỏ ra thích thú làn dân ca có tiết tấu như vó ngựa ngài cưỡi khi ra trận lại từ miệng người vợ xinh đẹp yêu quý.

Đó là sức lan tỏa của văn hóa do có điểm chung dựng nước và giữ nước của cả hai dân tộc đã bắt đầu được giao thoa bởi tấm lòng người Việt mang từ kinh đô Thăng Long vào kinh thành Trà Kiệu.

Lịch sử không thể bao quát thời đại nên mới cần đến nhà văn viết dã sử

Ở góc nhìn thứ hai là của Trung và Mỹ Hương. Trong góc nhìn này có sự thật: Một số tàu có mã lực mạnh muốn áp sát con tàu Nghinh Ông, nhưng bị các tàu cảnh sát có tốc độ cao vượt lên dùng cờ lệnh chặn li, tất cả phải tuân theo quy ước, không con tàu nào được chạy vượt mặt tàu Nghinh Ông”. Nó là biểu tượng Nhà nước Việt Nam qua bao đời nay: luôn bảo vệ người Chăm và văn hóa Chăm Pa.

Định kiến mà Mỹ Hương tiếp thu từ người cha đã bị thay đổi do tác động của lịch sử và hiện tại để thành: “Tiếng trống trận, tiếng tù và rúc, tiếng súng thần công nổ vang trời bổng lịm tắt; trước mắt nàng cảnh thành Đồ Bàn đẫm máu, xác người Chăm, người Việt nằm ngổn ngang,...”. Nó là góc nhìn phản biện của lớp trẻ người Chăm trước kiến thức lịch sử của mình hòa quyện các hình ảnh giữ nước khi người Chăm tự nguyện sống chung và bảo vệ ngôi nhà Việt sau này.

Chuyện cho thấy nét nhân hậu của người Chăm qua thông điệp gửi con của ông Chế Lan: “Huyền Trân không có vinh quang được lên đàn hỏa thiêu để theo người hùng Chế Mân; việc trả Huyền Trân về Thăng Long là ý nguyện của Chăm Pa”.

Nó là sự nhân hậu, rành mạch của dân tộc Chăm và người Kinh, một bên muốn trả và một bên muốn đón lại người con đất Việt về lại quê hương, không phải sống lưu vong và có quá nhiều kẻ thù hảm hại.

Nó góp phần lý giải tại sao sau khi gia nhập đại gia đình văn hóa gồm hơn 54 dân tộc được gọi tên chung dân tộc Việt Nam; nhờ sự nhân hậu của các dân tộc; nguồn cội để trở thành ruột thịt, sống chết có nhau trong việc bảo vệ bờ cõi chung, đã thành công trong chống xâm lăng: Tàu, đế quốc Pháp, đế quốc Mỹ và đạo quân nhỏ của Trung Hoa buộc phải tuân lệnh Đặng Tiểu Bình xâm lược biên giới phía Bắc năm 1979.

Và khi Mỹ Hương, trong không hoàn thành nhiệm vụ thì đã có cô gái người Việt sống ở miền tây Nguyễn Hồng Loan làm tiếp. Họ là ruột thịt nên vỡ diễn là chung và nhờ đó, “Chế” Mỹ Hương cũng hoàn thành nhiệm vụ của mình.

Truyện ngắn kết lại với hình ảnh ông Chế Lan thống lĩnh “đoàn quân của ông có cả người Kinh, người Khme… hòa lẫn với người Chăm thành đội hình vững như đồng” - biểu tượng của sự đoàn kết và bình đẳng của tất cả các dân tộc sống trên đất Việt: ai có tài cao, biết rộng, không phân chia theo tiêu chí dân tộc, mà phân chia theo tiêu chí tài đức; nếu có sức dẫn dắt con dân Việt Nam vì Tổ quốc giang san thì đều được tôn vinh.

Về góc nhìn nhân loại: Truyện ngắn lý giải cuộc chiến Nga – Ucraina hiện nay bắt nguồn từ xữ lý vấn đề dân tộc không đúng, đã dẫn đến chiến tranh giữa hai quốc gia, dân tộc vốn là láng giềng, đã từng sát cánh chống họa phát xít, coi nhau như ruột thịt…

Truyện ngắn cho ta sự hấp dẫn và kiến thức nhờ vào nhiều góc nhìn gọi là phản biện cộng với sự sáng tạo của nhà văn.

Hơi thở cuộc sống từ xưa đến nay thấm đẩm vào truyện ngắn của Nguyễn Trường lại được nhà văn sắp xếp, gọt giũa, sáng tạo thêm nhằm tăng tính logic trong văn học, tạo nên sự hấp dẫn./.

Mời đọc:

“Chuyện trên biển cần giờ”

Bài viết liên quan

Xem thêm
Người làm lệch nhịp thời gian
Nếu những tập thơ trước đây của Nguyễn Quang Thiều tựa như dòng sông cuộn xiết vào mùa hạ, mang bao khát vọng, nỗi trăn trở réo gào khi chảy qua những khúc quanh, ghềnh đá..., thì đến Nhật ký người xem đồng hồ (NXB Hội Nhà văn, 2023) vừa xuất bản, người đọc được chứng kiến một dòng sông đang tan băng vào cuối xuân, song hành cùng những biến động của cuộc sống đương đại. Dòng sông ấy cuốn đi, đôi lúc phát ra tiếng nổ của những tảng băng bị rạn nứt. Từ vết nứt sắc lạnh và tối giản của ngôn từ trong tập thơ này, ta bỗng nhìn thấy những hình ảnh, tứ thơ lạ lẫm, tuyệt đẹp hiện ra trong những khoảnh khắc ngổn ngang, lo đâu, đầy bất an của đời sống thường nhật.
Xem thêm
Tần Hoài Dạ Vũ – Người thầy mẫu mực đất Quảng
Tần Hoài Dạ Vũ – nhà thơ, nhà báo, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian…xin được gọi ông là nhà nào đây ạ? Tần Hoài Dạ Vũ cười hiền lành, đầy khiêm tốn: “Cứ gọi tôi nhà giáo là được rồi!”. Người tôi nói đến, đó chính là thầy giáo Nguyễn Văn Bổn (bút danh Tần Hoài Dạ Vũ).
Xem thêm
Văn truyện của Phạm Ngọc Dũ - Cảm xúc chân thành và đầy tính nhân văn
Trước khi khai thác về văn truyện của anh, tôi xin giới thiệu đôi dòng về nhà văn Phạm Ngọc Dũ: Phạm Ngọc Dũ sinh năm 1957 tại Quảng Ngãi, hiện sống và viết tại tp HCM, Hội viên Hội Nhà văn TPHCM. Anh hiện đang là chủ biên của Tạp san Sông Quê.
Xem thêm
Dấu chân thơ – những thiên du ký bằng thơ sâu lắng ngọt ngào
Bài viết của nhà thơ Phố Giang, hội viên Hội Nhà văn TP. Hồ Chí Minh
Xem thêm
Cuộc du ngoạn bằng thơ đầy cảm xúc
“NHỮNG DẤU CHÂN THƠ” Là tập thơ thứ Ba của tác giả Trần Kim Dung do nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành vào đầu tháng Sáu năm 2023.
Xem thêm
‘Mười năm một quãng đường người xót xa’
Bài viết của Nguyễn Văn Hòa về tập Thơ mười năm của Hoàng Đình Quang, Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2023
Xem thêm
Dòng ban mai trong thơ Trần Hùng
Tập thơ Mắt mắt khuya từng đàn (NXB Hội Nhà văn, 2023) của Trần Hùng dẫn tôi vào một sớm đang tan sương, có thể ứng với bất kỳ mùa nào trong năm. Khi ấy hừng đông đã rạng, sưởi ấm cho khắp miền không gian nơi con người cùng vạn vật vừa thức dậy. Một ban mai không ngưng đọng mà dịch chuyển, cuộn chảy trong bầu không khí thanh sạch, tinh khôi. Dòng chảy ấy khai mở một ngày mới trong tâm tưởng bạn đọc, bảng lảng, đột sáng và trong suốt.
Xem thêm
Đại thi hào Nga Pushkin – Một thời để yêu, một thời để chết
Cái chết bi thảm của đại thi hào Nga Aleksandr Pushkin cách đây gần 200 năm sau cuộc quyết đấu bên bờ sông Đen (thuộc ngoại ô Peterburg) đã làm dấy lên một làn sóng phẫn nộ trong công chúng, đồng thời đổ ập lên đầu Natalya – vợ ông – biết bao điều tiếng…
Xem thêm
Hành trình văn học Nga ở Việt Nam: Dòng chảy không đứt đoạn
Quan hệ ngoại giao giữa Liên Xô (nay là Liên bang Nga) và Việt Nam được chính thức xác lập từ ngày 30/1/1950 song mối quan hệ văn chương Nga – Việt đã hình thành từ trước đó rất lâu, dưới hai hình thức: sự giao lưu văn hóa và sự tiếp nhận của những người cộng sản Việt Nam từ nền văn hóa, văn học Nga. Đi suốt thế kỷ XX và ở những năm đầu thế kỷ XIX, tuy có những lúc thăng trầm, song mối quan hệ văn chương ấy chưa bao giờ đứt đoạn!
Xem thêm
Triết lý nhân sinh trong cảm thức thơ của Hoàng Vũ Thuật
Đối với thi sĩ, cái tôi trữ tình phần nào đại diện cho những kiếp nhân sinh mà họ quan sát, gặp gỡ và cảm tưởng. Con người thi ca tìm thấy và chịu đựng được khổ đau của mình, nhưng không chịu đựng được khổ đau của nhân loại. Họ cất tiếng thay cho nhân loại, bằng trái tim đã thấm thía những nỗi đời riêng.
Xem thêm
Vàng của tâm hồn, vàng của văn chương
Bài viết của nhà văn Ngô Xuân Hội về nhà văn Nguyễn Trí
Xem thêm
Bùi Giáng - Người chưa bao giờ già
Bùi Giáng (1926 – 1998) là người hay được nhắc đến với biệt danh “trung niên thi sĩ” do ông tự nhận. Quãng đời sáng tác của ông không chỉ gắn với những bài thơ hay, đầy chất ngẫu hứng, mà còn gắn với những câu chuyện kể nửa hư nửa thực. Nhân kỷ niệm 25 năm ngày ông qua đời, nhìn lại hành trình thơ của ông, thấy được người “trung niên thi sĩ” này chưa bao giờ già trong con mắt của độc giả.Bùi Giáng (1926 – 1998) là người hay được nhắc đến với biệt danh “trung niên thi sĩ” do ông tự nhận. Quãng đời sáng tác của ông không chỉ gắn với những bài thơ hay, đầy chất ngẫu hứng, mà còn gắn với những câu chuyện kể nửa hư nửa thực. Nhân kỷ niệm 25 năm ngày ông qua đời, nhìn lại hành trình thơ của ông, thấy được người “trung niên thi sĩ” này chưa bao giờ già trong con mắt của độc giả.
Xem thêm
Từ khải ca họa mi đến thực mơ giữa đôi bờ chùa – chợ!...
Bài bình 2 bài thơ của doanh nhân - nhà thơ Trương Vạn Thành.
Xem thêm
“Mùa xuân đầu tiên” của Văn Cao
Sau ca khúc “Tiến về Hà Nội” đúng 26 năm, vào mùa xuân 1976, nhạc sĩ thiên tài Văn Cao khi có dịp vào TP.HCM, ông lại sáng tác ca khúc “Mùa xuân đầu tiên”, viết về những cảm xúc tràn ngập tâm hồn ông trong “mùa xuân đầu tiên” sau khi nước nhà hòa bình thống nhất.
Xem thêm
Người nữ và con đường tình yêu trong Đối thoại đêm
Đọc Đối thoại đêm của Triệu Kim Loan, NXB Hội Nhà văn, 2023
Xem thêm
Đào Phong Lan - hồn thơ vẫn mềm như cỏ
Tham luận của nhà thơ Lê Thiếu Nhơn đọc tại buổi ra mắt tập thơ “Em không thể nói lời từ biệt”
Xem thêm
Nhà văn Trịnh Minh Hiếu và “Giấc cỏ dụ”
Cách đây tròn 10 năm, năm 2013, Trịnh Minh Hiếu ra mắt tập truyện ngắn đầu tay “Tiếng chuông trên đỉnh Cô Thình” (NXB Hội Nhà văn 2013). Tròn một năm sau, chị lại cho ra mắt tập truyện ngắn thứ hai mang tên “Thúy Mầu” (NXB Hội Nhà văn 2014). Hai tập truyện ngắn có cá tính riêng của chị ngày ấy khuấy động làng văn chương không ít.
Xem thêm