Bài thơ của nữ văn sĩ Judith Gautier viết về Hàm Nghi năm 1914. Nhà thơ Nguyễn Duy phỏng dịch trước đây.

Tại Duyệt Thị Đường - Đại Nội Huế, người phiên dịch đọc bài thơ bằng tiếng Pháp, nhà thơ Nguyễn Duy đọc bản dịch:

"… Nước tan, nát cả giống nòi/Bình minh vấy máu, cuộc đời tang thương/ Rồng quằn quại giữa chiến trường/ Chàng tuổi trẻ đấng quân vương sáng ngời/ Lớn trong đau đớn nỗi người/ Mở ra cả một chân trời vô biên…".

Viết về cuộc đời vua Hàm Nghi, chỉ mấy câu thơ này cũng đã quá đủ.

Bài thơ này đã được đưa vào trong phim tài liệu "Đi tìm dấu tích 3 vua" do Đài Truyền hình TPHCM sản xuất và Công ty Truyền thông BHD sản xuất năm 2008. Nhà thơ Nguyễn Duy là một trong các thành viên đi thực hiện bộ phim tài liệu này.

Tháng 6.2008, nhóm làm phim "Đi tìm dấu tích 3 Vua", nhà thơ Nguyễn Duy dẫn chuyện và viết lời đã đến Pháp, đảo La Reunion, Angierie... sưu tầm tài liệu về các vua bị lưu đày (Hàm Nghi, Thành Thái, Duy Tân). Tại thư viện thành phố Dinard cực bắc nước Pháp, nơi vua Hàm Nghi thường đến thăm người bạn thân thiết là nữ văn sĩ Judith Gautier, tìm thấy bài thơ bà này viết về Hàm Nghi. Được nhà báo Nguyễn Ngọc Giao giúp dịch nghĩa, Nguyễn Duy đã phỏng dịch một đoạn dùng cho lời bình phim. Hình chụp nguyên văn bài thơ đã bị thất lạc. Hôm 10.1, sau buổi thuyết trình, tiến sĩ Amandine Dabat dã cho Nguyễn Duy chụp lại bản tiếng Pháp bài thơ này in trong cuốn sách của cô.

Đây cũng chính là bài thơ đầu tiên ca ngợi Hàm Nghi, lại là do một người Pháp sáng tác.

Thế là 15 năm sau, tại Huế, nhà thơ Nguyễn Duy đã gặp hậu duệ của vua Hàm Nghi, và xin chụp lại bài thơ trong cuốn sách của cô. Tiến sĩ Amandine Dabat cho biết sắp hoàn thành bản dịch sang tiếng Việt và sẽ xuất bản tại Việt Nam trong năm nay.

Tại buổi thuyết trình, tiến sĩ Amandine Dabat cũng cho biết đã có kế hoạch đưa hài cốt vua Hàm Nghi về nước.

LÊ THANH PHONG (https://laodong.vn/)