TIN TỨC

Đi suốt Thiên Địa Nhân Ký thấy gì?

Người đăng : phunghieu
Ngày đăng: 2021-10-29 20:06:47
mail facebook google pos stwis
1232 lượt xem

(Vanchuongthanhphohochiminh.vn) - Trần Phương vừa xuất bản ba tập thơ Thiên Địa Nhân ký, do nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành năm 2019 và 2020; khối lượng 1257 bài thơ ngắn, ba ngữ: Việt – Anh – Pháp, dày 1260 trang, khổ 18 cm x 11 cm, bìa cứng C300, sách in đẹp.

Nhà thơ - nhà nghiên cứu văn hóa Chăm Inrasara

 

Tôi, vốn “ngán” đọc những tập thơ dày…

Thiên Địa Nhân ký tuy là thơ ngắn ít chữ, nhưng lại tam ngữ và dày… “Về đâu, tập thơ song ngữ Anh - Việt?” - Tôi đã hỏi như thế ở một tiểu luận đăng mươi năm trước…  Tôi, lật trang một cách ngẫu nhiên theo kiểu bói thơ và, đụng ngay:

Tiền điện tử

xu hướng tất yếu

nhân loại

rồi…

Trí tuệ người Việt Nam

nhân loại

tỏ  

Một là điều đương nhiên ai cũng có thể biết, một nữa như thể thơ ca tụng… Nhưng lẽ nào Trần Phương chỉ có thế! Tôi làm lại từ đầu, rồi bất ngờ bởi những phát hiện thú vị khác lạ. Thiên Địa Nhân ký rất khác, khác với nhiều người khác, nhiều thơ khác - nhiều nữa là đằng khác… Ở đó, có đủ đầy.

Thiên:

Mưa rơi một mình

bầu trời

buồn

Địa:

Đứng trước biển

đời người

nhỏ

Nhân:

Lũ trẻ chăn trâu triền sông

theo diều lên trời

chơi

Có thời sự nóng của đất nước: Mê-kông cạn dòng, Biển Đông dậy sóng, một phần đất biên giới phía Bắc bị lấn chiếm, ồn ào và im lặng:

Biên giới

vị trưởng thôn thở

dài 

 

Biển Đông

bóng kển kền đỏ nhỏ

dãi

 

Hoàng Sa – Trường Sa

đôi mắt

trời         (Xin thêm)

 

Patt 48 – 860 – 1938

dấu mốc

trời      (Xin thêm)

Đâu là nguyên do? Người không hỏi, thơ không hỏi, Thiên Địa Nhân ký không giãi bày hay lên tiếng phê phán mà chỉ với rất ít từ, đã làm những lát cắt ngắn, bén, ngọt như găm vào tim người đọc. Đề tài thế sự chiếm một thời lượng lớn trong cả ba tập thơ.

Độc quyền

cửa suy vong

mở

 

Cái áo khó cởi

mặc nhiều

đêm     

 

Sái mõ

vày con chiện

đỏ       

Độc tài và chuyên quyền là nguyên do của mọi nguyên do làm suy thoái, suy yếu, suy vong đủ loại ở đủ cấp độ. Từ cá thể cho đến tập thể, từ một con người cho đến một triều đại hay một đất nước. Chuyên quyền, ta chỉ biết nghe tiếng nói của ta dội lại từ ta, mà hoàn toàn không biết đến tiếng kêu khác - từ nhân dân, từ thế giới rộng lớn ngoài kia.

Dựng tượng đài khắp nước

ngân khố

rơi

Không chỉ ngân khố rơi, mà tất cả mang ở tự thân nguy cơ rơi, rơi đến không thể cứu vãn. Nước mắt rơi, sự hi vọng rơi, và nhất là niềm tin rơi.

Lính trận kể chuyện

nước mắt

rơi

 

Lịch sử

những cột mốc buồn

dài

Chiến tranh đi qua, sau tàn phá và chết chóc và dựng xây, là yêu thương, là bù đắp. Là ở nơi nào khác, chứ nơi này: Khắp xung quanh chỉ toàn dối lừa, gian manh, giả đạo đức, bạt ngàn trò mua bán đưa đến bao hệ lụy mà nhân dân đang phải gánh chịu. Đó là kiến thức giả, bằng cấp giả, chức tước giả, tình yêu giả, và ngay cả lương tâm nền tảng làm nên đạo đức một con người cũng bị giả nốt:

Chim phóng sinh

đám trẻ

nướng

 

Dạy trò làm giàu

sống bằng tiền thù lao

đời ảo

 

Ký sự làng tôi

mua bán

quan

 

Đốt cháy lương tâm

nhanh nhất

quan

Việt Nam đang khủng hoảng bản sắc, nỗi mất niềm tin tràn lan ở mọi thế hệ, mọi thành phần, mọi cấp độ. Một khi từ ý thức hệ đến nền giáo dục sang cả nơi được cho là hạt nhân xã hội là gia đình cũng rơi, thì cái gì còn lại? Và, đâu là cọng cỏ hi vọng để bấu víu?

Cho dù khắp xung quanh toàn màu xám xịt, đây đó dưới mảnh đất hình chữ S xinh đẹp này, vẫn tồn tại mạch nước ngầm, dòng sông ẩn đang trầm chảy. Chịu đựng, khiêm cung và tin tưởng. Chúng sẽ chồi lên và hiện diện mạnh mẽ, vào một ngày không xa. Từ đâu?

Cái đẹp mộc mạc của quê hương, và tiếng nói quê hương:

Gió dải bờ sông

ngô đồng

sóng

 

Câu ca dao tục ngữ

        dân làng

        giữ   

Mạch nước ngầm, qua ý thức phản tỉnh tự thân nơi mỗi công dân Việt Nam, rằng chính bản thân ta chứ không ai khác đã góp phần đẩy đất nước này vào cõi suy yếu, bạc nhược:

Ném vào sọt rác

cái tôi

nổ

Và dòng sông ẩn phát nguồn từ sự khiêm cung của mỗi cá nhân:

Một ngọn đèn

một củ khoai chín

và tôi

 

Sẽ làm nên tương lai của dân tộc Việt, của đất nước Việt Nam. Đó là giấc mơ đẹp và thực, thực hơn cả hiện thực hiện tiền.

Giấc mơ

như bóng ma

thực

 

Cái bóng đen

xuyên thấu

tôi

Tất cả đã sụp đổ thực sự rồi. Mọi cánh cửa hi vọng gần như đóng kín. Chớ nuôi hi vọng hão ở thế lực bên ngoài hay một sức mạnh huyền bí nào đó đến hỗ trợ ta. Vô ích! Hãy bình tâm lại, bàn tay trong bàn tay, hãy nhìn vào mắt nhau để nhận rõ mặt nhau, hãy cầm lấy cây cuốc, cái cày đi xây lại từ đổ nát, “một nơi cư trú nhỏ bé mới, có lại những hy vọng mới. Bây giờ không có còn đường nào bằng phẳng để dẫn tới tương lai. Chúng ta phải đi vòng quanh hay bò qua các trở ngại… Chúng ta phải sống, thây kệ bao nhiêu bầu trời đã sụp” (D.H. Lawrence).

 

Thiên Địa Nhân ký của Trần Phương, một tập thơ được cho là thành công, khi nó góp phần vào dòng chảy của thơ đương đại bằng kĩ thuật mới, cách nói mới. Anh đã kiên trì một lối đi, xuyên suốt, miệt mài để tìm ra một con đường mở đó là điều hiếm. Hiếm ấy, tạo nên sự khác biệt, mà giá trị của nghệ thuật còn đâu, nếu chúng ta cứ đồng bộ một thứ trang phục?

 

Đặc biệt ta thấy ở lối thơ kiệm lời đến tối thiểu của Trần Phương, lối kết với một từ đã “mở” ra những không gian cho tưởng tượng và liên tưởng. Cho người thơ và cho cả người đón nhận thơ.

        Đọc chuyện cổ tích cho con

tâm thức mình

mở

 

Con đường siêu thức

không giới hạn

mở

 

Đi về phía bóng tối

tương lai

mở

 

Đọc thơ Trần Phương, ta thấy ở đó có khác lạ về hình thức lẫn cách nhìn, không gian thơ có ba tầng như tên của tập thơ. Thiên Địa Nhân ký phần nào đó, đã mang hơi thở mới cho thơ hôm nay.

 

Sài Gòn, mùa Covid-19-2021

Inrasara

 

Bài viết liên quan

Xem thêm
Nguyễn Bính ở phương Nam
Nguyễn Bính (1918-1966), tên thật là Nguyễn Trọng Bính (có lúc tên Nguyễn Bính Thuyết), quê ở Nam Định nhưng sống khắp ba miền đất nước. Ông có phong cách một nhà thơ lãng tử, sáng tác về chủ đề tình cảm làng quê và tình yêu, tổ quốc. Thơ tình cảm mộc mạc của ông được rất nhiều người thuộc. Tác phẩm gồm 26 thi tập trong đó có : + 1 kịch thơ : Bóng giai nhân (1942): + 3 truyện thơ : Truyện Tỳ Bà (1942); Trong bóng cờ bay (1957); Tiếng trống đêm xuân (1958): + 1 vở chèo : Người lái đò sông Vỹ (1964) và rất nhiều bài thơ nổi tiếng của ông được nhạc sĩ phổ thành ca khúc : Tiểu đoàn 307 (Nguyễn Hữu Trí phổ nhạc, Quốc Hương ca);  Cô hái mơ (Phạm Duy); Ghen (Trọng Khương), Cô lái đò (Nguyễn Đình Phúc); Chân quê (Minh Quang). Hiện nay, nhiều thành phố có những con đường mang tên ông. Nhà thơ Nguyễn Bính nhận được giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật (2000) cùng với Hoài Thanh, Bùi Đức Ái, Nguyễn Quang Sáng, …
Xem thêm
“Đánh thức mình bằng chân lý vô ngôn”
Tôi biết Nguyễn Minh Thuận (nguyên Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Tư pháp Đắk Lắk) làm thơ đã lâu, dễ hơn ba chục năm trước, thỉnh thoảng anh vẫn đọc cho tôi nghe và rải rác anh cho đăng trên facebook Trương Thị Hiền - vợ anh (TS, giảng viên Trường Đại học Tây Nguyên).
Xem thêm
Đọc “Thơ mười năm” của Hoàng Đình Quang
Bài viết của nhà thơ Trần Quang Khánh
Xem thêm
Hoàng hôn chín – chín mọng yêu thương
Về tập thơ in chung của Võ Miên Trường và Triệu Kim Loan
Xem thêm
Thơ Phan Hoàng trong hành trình ngược lối – Tiểu luận của Mai Thị Liên Giang
Tập thơ “Chất vấn thói quen” của Phan Hoàng từng nhận được nhận Giải thưởng Hội Nhà văn TPHCM và Tặng thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2012, sau đó tập thơ này được trao Giải thưởng Nghệ thuật Danube năm 2023 của Hungary. Ngoài ra tập trường ca “Bước gió truyền kỳ” của ông cũng được Ủy ban nhân dân TPHCM trao Giải thưởng Văn học Nghệ thuật TPHCM 5 năm lần thứ II. Để hiểu thêm về hành trình sáng tạo thi ca của nhà thơ Phan Hoàng, xin trân trọng giới thiệu bài viết của nhà lý luận phê bình văn học Mai Thị Liên Giang.
Xem thêm
Những giải mã thú vị, khoa học của một người đọc tri âm
Với kiến văn sâu rộng, sự nghiên cứu cẩn trọng mang tính học thuật cao, khai thác nhiều vấn đề tri thức lý luận mới mẻ; Trần Hoài Anh đã đem đến những trang viết tinh tế, khai mở nhiều điều lý thú và bổ ích.
Xem thêm
Hồn xuân trong thơ Hồ Chí Minh
Nhà thơ Trung Quốc Viên Ưng đã nhận định sâu sắc về Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Một trí tuệ lớn, một dũng khí lớn, một tâm hồn lớn”.
Xem thêm
“Trung thực và quả cảm” trong sáng tác và phê bình văn học, nghệ thuật
Bài viết của nhà thơ Mai Nam Thắng trên Văn nghệ số 4/2024
Xem thêm
Nguyễn Quang Thiều với ‘Nhật ký người xem đồng hồ’
Bài viết của Nguyễn Văn Hòa về tập thơ Nhật ký người xem đồng hồ của Nguyễn Quang Thiều
Xem thêm
Nửa lo giá chợ nửa ngây vì trời
Nguồn: Báo Văn nghệ số 4, ra ngày 27/1/2024.
Xem thêm
Dòng kinh yêu thương
Tháng 8 năm 1969, chương trình Thi văn Về Nguồn góp tiếng trên Đài phát thanh Cần Thơ vừa tròn một tuổi. Nhân dịp nầy, cơ sở xuất bản về Nguồn ấn hành đặc san kỷ niệm. Đặc san tập họp sáng tác của bằng hữu khắp nơi, với các thể loại như thơ, truyện, kịch… và phần ghi nhận sinh hoạt văn học nghệ thuật ở miền Tây trong một năm qua. Trong đặc san này, chúng tôi in một sáng tác của nhà thơ Ngũ Lang (Nguyễn Thanh) viết ngày 24/8/1969, gởi về từ Vị Thanh (Chương Thiện), có tựa đề “Đưa em xuôi thuyền trên kinh Xà No” Hơn nửa thế kỷ trôi qua với bao nhiêu biến động, ngay cả tác giả bài thơ chắc cũng không còn nhớ. Xin được chép lại trọn bài thơ của anh đã đăng trong Đặc san kỷ niệm Đệ nhất chu niên Chương trình Thi văn Về Nguồn, phát hành vào tháng 8 năm 1969.
Xem thêm
Minh Anh, người đánh thức thế giới
từng chữ từng chữ/ rơi vào từng dòng từng dòng/ chúng chụp lấy những khoảnh khắc/ đẹp não nùng/ không thể rời khỏi con tim/ cách duy nhất để tự nó đừng nở rộ quá mức/ vượt khỏi ký ức của ta/ là hãy viết xuống (Sự kỳ lạ của nghệ thuật viết).
Xem thêm
Ta sẽ không như cốc trà nguội cuối ngày
Bài viết của Nguyên Bình về tập thơ Vọng thiên hà của Hoa Mai.
Xem thêm
Con người Chí Phèo
Cái chết của Chí phèo như bản cáo trạng về xã hội thực dân nửa phong kiến thối rữa, nhàu nát, là tiếng kêu oan khốc thấu tận trời xanh của những kiếp người “siêu khổ”.
Xem thêm
Nguyễn Ngọc Hạnh - Hồn thơ reo mãi phía làng
Bài viết của Hoàng Thụy Anh và phóng sự ảnh của Nguyên Hùng
Xem thêm
‘Bút chiến’ thời Tự Lực Văn Đoàn
Trước khi được giải Lý luận phê bình của Hội Nhà văn năm nay thì “Tự chủ văn chương và sứ mệnh tự do” đã được chú ý trong cộng đồng đọc. “Câu chuyện cũ nhưng cách tiếp cận mới, khảo tả công phu, chưa kể những dẫn chứng “đấu đá” hậu trường văn chương, đọc rất vui”, độc giả bình luận.
Xem thêm
Khối đa diện “Mộng đế vương”
Nhà văn Nguyễn Trường chọn xứ đạo ở Cồn Phụng của ông Nguyễn Thành Nam, đạo vừa vừa, gọi là Đạo Dừa
Xem thêm
Hồn quê trong một sắc thơ miệt vườn
Nhà thơ Kiên Giang (1929-2014) - đúng ra năm sinh: 1927 - tên thật Trương Khương Trinh (bút danh khác: Hà Huy Hà, Ngân Hà, Trinh Ngọc, Cửu Long Giang…, gốc người làng Đông Thái, huyện An Biên, tỉnh Rạch Giá, nay là Kiên Giang).
Xem thêm