TIN TỨC

Họa chân dung 102 văn nhân nước Nam bằng thơ

Người đăng : vanchuong
Ngày đăng: 2022-04-20 05:53:46
mail facebook google pos stwis
1148 lượt xem

CHÂU LA VIỆT

“Thơ Nguyên Hùng đằm thắm và duyên. Yêu em thì lãng mạn đến ngộp thở. Yêu quê thì khắc khoải đến cháy lòng. Yêu nghề thì trải dài theo năm tháng… Thơ anh không cầu kỳ, kiểu cách mà tràn đầy chất dân gian truyền thống. Nhiều ví von, ẩn dụ, nhiều thi ảnh thân thương, gần gũi. Và đặc biệt là thơ anh rất giàu nhạc tính. Có lẽ vì thế mà nhiều nhạc sĩ đã tín chấp nhạc của mình vào thơ Nguyên Hùng.

Anh không phải là một nhà thơ nổi tiếng, nhưng đã có đến vài ba chục bài hát khởi nguồn từ thơ anh. Có những ca khúc được ca sĩ chuyên nghiệp thu thanh và biểu diễn, được phát trên sóng phát thanh, truyền hình, và được bạn yêu nhạc yêu thích như Sóng không từ biển, Bến xưa (nhạc Lê An Tuyên), Biển và em (nhạc Thanh Hoàng), Đừng quên con nhé (nhạc Nguyễn Ngọc Tiến)…

Đó là một hiện tượng. Không phải nhà thơ nổi tiếng nào cũng được phổ nhạc nhiều và hay như thế.”

Lâu lắm rồi, có lẽ cũng đã 10 năm, tôi được đọc những dòng trên của nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo, giới thiệu về một “nhà thơ trẻ”, có lẽ bởi cùng quê hương Xứ Nghệ nên anh Tạo viết rất nhiệt thành: “Thơ anh không cầu kỳ kiểu cách mà tràn đầy chất dân gian truyền thống. Nhiều ví von, ẩn dụ, nhiều thi ảnh thân thương gần gũi. Và đặc biệt là thơ anh rất giàu nhạc tính”. Kinh! Mới nhìn lại tấm hình ông nhà thơ này xem bản mặt thế nào, mà được ông nhạc sỹ “Úp mặt sông quê” ca ngợi lung linh đến thế. Thì thấy ngờ ngợ. Hình như mình có quen, hay từng gặp nhau ở đâu rồi. Mới bấm máy gọi cho bà chị con ông bác ruột (nhưng chị lại kém tuổi mình): “Chị ơi, em thấy có một thằng cha nhà thơ mặt mũi giống “mối tình đầu” của chị mà hôm đến nhà thăm chị, em đã gặp” – “Nhà thơ ấy tên gì?” – “Nguyên Hùng chị ạ”. Tiếng cười khe khẽ ở đầu dây: “Mối tình đầu của chị đấy”. Ối giời, thì hóa ra là ông anh rể tôi đây – “Nhưng em nghe nói mối tình đầu của chị là kỹ sư thủy lợi cơ mà” – “Đúng rồi, tiến sỹ công trình thủy đi học ở Nga về đấy” – “Ối giời, tiến sỹ thủy công oách thế mà lại đi làm thơ hả chị?” – “Thì Hoài biết đấy, dân xứ Nghệ ai mà chẳng làm thơ. Tâm hồn các vị ấy lai láng lắm”.

Ồ, thì hóa ra là “mối tình” đầu của bà chị tôi, người gọi nhạc sỹ Hoàng Thi Thơ là chú ruột, gọi đại gia Hoàng Kiều là anh em con chú con bác chính là đây…Thời gian trôi đi, một lần nhà thơ xứ Nghệ Vương Trọng vào chơi TP Hồ Chí Minh, tôi có mời anh lại ăn cơm tại nhà hàng Lotus của ông Phạm Lân. Bữa ấy mới gặp nhà thơ Nguyên Hùng, người đi cùng và thi nhân Vương Trọng trân trọng giới thiệu: “Đây là Nguyên Hùng quê anh làm thơ Việt ạ”. Tôi vỗ vai Nguyên Hùng ra chiều thân lắm để khoe với anh Vương Trọng: “Mối tình đầu của bà chị con bác ruột em đấy anh ạ”.

Nhà thơ Nguyên Hùng.

Kể từ phút ấy, tôi nhận ra “bà con” và trở nên thân thiết với Nguyên Hùng. Ngồi trò chuyện thì mới hay ông này đúng là tiến sỹ công trình thủy thật, từng làm thầy giáo chuyên nghiệp gần hai mươi năm, sau đó chuyển sang làm trưởng phòng khoa học kỹ thuật của một công ty tư vấn lớn, tiền nong không nhiều nhưng lại ưa đánh đu với thơ ca. Nguyên Hùng đã cho in 6 tập thơ: Cánh buồm thao thức (NXB Hội Nhà văn, 2007), Sóng không từ biển (NXB Hội Nhà văn, 2009), Bay về phía bão (NXB Văn học, 2013), Dấu chân Lục Bát (NXB Hội Nhà văn, 2014), 102 mảnh ghép văn nhân (NXB Hội Nhà văn, 2017), 108 đoản khúc thơ (NXB Hội Nhà văn, 2019), được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam, lại được bầu là Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn TP. Hồ Chí Minh. Kinh hơn nữa là ông dám liều mạng theo bước nhà thơ đàn anh Xuân Sách,“họa” bằng thơ chân dung tới 102 vị văn nghệ sỹ nước Nam ta, được NXB Hội Nhà văn in thành sách (102 mảnh ghép văn nhân), đã không bị ai kiện tụng cho là "viết đểu", mà còn được các bậc thơ phú đàn anh ngợi khen. Và còn một điều kinh hơn hết, là anh đã có tới hơn 100 bài thơ được phổ nhạc (Kỷ lục guiness nước ta là nhà thơ quân đội Tạ Hữu Yên “Đôi dép Bác Hồ” có 160 bài thơ được phổ nhạc Trong đó có những tuyệt tác như Cảm xúc tháng mười (Nhạc Nguyễn Thành) hay Đất nước (Nhạc Phạm Minh Tuấn).

Lại nhớ ngày nào ông anh nhạc sỹ – nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo viết về “mối tình đầu” của chị tôi:

Biển triệu năm cứ xanh
Tóc nửa đời đã bạc
Nghìn năm em và anh
Yêu mãi hoài vẫn khát

Trời triệu năm cứ xanh
Mây triệu năm cứ bạc
Nghìn năm em và anh
Thương yêu không phai nhạt.

Bài thơ chỉ có 8 câu ngắn gọn như đúc kết về tình yêu vĩnh cửu. Vậy mà có 2 nhạc sĩ (Nguyễn Ngọc Tiến và Võ Xuân Hùng) đã phổ nhạc thành 2 bài hát trữ tình với giai điệu mượt mà, bay bổng như nhắn gửi tới người yêu một niềm tin không nhạt phai. Với một bài hát phổ thơ, có khi, thơ chắp cánh cho nhạc hoặc nhạc chắp cánh cho thơ, nhưng thường thì có sự gặp gỡ trùng hợp giữa nhạc sĩ và nhà thơ. An Tuyên và Nguyên Hùng là hai người cùng quê Cửa Hội và đều xa quê – người ở Sài Gòn, người ở Đức và họ gặp nhau trong nhiều ca khúc phổ thơ. Có thể nói, An Tuyên đã đọc được cả ngoài thơ của Nguyên Hùng. Vì vậy, những bài hát của An Tuyên luôn cất lên tiếng lòng da diết của tình yêu quê hương xứ sở và tình yêu nam nữ. Nhiều bài hát đậm đà chất dân ca xứ Nghệ (như Bến xưa) đầy kỷ niệm thân thương:

Sao anh không về bến sông quê
Về lại bến xưa thương câu hò xứ sở
Sao anh không về lại bến xưa?
Ngọt ngào lời hát… mẹ ru…

Nhưng đến lúc, tình yêu mở ra cuộc đời rộng lớn hơn thì âm nhạc của An Tuyên đã đạt tới một ý hướng triết lý, khái quát với lời thơ giàu tình cảm của Nguyên Hùng:

Tuổi thơ anh trên sóng
Nên say hoài biển xanh

Và:

Thuyền ơi về đâu?
Thuyền có nhớ chăng
Sóng không từ biển
Từ miền em thôi.

Em chỉ là giọt nhỏ
Giữa dòng đời lặng trôi
Mà trước em anh ngỡ
Trước muôn trùng biển khơi.

Có thể nói, Sóng không từ biển là một ca khúc phổ thơ đầy sáng tạo. Một ca khúc về biển, hay cả lời lẫn nhạc. Đây là một ca khúc được nhiều ca sĩ lựa chọn (Lê Anh Dũng, Thành Lê, Xuân Huyền, Quế Thương, Bích Hồng…). Nó có sức neo đậu lâu dài trong lòng người" (Nguyễn Trọng Tạo)…

Trở lại với thi ca của Nguyên Hùng, nhất là tập họa phẩm vẽ tranh, dựng tượng các văn nghệ sỹ nước nhà. Trên báo mãi từ thủ đô Hà nội, nhà báo Huệ Hương Hoàng có lời ngợi ca và sắc sảo luận bình: “Nguyên Hùng có gương mặt đẹp. Gặp là tôi yêu mến ngay anh thi sĩ người Nghệ, tốt nghiệp đại học rồi làm tiến sĩ ở nước ngoài. Xa quê mấy chục năm, vẫn giữ cái giọng ồ ồ lên bổng xuống trầm ngộ ngộ của người vùng biển Nghi Lộc. Anh viết nhiều. Thơ anh có duyên với âm nhạc. Đặc biệt những bài thơ của anh, kết hợp với chất nhạc mang âm hưởng dân ca ví giặm của nữ nhạc sĩ Lê An Tuyên thì đều trở nên say đắm lòng người. Anh đã có mấy tuyển thơ được xuất bản. Nhiều lần tôi định viết về thơ anh, nhưng lại thấy mỗi tập thơ anh ra đều có nhiều bạn văn chương đã viết rồi nên lại thôi. Hôm trước nhận được tập thơ 102 Mản ghép Văn nhân của anh, tôi tự nhủ: Tập thơ viết về bạn bè, nhưng lại nói đúng con người của Nguyên Hùng – hào hiệp, ấm áp và đôn hậu”

“Thơ, nhạc và con người Nguyễn Trọng Tạo dù được rất nhiều nhà văn, nhà phê bình phân tích mổ xẻ. Mặc dù vậy, Nguyên Hùng đã nói không giống ai mà lại rất đúng con người đào hoa mà phong trần của ông:

Tình yêu như thể chiến hào
Tên bay đạn lạc phía nào… cũng em.

Anh nhìn rất rõ con người tưởng phong trần lãng đãng, thường ngật ngà trong men rượu, trong cô đơn, mà lại rất nặng lòng với nước, với quê:

Rượu trăng nhắm với môi mềm
Cô đơn dốc đến cạn men nỗi buồn
Nặng lòng vận nước, quê hương
Thơ đi cùng với con đường nhân dân

 Và cuối cùng, cái mà Nguyễn Trọng Tạo lưu lại trong dòng thời gian:

Bốn mùa khúc hát sông quê
Dạt dào tiếng sóng bùa mê gọi người…

Chân dung Chu Lai là một bức chân dung tuyệt đẹp:

Nắng đồng bằng sạm da lính trận
Đêm tháng hai quầng mắt văn nhân
Chạm “thất thập” thấy cuộc đời dài lắm
Bục vinh quang không chỉ một lần…

phố nhà binh mơ bến sông xa
Người không chịu ăn mày dĩ vãng
Cơn mưa đỏ thức mùa hoa thưa vắng
Cho bãi bờ hoang lạnh…ấm trang văn.

Tôi chưa gặp Chu Lai bao giờ. Cũng ít đọc ông. Biết ông chủ yếu vì ông quá nổi tiếng. Nhưng đọc bài thơ này của Nguyên Hùng, tôi nhìn thấy một nhà văn quân đội, sâu sắc, phong trần và tài hoa. Thấy muốn yêu mến ông luôn.

Cho nhà thơ nữ Huệ Triệu, anh có những câu thơ năm chữ thật tươi xanh, cho ta thấy một gương mặt nhà văn nữ lành hiền nhân hậu:

Bao mùa cây thay lá
Vẫn thức một miền xanh
Tuổi thơ đằm bóng cọ
Miền trung du mát lành

Với học trò thương yêu
Với bạn văn: chân thật
Thơ Huệ lành như đất
Gọi những mùa thảo thơm.

Bài viết đã dài. Xin được kết bài bằng việc họa thơ của anh:
Trời triệu năm cứ xanh
Mây triệu năm cứ bạc
Nghìn năm em và anh
Thương yêu không phai nhạt.

Thành ra:
Trời triệu năm cứ xanh
Mây triệu năm cứ bạc
Cửa Lò có Nguyên Hùng
Một đời thơ và nhạc.

Các nhà thơ Vương Trọng và Nguyên Hùng.

Nguồn: https://vanhienplus.vn/

Bài viết liên quan

Xem thêm
Làm mới cải lương – con dao hai lưỡi
Gần đây, cải lương được đưa lên mạng với một số hình thức mới: kết hợp rap, trang phục ma mị… Nhiều người cho rằng cải lương cần phải được “làm mới” để phù hợp với thời đại, với lớp trẻ. Nhưng làm mới cách nào để không bị mất chất, để người xem vẫn còn “nhìn ra” cải lương là câu hỏi không dễ giải đáp.
Xem thêm
“Vua phóng sự” Vũ Trọng Phụng làm gì khi cuốn sách về gái điếm bị đá vào xó tường?
Nguyễn Vỹ lặng lẽ đưa mũi giày đá luôn quyển “Lục Xì” vào trong xó tường. Quyển sách vừa xuất bản, hãy còn mới tinh, nằm xơ xác bên chân tủ.
Xem thêm
Văn học dân gian Đồng Nai trong bối cảnh văn học dân gian Nam Bộ từ 1945 đến nay
Công tác sưu tầm và in ấn các tuyển tập văn học dân gian Việt Nam nói chung đã được các nhà Nho thực hiện từ cuối thế kỷ XVIII với các sưu tập bằng chữ Nôm, chữ Hán. Sang đến cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, cùng với sự phổ biến của chữ quốc ngữ thì các sưu tập văn học dân gian được phát hành phổ biến nhiều hơn nữa. Tuy nhiên trong giai đoạn này phần lớn vẫn là các sưu tập miền Bắc hay ở một số tỉnh thành miền Trung, ở Nam Bộ việc sưu tầm và phổ biến văn học dân gian dưới dạng các tuyển tập in ấn vẫn còn chưa được coi trọng đúng mức, do vậy không gian nghiên cứu văn học dân gian vùng miền cũng đồng thời bị bỏ ngỏ.
Xem thêm
Nhà thơ thì chơi với ai?
Nguồn: Website Hội Nhà văn Việt Nam
Xem thêm
Bộ phim Đất rừng phương Nam: Một số điều “lấn cấn” về nội dung và nghệ thuật cùng với phản hồi của cục điện ảnh
“Đất rừng phương Nam” của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng là một bộ phim đang gây ra nhiều dư luận sôi nổi. Bộ phim nhận được nhiều lời khen ngợi, nhưng cũng có không ít tiếng chê. Dĩ nhiên với tư cách là một sản phẩm nghệ thuật, những thành công của phim rất đáng ghi nhận, song khi xem xong bộ phim, đọng lại cũng là không ít điều “lấn cấn” trong lòng một khán giả như tôi.
Xem thêm
Nghĩ về thủ thuật làm phim câu khách
Công thức làm phim ăn khách, người làm điện ảnh đều nắm được. Nhưng cũng như công thức nấu ăn, đọc kỹ sách nấu ăn không có nghĩa ai cũng có thể làm được món ngon.
Xem thêm
Phim ‘Đất rừng phương Nam’: Có thể hư cấu nhưng đừng làm sai lệch lịch sử
Chuyên gia cho rằng, bộ phim có thể hư cấu cho hấp dẫn hơn so với nguyên tác, khiến cho kịch bản phim kịch tính hơn, thu hút hơn, nhưng đừng để sai lệch lịch sử.
Xem thêm
Bài thơ Bắt nạt tiếp tục gây tranh cãi khi đưa vào sách giáo khoa
Bài thơ “Bắt nạt” của tác giả Nguyễn Thế Hoàng Linh tiếp tục gây tranh cãi trên các diễn đàn. Đây là lần thứ hai tác phẩm này gây tranh cãi. Không ít phụ huynh, thi sĩ cho rằng bài thơ là “thảm họa” trong sách giáo khoa môn Ngữ văn lớp 6.
Xem thêm
PGS-TS Bùi Thanh Truyền: Nhà văn là một sinh thể của môi trường
PGS-TS Bùi Thanh Truyền là chủ biên đề tài Văn xuôi Nam bộ giai đoạn 1986-2015 từ góc nhìn phê bình sinh thái đã nghiệm thu thành công cấp bộ, được NXB Văn hóa - Văn nghệ xuất bản cuối năm 2018.
Xem thêm
Tiểu thuyết lịch sử Từ trường hợp nhà văn Hoàng Quốc Hải
Những năm gần đây, vấn đề Nghiên cứu và giảng dạy văn học về đề tài lịch sử dân tộc đang ngày càng trở nên bức thiết với đời sống xã hội nói chung và chuyên ngành Khoa học Xã hội và Nhân văn nhằm góp phần bồi dưỡng kiến thức lịch sử một cách có hệ thống từ lăng kính văn học, từ các tác phẩm văn học viết về đề tài lịch sử dân tộc.
Xem thêm
Văn học mạng đang đánh mất giá trị tốt đẹp của văn chương
Sự xuất hiện của mạng Internet đã mở ra cánh cửa giúp những người viết trẻ sớm được độc giả đón nhận. Tuy nhiên, xu thế phát triển văn học mạng lại đặt ra nhiều băn khoăn, cần có giới hạn nào cho những sáng tạo để không quá dễ dãi và đánh mất giá trị tốt đẹp của văn chương?
Xem thêm
Thơ phổ nhạc có lợi ích gì cho nhà thơ?
Xưa nay, thơ phổ nhạc không xa lạ với đời sống sáng tạo, biểu diễn và thụ hưởng ca khúc. Có không ít nhà thơ luôn lấy làm hãnh diện vì có nhiều bài thơ được phổ nhạc. Thậm chí, những tuyển tập thơ phổ nhạc do chính nhà thơ tự in ấn cũng đã xuất hiện như một niềm vui đích thực. Tuy nhiên, thơ phổ nhạc có lợi ích gì cho nhà thơ thì vẫn là câu chuyện tế nhị.
Xem thêm
Tiểu thuyết lịch sử Trưng Nữ Vương - Bản hùng ca độc lập dân tộc
Trong lịch sử dân tộc, Hai Bà Trưng có một vị trí hết sức đặc biệt. Hai Bà Trưng đã tiến hành lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa giành độc lập dân tộc (40-43), được dân chúng suy tôn là Trưng Nữ Vương. Các sử sách về sau trong đó có cả sử Trung Quốc đều ghi chép về sự kiện này. Hiện trên cả nước có rất nhiều về đình, đền, chùa, miếu thờ phụng, tôn vinh công trạng của Trưng Nữ Vương cùng các tướng của bà. Đây cũng là đạo lý uống nước nhớ nguồn, biết ơn với các tiền nhân của dân tộc của nhân dân ta. Tiểu thuyết lịch sử Trưng Nữ Vương của nhà văn Phùng Văn Khai được viết trong bối cảnh ấy. Đã như bản hùng ca về độc lập dân tộc từ cách đây gần 2.000 năm.
Xem thêm
Cái “Chuẩn” hình thức sách văn học
Bài đăng Văn nghệ số 21/2023
Xem thêm
Những cảm nhận Sài Gòn
Bài đăng Văn nghệ số 17+18/2020
Xem thêm
Cần gì để văn học trẻ Việt Nam vươn ra thế giới?
Đó là một trong những câu hỏi lớn được đặt ra và mổ xẻ đầy sôi nổi trong buổi cà phê học thuật nhân văn chủ đề Văn học trẻ Việt Nam trong dòng chảy giao lưu quốc tế chiều 25-3.
Xem thêm