TIN TỨC

Tiếng nói giàu trực cảm từ “Phút bù giờ”

Người đăng : nguyenhung
Ngày đăng: 2022-02-11 20:41:27
mail facebook google pos stwis
3171 lượt xem

HOÀNG THỤY ANH

Cầm trên tay tập thơ “Phút bù giờ”, tôi thấy Minh Đan rất “đặc biệt” trong cách đặt nhan đề. Trước đây là “Phút 89”, hiện tại là “Phút bù giờ”. “Phút 89” là nước rút rồi. Vậy “Phút bù giờ”, Minh Đan có gì mới? Có lật được tình huống mà chị đã từng thử thách mình không?

“Phút bù giờ” có 5 phần: Khâu múi nhớ, Phố trôi, Ghi chép vụn vặt mùa covid, Nước mắt xé trời, Lương tâm cô đơn. Từ những bi kịch, day dứt bên trong đến những éo le, khổ ải của cuộc thế đều dự phần làm nên chất thơ riêng của Minh Đan. Chị lặn sâu vào con chữ, lặn sâu vào thăm thẳm bể đời, không phải tham vọng chứng minh sự hiện diện của một chủ thể đa bản ngã mà chỉ mong đủ “hát khẽ cho riêng mình nghe”. Vì thế, thơ như là những lời tâm tình thủ thỉ. Mạch cảm xúc nối tiếp nhau hình thành nên kết cấu tự sự, kể chuyện, trần tình.

1. Người phụ nữ thể nghiệm với chính mình

Trước hết, thơ Minh Đan là tiếng nói riêng tư với những trạng thái, cảm xúc chông chênh, đầy mâu thuẫn, nhưng dám nói, dám thổ lộ, dám đấu tranh cho khát vọng tình yêu cũng như những nhu cầu hết sức bản năng của bất cứ người phụ nữ nào. Người phụ nữ trong thơ chị luôn sẵn sàng đi đến tột cùng bản thể dẫu phải trả giá mấy trăm lần khổ đau, dẫu phải nhọc nhằn tự khâu vá những vết thương, bởi một lý do hết sức táo bạo: sự thể nghiệm. Không chỉ thể nghiệm ở sự chia li, bị dối lừa mà còn thể nghiệm bằng chính thân xác của mình trong trò chơi của đàn ông. Người đàn bà thơ chị không giấu nhẹm nỗi đau, nỗi cô đơn, ngược lại, phản ứng/kháng, chấp nhận đối mặt để tự làm một cuộc thể nghiệm với chính mình. Bản nguyên nữ, do đó, khẳng định căn cước nổi loạn thơ chị: “bao lần khiêu vũ trong mưa/ tự nâng bước mình qua ngày giông gió/ thăng hoa với cô đơn” (em đàn bà… không cần tình nhân). Và cái nhân vị nữ giới thơ chị trọn vẹn hơn khi quăng quật trong vô biên nỗi đau: “cô đơn đóng khung chật cứng”, “đêm giăng đầy tim em”, “đếm tháng ngày méo tròn dằng dặc”.

2. Người phụ nữ với nỗi đau đời

Thơ Minh Đan giàu chất thế sự. 4 phần còn lại thể hiện rất rõ những tình cảm, suy tư của chị về thân phận của trẻ em đường phố, về những tháng ngày trong vòng vây của dịch bệnh, về nước mắt xé trời miền Trung, về thân phận con người,… Âm sắc nữ quyền vẫn là chủ âm của các phần này. Ý thức phái tính thể hiện rõ qua cái tôi tự thuật giàu cảm xúc. Hay nói cách khác, những câu chuyện tự thuật đều được soi ngắm từ bên trong, từ tiếng lòng đầy yêu thương, trắc ẩn của chị. Trước những mảnh đời nhọc nhằn, trái tim chị không thôi thổn thức, bao la, rộng mở, thánh thiện: “bác sỹ thẩm mỹ bó tay/ ý nghĩ trong tôi gai nhú:/ ‘có phép thần tiên nào hóa tất cả thành cao lương?// để tôi thết đãi những đứa trẻ bên đường" (mảnh vỡ). Những sẻ chia, đồng cảm, thấu hiểu không cầu kì, màu mè, tấc lòng ấm áp thế nào thì cứ thế chảy ra. Có lẽ vì thế, ở bài thơ nào, cảm xúc của chị cũng trào dâng, cháy trên từng câu chữ. Giọng điệu vừa dịu dàng vừa mạnh mẽ, vừa bao dung vừa riết róng, vừa sâu sắc vừa quyết liệt, xác tín một cái tôi nữ giới bản lĩnh, chân thành, giàu trực cảm cho “Phút bù giờ”.

Như vậy, phút bù giờ mà chị đặt nhan đề cho tập thơ chính là muốn nói đến những khoảnh khắc tột cùng hết lòng với bản thể, với đời. Nếu cuộc đời cho chúng ta những giây phút bù giờ quý giá thì hãy tận dụng nó để tỏa sáng, để được là chính mình. Bởi, chỉ trong sự chật hẹp, thúc bách mới thấy được giá trị thẳm sâu của nỗi đau, sức mạnh của vết thương. Và khoảnh khắc ấy đã mang đến cho chị sự tự tin và lòng kiêu hãnh hết sức nhân bản: “điều hạnh phúc nhất là/ giữ được tiếng Người/ vươn thẳng mà đi” (ý niệm).

Minh Đan bộc bạch, chọn nghiệp bút nghiên đó là nghiệp trời đày. Mà xưa nay, thơ đày thì phải đày đến kiệt cùng mới đã đành! Nhưng nhờ thế, chúng ta mới có được những câu thơ day dứt viết từ sức ép của phút bù giờ, “viết từ dòng máu nóng”.

Quả thật, Minh Đan đã “cứa máu mình chỉ để thơ rơi”.

Bài viết liên quan

Xem thêm
Về trên dặm trường thiên lý “Miền Ô châu”
Tiếp theo các cuốn tản văn Sông vẫn chảy đời sông (NXB Thanh Niên 2023), Bốn mùa thương nhớ (NXB Thanh Niên 2024), nhà văn Nguyễn Linh Giang vừa ra mắt cuốn tản văn mới: “Miền Ô Châu” (NXB Phụ Nữ Việt Nam, 2025).
Xem thêm
Thơ ca chào đón Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9
Cách mạng tháng Tám - 1945 thành công, mở ra trang sử vàng chói lọi cho dân tộc. Bác Hồ đọc “Tuyên ngôn độc lập”, khai sinh ra Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á được thành lập. Hai tiếng Việt Nam vang lên đầy phấn khởi, tự hào trên trường quốc tế, đã khơi nguồn, làm bừng dậy biết bao cảm hứng về thơ ca, nhạc, họa thật mới mẻ, mãnh liệt và sôi nổi, làm không khí văn nghệ đổi sắc thay da. Từ đây nền văn học của ta chỉ còn duy nhất một trào lưu là văn học cách mạng.
Xem thêm
Hồi hộp trước “phút bù giờ” của Minh Đan
Ngôn ngữ của Minh Đan đôi lúc không còn chỉ là ký tự để giải nghĩa, mà là vật liệu có tâm hồn – biết khít lại, giãn ra, để tạo hình tượng và âm thanh.
Xem thêm
Phát triển
Nội dung quyết định hình thức. Xét cả quá trình văn học lâu dài, các hình thức tác phẩm kế tiếp nhau xuất hiện, tác động vào nền văn học, góp phần tạo ra phát triển văn chương. Bài viết chỉ đề cập đến chủ đề này của cuốn sách.
Xem thêm
Vẻ đẹp tình người và nỗi niềm ưu tư trong thơ Phạm Nguyên Thạch
Một trong những cánh én đầu đàn của văn học An Giang - nhà thơ Phạm Nguyên Thạch, anh sinh năm 1948, hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật An Giang và hiện là Chi hội trưởng Chi hội Nhà văn Việt Nam tỉnh An Giang. Anh sáng tác từ trước năm 1975. Từ đó đến nay, nhà thơ đã có những tác phẩm tạo tiếng vang được xuất bản: “Ngôi nhà lợp ngói âm dương” (Văn Nghệ AG, 1986); “Theo tình” (VNAG, 1994); “Gió” (NXB Trẻ, 1999); “Thị trấn đá” (VNAG, 2002); “Cỏ lá quẩn quanh” (VNAG, 2006); “Mưa ảo” (NXB Hội Nhà văn, 2019).
Xem thêm
Nghiên cứu truyện Nam Cao theo góc nhìn thi pháp
Bằng cách ghi nhận từ các bài nghiên cứu, lời giới thiệu, chắt lọc những ý kiến nho nhỏ, có khi chỉ một vài nhận xét liên quan, có thể đưa ra một cách nhìn về tình hình nghiên cứu truyện ngắn Nam Cao trên góc độ thi pháp học hiện đại.
Xem thêm
Nguyễn Thành Phong – Nhà thơ tài hoa trữ tình, quan chiêm ngoại vi và nội hàm tự sự luận cảm của thơ Việt Nam thời kỳ đổi mới
Trữ tình và tự sự là những khái niệm của thơ, ngoại diên và nội hàm là những khái niệm của logic học. Ngoại vi là một phần của ngoại diên chỉ các đối tượng có phạm vi nhất định và chỉ định. Trong thơ, nó là các địa danh, hoặc các nhân vật trữ tình, các không thời gian xác định, tạo nguồn cảm hứng. Ngoại vi nhỏ hơn ngoại diên. Nội hàm là nội dung thuộc tính bên trong cả chủ quan và khách quan của sự vật, hiện tượng. Trữ tình nói bằng cảm xúc, gắn với bộc lộ chủ thể. Tự sự kể lại, tả lại khách thể. Phàm lệ mấy câu để bài viết này đỡ cảm thấy gượng ép, mong được đồng cảm.
Xem thêm
Hãy sống như những người đã chết - Một nhan đề độc đáo
Lúc đi học, thầy cô từng bảo nhan đề là tên của tác phẩm, còn có cách gọi khác là đầu đề, là cái tít chung của một văn bản. Nhan đề (đầu đề) thường do người viết đặt ra - như người bố, người mẹ đặt tên cho đứa con của mình; nhưng cũng có khi do người khác (cán bộ biên tập) đặt hộ, hoặc đổi tên đi cho hay, cho phù hợp với chủ đề của tác phẩm.
Xem thêm
Inrasara: Tác phẩm văn chương, từ tốt & hay đến lớn
Tại tọa đàm cùng tên do Hội Nhà văn TPHCM tổ chức, nhà thơ – nhà phê bình Inrasara đã mang đến những luận điểm sắc sảo, giàu trải nghiệm, mở ra cách nhìn mới về sự cộng hưởng giữa sáng tác và tiếp nhận, để văn chương thực sự chạm tới và ở lại lâu dài trong lòng người đọc.
Xem thêm
Văn học Đổi mới, một cách nhận diện
Cho đến nay, cụm từ “Văn học Đổi mới đã được sử dụng khá rộng rãi. Từ trong nhà trường đến ngoài xã hội, từ báo chí đến các các cơ quan truyền hình, đài phát thanh, trong các bài nói chuyện hay phát biểu của các nhà sáng tác, phê bình văn học, nó được xuất hiện một cách tự nhiên giống như một thuật ngữ đã được định hình.
Xem thêm
Phù sa tâm hồn qua “Ký ức bão!” của Lương Duy Cường
Những ngày đầu tháng Tám, tôi có chuyến đi miền Trung vào đúng dịp trời như rút ruột để nắng, đến nỗi chỉ cần thêm một giọt bỏng sẽ vỡ cả thinh không. Để mấy ngày sau trở về nhà, trong giấc mơ, quờ tay, tôi vẫn chạm vào bỏng rát. Người ta nói, trước những cơn thiên tai, nắng thường đi trước để dọn đường.
Xem thêm
Đói và sự thức tỉnh mình
Đọc ĐÓI của Đỗ Thành Đồng ngay trong phút thứ 59 và chuẩn bị bước qua con số 0. Nhìn lên góc giấy, hóa ra đây là trang thứ 59 LỤC BÁT ĐỜI. Có những sự tự nhiên, ngẫm cũng hay.
Xem thêm
Tác phẩm hay –Từ tiếp nhận và sáng tác
Có những câu hỏi tưởng chừng giản dị nhưng khiến người cầm bút trăn trở cả đời: Thế nào là một tác phẩm hay?
Xem thêm
Cảm thức quê hương, từ những tản văn đậm hồn quê
Ai đó từng nói: “Trong vũ trụ có nhiều kỳ quan, nhưng kỳ quan tuyệt phẩm nhất đó là trái tim người mẹ”. Tình yêu của mẹ đẹp đẽ, thiêng liêng và bao la chẳng có bến bờ. Có mẹ, ta như có tất cả. Khi mẹ vắng xa cuộc sống sẽ đầy nỗi buồn thương, chán chường, tiếc nuối… Thời gian có chờ đợi ai bao giờ…
Xem thêm
Ký ức bóng mùa qua hay là cảm thức thời gian trong thơ Cao Ngọc Thắng
Cao Ngọc Thắng đã thực sự ám ảnh và thao thức về thời gian, không ngừng đi tìm thời gian đã mất để phục sinh những ký ức gần và ký ức xa trên hành trình tâm linh sự sống.
Xem thêm
Văn học các dân tộc thiểu số sau ngày đất nước thống nhất và hướng đi mới trong kỉ nguyên số
Văn học hiện đại các dân tộc thiểu số sau gần một thế kỉ hình thành và phát triển, đến nay đã có gần 1500 hội viên ở các loại hình nghệ thuật. Các thế hệ nhà văn dân tộc thiểu số đã đạt được những thành tựu và ghi dấu ấn độc đáo trong nền văn học nước nhà.
Xem thêm
Những câu chuyện hấp dẫn và cảm động
Giữa tháng 6 năm 2025 nghệ sĩ Hồ Thanh Thoan cho ra mắt tập Bút ký mang tựa đề:“Một thời đã qua” do NXB Thuận Hóa ấn hành, dày 224 trang, khổ 14,5 x 20cm. Với vốn sống từng trải, đảm nhiệm nhiều trọng trách chuyên môn khác nhau, có dịp đến nhiều vùng miền, bắt gặp những câu chuyện thú vị, người nghệ sỹ đa tài ấy lặng lẽ chép vào sổ tay, nay mới có dịp viết xong 20 câu chuyện về “người thật, việc thật” đầy hấp dẫn và cảm động. Đó là nghệ sĩ Hồ Thanh Thoan, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Quảng Trị.
Xem thêm
GS.TS Trần Văn Khê tự truyện về cách học
GS.TS Trần Văn Khê, cây đại thụ của nền âm nhạc dân tộc Việt Nam, không chỉ được biết đến là người có công rất lớn trong việc đưa âm nhạc dân tộc Việt Nam ra thế giới, như nhà thơ Huy Cận đã từng nói về ông: “Chân đi tám hướng, mười phương/Tinh thần dân tộc một đường trước sau”. Là người Việt Nam vinh dự nhận hơn 14 giải thưởng, huy chương, bằng danh dự giá trị trong nước và thế giới. Mà GS.TS Trần Văn Khê còn là người có tấm gương sáng về tinh thần tự học, phương pháp học... đáng để chúng ta học hỏi.
Xem thêm
Thăm nơi neo đậu quê mình với thơ
Con người ta khi tuổi càng cao thì nỗi niềm về quê hương bản quán càng dâng đầy trong tiềm thức, nhất là người đó lại là người tha phương, sống nơi đất khách.
Xem thêm
Nhà thơ Hữu Thỉnh - Cây bút phê bình cự phách
Bài của PGSTS Vũ Nho đăng Văn nghệ Công An
Xem thêm