TIN TỨC

Vẫn là nỗi buồn của chiến tranh | Huỳnh Văn Hoa

Người đăng : nguyenhung
Ngày đăng: 2021-10-28 20:08:11
mail facebook google pos stwis
1115 lượt xem

Chiến tranh đã kết thúc gần nửa thế kỷ, nhưng sau nó, còn bao nỗi buồn, như nhà văn Bảo Ninh đã viết trong Nỗi buồn chiến tranh. Bài thơ But you didn't  (tạm dịch Nhưng anh đã không) của một phụ nữ Mỹ cũng là chứng cứ. Tác giả không phải là nhà thơ chuyên nghiệp, chỉ một phụ nữ bình thường, có chồng ra trận, một trận mạc cách nửa vòng trái đất, xa xôi, nỗi chờ mong trở thành vô vọng, cuối cùng chỉ còn là những kỷ niệm đớn đau.

Bà Merrill Glass - tác giả bài thơ, có chồng sang chiến đấu và tử trận tại Việt Nam. Bà ở vậy với đứa con gái 4 tuổi. Khi nghe tin chồng mất, cả một vùng ký ức thức dậy, những kỷ niệm của tình yêu ngày trước tái hiện và bài thơ But you didn't ra đời. Bài thơ sẽ mãi mãi nằm trong bóng tối, nếu lúc mẹ mất, cô con gái không tìm thấy trong đồ đạc của mẹ mình có bài thơ này.

Bài thơ chân thành và cảm động. Khi công bố, độc giả đón nhận, sẻ chia và  đồng cảm với nỗi đau của người phụ nữ mất chồng. Câu chuyện như cuốn phim quay chậm, mỗi cảnh là một phân khúc của cuộc đời,phản ánh tâm hồn, nhân cách, nhất là tính nhân văn của người yêu, người chồng.

Điệp khúc But you didn't lặp lại nhiều lần, dù không có cao trào, vẫn xoáy vào trái tim người đọc với những ngọn sóng dào lên bao cảm xúc, bao nghẹn ngào. Phong Vũ, họa sĩ vẽ tranh và là người minh họa lại bài thơ bằng hình ảnh, đã dịch ra tiếng Việt. Người ta nhận ra rằng, đây là tiếng lòng đa âm vực. Một tiếng nói chân thành. Một bài thơ giản dị. Một bản tình ca bất tuyệt. Một khát vọng hòa bình. Một chân trời cảm thông giữa những phụ nữ Việt và Mỹ.

Xin được trích nguyên văn bài thơ, gồm bản chính và bản dịch.
 

But you didn't! 
 

Remember the day I borrowed your brand new car and dented it? 

I thought you'd kill me, but you didn't. 

 

And remember the time I dragged you to the beach, 

and you said it would rain, and it did? 

I thought you'd say, "I told you so" But you didn't. 

 

Do you remember the time I flirted with all 

the guys to make you jealous, and you were?

I thought you'd leave, but you didn't. 

 

Do you remember the time I spilled strawberry pie 

all over your car rug? 

I thought you'd hit me, but you didn't. 

 

And remember the time I forgot to tell you the dance 

was formal and you showed up in jeans? 

I thought you'd drop me, but you didn't. 

 

Yes, there were lots of things you didn't do....

But you put up with me, and loved me, and protected me 

 

There were lots of things I wanted to make up to you 

when you returned from Vietnam... 

 

I was waiting for you to come home. But you didn't! 

        

Nhưng anh đã không !
 

Em còn nhớ ngày em mượn xe anh

Chiếc xe mới toanh bị em làm móp thủng

Em đã nghĩ thế nào anh cũng giết em chết 

Nhưng anh đã không.

 

Có một lần em lôi anh ra biển

Anh nói rằng trời sẽ đổ cơn mưa và mưa thật

Em nghĩ rằng anh sẽ trách "đã bảo mà" 

Nhưng anh đã không.

 

Có một lần em theo ỏng ẹo với các chàng trai,

để làm anh ghen và anh ghen thật?

Em nghĩ trong khi ghen tức, anh sẽ chia tay em

Nhưng anh đã không.

 

Còn nhớ lần em làm chiếc bánh kem dâu

đổ tung toé xuống sàn xe anh

Em vội nghĩ thế nào anh cũng sẽ đánh em 

Nhưng anh đã không.

 

Còn nhớ lần em quên nói với anh là buổi khiêu vũ sẽ vô cùng trang trọng, anh xuất hiện trong chiếc quần jean lạc lõng,

Em sợ anh sẽ bỏ về 

Nhưng anh đã không.

 

Vâng có nhiều điều mà anh đã không làm

Nhưng anh yêu quý em và bảo vệ em

Có nhiều điều mà lòng em hứa, sẽ đền bù lại

Khi anh trở về từ Việt Nam...

 

Em đợi anh về. Nhưng anh đã không!

 

Trong bài thơ, mỗi lần "Không" là mỗi lần nhận được một ứng xử nhân văn, đẹp đẽ. Cứ ngỡ ... cứ ngỡ ... Tưởng rằng như thế này, hóa ra lại thế khác ! Cái hay trong dắt dẫn câu chuyện là ở đó, từ chiếc xe mới bị móp thủng, đến cơn mưa trên biển, khi là ỏng ẹo với các chàng trai, lúc thì chiếc bánh kem dâuđổ tung toé xuống sàn xe anh, khi chiếc quần jean lạc lõng trong buổi khiêu vũ trang trọng, đều nhận nhiều điều "anh đã không". Tất cả những cái "không", điểm xuất phát từ anh yêu quý em và bảo vệ em.

Giá như cuộc đời và giá như bài thơ dừng lại ở đó, ở tình yêu, ở sự bao dung và trân trọng, thì người đọc cũng đã nhận ra một tâm hồn độ lượng, một thái độ đúng mực của người đàn ông, biết chỗ đến và chỗ dừng trong tình yêu, trong văn hóa giao tiếp.

Nhưng mà, cái chốt cuối cùng, làm cho chúng ta bàng hoàngvà xúc động, đó là, em đã đợi, đã hứa, sẽ đền bù lại khi anh trở về từ Việt Nam...và anh đã không trở về. Tác giả viết cho cái "không" cuối cùng thành một dòng thơ, đối lập giữa đợi chờ và vô vọng (I was waiting for you to come home / But you didn't!). Câu thơ nghẹn ngào. Tê tái ! Hết rồi ! Không còn gì cả ! 

Người phụ nữ trong bài thơ Đợi anh về của K. Simonov còn có niềm tin: Đợi Anh, Anh lại về. Còn ở bài thơ nàycuối cùng, chỉ có một từ: "không" (Không, Anh không về). Cái "không" ở cuối bài thơ vừa phản ánh cái bi kịch của chiến tranh cũng vừa làm sáng lên vẻ đẹp của hai tâm hồn trên nẻo về của cái thiện và cái mỹ.

Trong chiến tranh, không ai thiệt thòi hơn người phụ nữ. Sau lưng họ là tượng đài về nỗi buồn, nỗi buồn của chiến tranh. Bài thơ gửi thông điệp rằng là, chiến tranh không có màu hồng. Nỗi ám ảnh của người nghệ sĩ, đó là, phải làm thức dậy những trầm tư về khát vọng nhân văn, khát vọng hòa bình cho con người.

Tháng 8-2020

HUỲNH VĂN HOA

Bài viết liên quan

Xem thêm
Quanh một bài thơ đoạt giải gây tranh cãi
Chùm thơ, 3 bài, đã giúp tác giả người Thái Tòng Văn Hân, giành giải B trong cuộc thi thơ Báo Văn Nghệ 2019-2020. Nhưng chính ban giám khảo và người được giải cũng không thể ngờ, một trong ba bài thơ đó lại gây tranh cãi nảy lửa trong dư luận. Đó là bài “Mẹ tôi chửi kẻ trộm”.
Xem thêm
Bùi Phan Thảo: “Khi đời mình cũng cheo leo đồi dốc”
Giờ đây, quê hương Quảng Trị, đã có nhiều tiếng nói thi ca mới, trẻ trung, hiện đại, đa chiều, thế sự… vừa là kế tục truyền thống, mang hơi thở, nhịp điệu cuộc sống mới hôm nay, tiêu biểu chính là Bùi Phan Thảo, thơ anh đang tạo nhiều âm vang và dư ba trong lòng bạn bè, đồng nghiệp và bạn đọc…
Xem thêm
Sự phục sinh tiếng cười trong văn chương đương đại
Trong tiểu luận Bắt đầu cất lên tiếng cười, nhà văn Hồ Anh Thái nêu tình trạng thiếu/ít tiếng cười trong xã hội và trong văn chương. Theo ông: “Trong văn chương (một thời) không có chỗ cho sự hài hước. Hài hước giễu cợt đồng nghĩa với phê phán chê trách.(…) Chê trách chỉ chứng tỏ sự thiếu thiện chí, sự phá ngang, thậm chí là ác ý và phản lại sự vận động theo quy luật.” Điều đó có nghĩa, trong sáng tạo và tiếp nhận văn chương nghệ thuật vẫn có những agélaste, tức những người không biết đùa. Là nhà văn luôn suy ngẫm về cái sự cười, cũng trong tiểu luận nói trên, Hồ Anh Thái viết: “Hài hước cũng phải học, học để thưởng thức được cái hài.”
Xem thêm
Vài suy nghĩ nhân kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám
Giành Độc lập cho Dân tộc là chân lý vĩnh hằng, là khát vọng cháy bỏng của mọi dân tộc cũng như mọi người dân bị thuộc địa áp bức. Lịch sử hàng ngàn năm của Dân tộc ta và của cả thế giới đã minh chứng điều đó!
Xem thêm
Văn minh đô thị ở Đài Loan
Đã từng đặt chân đến một số nước châu Á, châu Âu,
Xem thêm
Sài Gòn thương
Chương trình VHNT của VTV về chủ đề hướng về TP. Hồ Chí Minh
Xem thêm
Huyền tích Lữ Minh Châu
(Vanchuongthanhphohochiminh.vn) – Sự ra đời và phát triển Khu chế xuất đầu tiên tại Việt Nam có sự đóng góp to lớn của Huyền tích “buôn tiền” Lữ Minh Châu.
Xem thêm
Nhớ Bùi Giáng
Nói về hiện tượng Trung niên thi sỹ Bùi Giáng, nếu nhìn nhiều góc độ khác nhau, sẻ Bùi Giáng ra làm trăm mảnh, bóc thi sỹ ra hàng ngàn lớp võ, để thấy cái cốt lõi một Bùi Giáng tung hứng rong chơi đạt đến cảnh giới vô phân biết tướng.
Xem thêm
Trả lại giá trị đích thực của giải thưởng
Mấy năm gần đây, có những cuộc thi hay các đợt xét giải thưởng luôn bị dư luận chê bai ồn ào trên các phương tiện truyền thông chính thống hay mạng xã hội.
Xem thêm
Chủ tịch Hội nhà văn TP Hồ Chí Minh: Phẩm hạnh của người cầm bút
Nhà văn Bích Ngân Chủ tịch Hội Nhà văn thành phố chia sẻ với Thời Nay.
Xem thêm
Tìm những giá trị thiết yếu cho người Việt Nam ngày nay?
VXH- Đây là ý kiến tôi đã phát biểu khi được mời dự một cuộc họp phía Nam, góp ý bổ sung cho đề tài nghiên cứu cấp quốc gia về con người.
Xem thêm
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều: Sách chứa đựng vẻ đẹp của văn hóa
Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho rằng việc Venezuela tổ chức Hội chợ Sách quốc tế đã chứng minh không thế lực nào có thể dập tắt được tri thức và cái đẹp.
Xem thêm
Những nhà văn bị bỏ lại…
Bài đăng Văn nghệ số 42/2021
Xem thêm
Giữ gìn bản sắc dân tộc, bản sắc văn hóa trong cuộc vận động xây dựng nông thôn mới
Cùng với quá trình xây dựng nền Công nghiệp hiện đại, việc xây dựng nông thôn mới trên quy mô toàn quốc đã có những thành công lớn.
Xem thêm
Nhiệm vụ của phê bình văn học là thuyết phục trái tim người đọc
Cuộc đối thoại giữa nhà nghiên cứu văn học Đào Tuấn Ảnh và nhà phê bình văn học Nguyễn Hoài Nam xung quanh những vấn đề thời sự của đời sống văn học hiện nay.
Xem thêm
Văn học Việt Nam và sự xác lập những giá trị văn hóa Việt mới
“Càng ngày hình ảnh và vị thế của Việt Nam trên thế giới lại càng có ảnh hưởng lớn. Một trong sự đóng góp vào việc quảng bá hình ảnh Việt Nam trên thế giới là văn học. Các nhà văn trong hai cuộc kháng chiến giành độc lập, tự do và thống nhất đất nước đã hoàn thành sứ mệnh xuất sắc của một nhà văn. Tác phẩm của các nhà văn viết về hai cuộc kháng chiến vĩ đại ấy đã thay đổi cách nhìn của thế giới về đất nước, con người và văn hóa Việt Nam một cách ngoạn mục. Phát huy thành tựu này, các nhà văn Việt Nam đương đại tiếp tục có những sáng tạo hiện đại đậm bản sắc dân tộc và đa dạng. Hội Nhà văn nhận thấy, việc quảng bá các tác phẩm văn học Việt Nam ra thế giới là một công việc không thể chậm trễ hơn”.
Xem thêm
Chặng chữ, đời người | Nguyễn Hữu Quý
Bài đăng Tạp chí Văn nghệ quân đội số đầu tháng 7.2021.
Xem thêm