TIN TỨC

Vẫn là nỗi buồn của chiến tranh | Huỳnh Văn Hoa

Người đăng : nguyenhung
Ngày đăng: 2021-10-28 20:08:11
mail facebook google pos stwis
1362 lượt xem

Chiến tranh đã kết thúc gần nửa thế kỷ, nhưng sau nó, còn bao nỗi buồn, như nhà văn Bảo Ninh đã viết trong Nỗi buồn chiến tranh. Bài thơ But you didn't  (tạm dịch Nhưng anh đã không) của một phụ nữ Mỹ cũng là chứng cứ. Tác giả không phải là nhà thơ chuyên nghiệp, chỉ một phụ nữ bình thường, có chồng ra trận, một trận mạc cách nửa vòng trái đất, xa xôi, nỗi chờ mong trở thành vô vọng, cuối cùng chỉ còn là những kỷ niệm đớn đau.

Bà Merrill Glass - tác giả bài thơ, có chồng sang chiến đấu và tử trận tại Việt Nam. Bà ở vậy với đứa con gái 4 tuổi. Khi nghe tin chồng mất, cả một vùng ký ức thức dậy, những kỷ niệm của tình yêu ngày trước tái hiện và bài thơ But you didn't ra đời. Bài thơ sẽ mãi mãi nằm trong bóng tối, nếu lúc mẹ mất, cô con gái không tìm thấy trong đồ đạc của mẹ mình có bài thơ này.

Bài thơ chân thành và cảm động. Khi công bố, độc giả đón nhận, sẻ chia và  đồng cảm với nỗi đau của người phụ nữ mất chồng. Câu chuyện như cuốn phim quay chậm, mỗi cảnh là một phân khúc của cuộc đời,phản ánh tâm hồn, nhân cách, nhất là tính nhân văn của người yêu, người chồng.

Điệp khúc But you didn't lặp lại nhiều lần, dù không có cao trào, vẫn xoáy vào trái tim người đọc với những ngọn sóng dào lên bao cảm xúc, bao nghẹn ngào. Phong Vũ, họa sĩ vẽ tranh và là người minh họa lại bài thơ bằng hình ảnh, đã dịch ra tiếng Việt. Người ta nhận ra rằng, đây là tiếng lòng đa âm vực. Một tiếng nói chân thành. Một bài thơ giản dị. Một bản tình ca bất tuyệt. Một khát vọng hòa bình. Một chân trời cảm thông giữa những phụ nữ Việt và Mỹ.

Xin được trích nguyên văn bài thơ, gồm bản chính và bản dịch.
 

But you didn't! 
 

Remember the day I borrowed your brand new car and dented it? 

I thought you'd kill me, but you didn't. 

 

And remember the time I dragged you to the beach, 

and you said it would rain, and it did? 

I thought you'd say, "I told you so" But you didn't. 

 

Do you remember the time I flirted with all 

the guys to make you jealous, and you were?

I thought you'd leave, but you didn't. 

 

Do you remember the time I spilled strawberry pie 

all over your car rug? 

I thought you'd hit me, but you didn't. 

 

And remember the time I forgot to tell you the dance 

was formal and you showed up in jeans? 

I thought you'd drop me, but you didn't. 

 

Yes, there were lots of things you didn't do....

But you put up with me, and loved me, and protected me 

 

There were lots of things I wanted to make up to you 

when you returned from Vietnam... 

 

I was waiting for you to come home. But you didn't! 

        

Nhưng anh đã không !
 

Em còn nhớ ngày em mượn xe anh

Chiếc xe mới toanh bị em làm móp thủng

Em đã nghĩ thế nào anh cũng giết em chết 

Nhưng anh đã không.

 

Có một lần em lôi anh ra biển

Anh nói rằng trời sẽ đổ cơn mưa và mưa thật

Em nghĩ rằng anh sẽ trách "đã bảo mà" 

Nhưng anh đã không.

 

Có một lần em theo ỏng ẹo với các chàng trai,

để làm anh ghen và anh ghen thật?

Em nghĩ trong khi ghen tức, anh sẽ chia tay em

Nhưng anh đã không.

 

Còn nhớ lần em làm chiếc bánh kem dâu

đổ tung toé xuống sàn xe anh

Em vội nghĩ thế nào anh cũng sẽ đánh em 

Nhưng anh đã không.

 

Còn nhớ lần em quên nói với anh là buổi khiêu vũ sẽ vô cùng trang trọng, anh xuất hiện trong chiếc quần jean lạc lõng,

Em sợ anh sẽ bỏ về 

Nhưng anh đã không.

 

Vâng có nhiều điều mà anh đã không làm

Nhưng anh yêu quý em và bảo vệ em

Có nhiều điều mà lòng em hứa, sẽ đền bù lại

Khi anh trở về từ Việt Nam...

 

Em đợi anh về. Nhưng anh đã không!

 

Trong bài thơ, mỗi lần "Không" là mỗi lần nhận được một ứng xử nhân văn, đẹp đẽ. Cứ ngỡ ... cứ ngỡ ... Tưởng rằng như thế này, hóa ra lại thế khác ! Cái hay trong dắt dẫn câu chuyện là ở đó, từ chiếc xe mới bị móp thủng, đến cơn mưa trên biển, khi là ỏng ẹo với các chàng trai, lúc thì chiếc bánh kem dâuđổ tung toé xuống sàn xe anh, khi chiếc quần jean lạc lõng trong buổi khiêu vũ trang trọng, đều nhận nhiều điều "anh đã không". Tất cả những cái "không", điểm xuất phát từ anh yêu quý em và bảo vệ em.

Giá như cuộc đời và giá như bài thơ dừng lại ở đó, ở tình yêu, ở sự bao dung và trân trọng, thì người đọc cũng đã nhận ra một tâm hồn độ lượng, một thái độ đúng mực của người đàn ông, biết chỗ đến và chỗ dừng trong tình yêu, trong văn hóa giao tiếp.

Nhưng mà, cái chốt cuối cùng, làm cho chúng ta bàng hoàngvà xúc động, đó là, em đã đợi, đã hứa, sẽ đền bù lại khi anh trở về từ Việt Nam...và anh đã không trở về. Tác giả viết cho cái "không" cuối cùng thành một dòng thơ, đối lập giữa đợi chờ và vô vọng (I was waiting for you to come home / But you didn't!). Câu thơ nghẹn ngào. Tê tái ! Hết rồi ! Không còn gì cả ! 

Người phụ nữ trong bài thơ Đợi anh về của K. Simonov còn có niềm tin: Đợi Anh, Anh lại về. Còn ở bài thơ nàycuối cùng, chỉ có một từ: "không" (Không, Anh không về). Cái "không" ở cuối bài thơ vừa phản ánh cái bi kịch của chiến tranh cũng vừa làm sáng lên vẻ đẹp của hai tâm hồn trên nẻo về của cái thiện và cái mỹ.

Trong chiến tranh, không ai thiệt thòi hơn người phụ nữ. Sau lưng họ là tượng đài về nỗi buồn, nỗi buồn của chiến tranh. Bài thơ gửi thông điệp rằng là, chiến tranh không có màu hồng. Nỗi ám ảnh của người nghệ sĩ, đó là, phải làm thức dậy những trầm tư về khát vọng nhân văn, khát vọng hòa bình cho con người.

Tháng 8-2020

HUỲNH VĂN HOA

Bài viết liên quan

Xem thêm
Tiểu thuyết lịch sử Từ trường hợp nhà văn Hoàng Quốc Hải
Những năm gần đây, vấn đề Nghiên cứu và giảng dạy văn học về đề tài lịch sử dân tộc đang ngày càng trở nên bức thiết với đời sống xã hội nói chung và chuyên ngành Khoa học Xã hội và Nhân văn nhằm góp phần bồi dưỡng kiến thức lịch sử một cách có hệ thống từ lăng kính văn học, từ các tác phẩm văn học viết về đề tài lịch sử dân tộc.
Xem thêm
Văn học mạng đang đánh mất giá trị tốt đẹp của văn chương
Sự xuất hiện của mạng Internet đã mở ra cánh cửa giúp những người viết trẻ sớm được độc giả đón nhận. Tuy nhiên, xu thế phát triển văn học mạng lại đặt ra nhiều băn khoăn, cần có giới hạn nào cho những sáng tạo để không quá dễ dãi và đánh mất giá trị tốt đẹp của văn chương?
Xem thêm
Thơ phổ nhạc có lợi ích gì cho nhà thơ?
Xưa nay, thơ phổ nhạc không xa lạ với đời sống sáng tạo, biểu diễn và thụ hưởng ca khúc. Có không ít nhà thơ luôn lấy làm hãnh diện vì có nhiều bài thơ được phổ nhạc. Thậm chí, những tuyển tập thơ phổ nhạc do chính nhà thơ tự in ấn cũng đã xuất hiện như một niềm vui đích thực. Tuy nhiên, thơ phổ nhạc có lợi ích gì cho nhà thơ thì vẫn là câu chuyện tế nhị.
Xem thêm
Tiểu thuyết lịch sử Trưng Nữ Vương - Bản hùng ca độc lập dân tộc
Trong lịch sử dân tộc, Hai Bà Trưng có một vị trí hết sức đặc biệt. Hai Bà Trưng đã tiến hành lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa giành độc lập dân tộc (40-43), được dân chúng suy tôn là Trưng Nữ Vương. Các sử sách về sau trong đó có cả sử Trung Quốc đều ghi chép về sự kiện này. Hiện trên cả nước có rất nhiều về đình, đền, chùa, miếu thờ phụng, tôn vinh công trạng của Trưng Nữ Vương cùng các tướng của bà. Đây cũng là đạo lý uống nước nhớ nguồn, biết ơn với các tiền nhân của dân tộc của nhân dân ta. Tiểu thuyết lịch sử Trưng Nữ Vương của nhà văn Phùng Văn Khai được viết trong bối cảnh ấy. Đã như bản hùng ca về độc lập dân tộc từ cách đây gần 2.000 năm.
Xem thêm
Cái “Chuẩn” hình thức sách văn học
Bài đăng Văn nghệ số 21/2023
Xem thêm
Những cảm nhận Sài Gòn
Bài đăng Văn nghệ số 17+18/2020
Xem thêm
Cần gì để văn học trẻ Việt Nam vươn ra thế giới?
Đó là một trong những câu hỏi lớn được đặt ra và mổ xẻ đầy sôi nổi trong buổi cà phê học thuật nhân văn chủ đề Văn học trẻ Việt Nam trong dòng chảy giao lưu quốc tế chiều 25-3.
Xem thêm
Học văn thời công nghệ số
Bài viết của GS.TS Huỳnh Như Phương
Xem thêm
Tết – không thể cắt nghĩa
Trong một năm, người Việt của chúng ta có rất nhiều cái Tết, nhưng nếu chỉ nói một từ Tết thôi, thì gần như bất kể, ai cũng nghĩ đó là Tết Nguyên đán.
Xem thêm
Hồi ký dễ viết - khó hay
Hồi ký Gánh gánh… gồng gồng… của đạo diễn Xuân Phượng vừa được NXB Tổng hợp TPHCM tái bản lần thứ 5.
Xem thêm
Lòng tri ân luôn là giá trị bất biến
Bài đăng Văn nghệ số 53/2022
Xem thêm
Một năm cũ mèm dạy ta điều gì?
Một năm cũ mèm dạy ta điều gì?
Xem thêm
Văn chương Việt Nam 2022 – Một góc nhìn
Tôi có thói quen ghi lại những sự việc, những hiện tượng văn học trong năm, trước hết là để làm tư liệu và để chia sẻ với bạn văn đôi điều, bởi 2022 đã là quá vãng và sẽ qua đi mãi mãi. Dẫu thế nào, dưới một góc nhìn riêng, những gì ghi nhận được luôn là chủ quan và phiến diện.
Xem thêm
‘Nhà thơ thế giới’ và những trò bịp trong văn nghệ
Hiện tượng tôn vinh “nhà thơ thế giới” Tống Thu Ngân không phải là cá biệt, trong đời sống văn học nghệ thuật hiện nay. Những cái bẫy lừa bịp như thế đang giăng ra khắp mọi nơi.
Xem thêm
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều: Nghĩ về câu lạc bộ thơ
Không phải đến khi có những bàn luận về các câu lạc bộ văn chương trên mạng xã hội tôi mới nghĩ về một trong những hình thức sinh hoạt xã hội này. Mà tôi đã nghĩ đến câu lạc bộ đã nhiều năm nay. Và có lẽ từ khi một số nhà thơ cho rằng: thơ câu lạc bộ sẽ giết chết thơ.
Xem thêm