TIN TỨC

Ngược dòng Lam anh tìm lại chính mình

Người đăng : vanchuong
Ngày đăng: 2023-07-17 09:40:38
mail facebook google pos stwis
1713 lượt xem

LÊ THANH HUỆ

Tìm em ngược dòng sông nhớ” thơ của tác giả Nguyên Hùng, đăng Tuần báo Văn nghệ - Hội Nhà văn Việt Nam số 24 (3303) ra ngày 17/6/2023 và báo Giáo dục & Thời đại số Tết Kỷ Hợi, là bài thơ mang dư âm buồn.


Góc nhìn của văn chương

Tựa đề bài thơ đã là câu thơ có âm hưởng, đậm chất thơ và kích thích dòng suy tưởng.

Trong tự nhiên, chỉ có dòng sông xuôi về biển theo chiều thời gian thực trên trái đất này. Người con trai đi chính trên dòng sông theo chiều ngược của thời gian nên sự kiện được cô đậm lại trong trí nhớ của mình.

“Anh tìm em ngược dòng sông nhớ” mục đích “Tìm lại chốn xưa” nơi gắn với mối tình đầu vốn trong trắng thơ ngây; trong miền sinh thái sông nước miền Trung: nơi có “cánh buồm nâu”. Người yêu lúc đó còn nhỏ, ra đứng bến sông “chờ thuyền cha trên bến”. Chính “dáng em” trong đợi chờ đó làm nên xuyến xao, khiến chàng trai không chút đắn đo lựa chọn đã “gửi nụ hôn đầu”.

Con thuyền có cánh buồm nâu thời ấy nhuộm “hương biển”“vị mặn” hòa trong âm thanh “tiếng sóng” phải là con thuyền đi biển; có thể gặp bão dông và vĩnh viễn không về. Nỗi lo cho cha trên các chuyến khơi xa vẫn không át nổi mối tình đầu với trai nghèo chấp nhận lễ cầu hôn bằng “nhẫn cỏ” thứ có sẳn trong tự nhiên nhưng lại hiếm nơi những cồn cát nối nhau về với biển được “ủ xanh” và xanh mãi trong trí nhớ của chàng.

4 câu thơ khổ 3, tái hiện làng chài ấm cúng, người vợ tảo tần trong buổi chợ chiều bán cá do chồng đánh bắt được. “Em gánh ước mơ theo mẹ chuyến chợ chiều”. Ước mơ của một cô gái nghèo giản dị lắm: một mái ấm gia đình với người mình yêu để chung lưng đấu cật, hằng ngày được “Khơi bếp lửa hồng sưởi mái tranh nghèo” để rồi theo vòng tròn tự nhiên, em lại được làm mẹ, hát lại câu dân ca em thuộc từ “lời ru của mẹ” thường hát ru em.

Có vẻ như lúc đó không có điện thoại di động, đường thư… chiến tranh loạn lạc: “Mấy mươi năm cuộc đời bao dâu bể”; làm mỗi người “trôi dạt” đến những “mấy góc trời” và họ bị tách rời với nhau, với miền quê của họ. Chàng trai vẫn thương nhớ cô bé như tình quê vẫn đầy con nước. Để đến hôm nay chàng trai lúc này đã không còn trai trẻ nữa “Ngược dòng Lam anh tìm lại” chính mình.

Đến đây, dữ liệu đã đủ đầy để khẳng định con sông nhớ chính là sông Lam; bắt nguồn từ vùng Nậm Căn nước Lào. Đoạn sông chính chảy qua Nghệ An, đoạn cuối hợp lưu với sông La trên đất Hà Tĩnh; tạo thành biên giới hai tỉnh Nghệ An – Hà Tĩnh và đổ ra biển Đông qua Cửa Hội.

Khổ thơ cuối cho thấy tác giả đang ở phương trời Tây, nơi “Gió lạnh lùa và tuyết trắng cứ rơi”. Tác giả “Gặp dáng em ngồi hát phía chân trời”, là chân trời biểu tượng: chân trời quê hương tác giả nằm ở phía đông. Ở đó, tác giả hy vọng, tin tưởng người yêu mình được hạnh phúc như thuở “Má em hồng trở về thời thiếu nữ”. Một loại hạnh phúc cao cả lấy hạnh phúc của người mình yêu làm hạnh phúc của riêng mình; bởi vì hạnh phúc sẽ dễ dàng đạt được hơn vì người yêu đang ở quê hương nơi bến đợi...

Vậy là chúng ta đang đi theo nhà thơ Nguyên Hùng về lại quá khứ cửa biển có tên Cửa Hội. Chúng ta được tác giả đưa đi cùng lúc theo 3 dòng sông:

Dòng sông thời gian chảy xuôi từ lúc chàng trai lần đầu nhìn thấy dáng em gái chờ cha, nó là bức tranh buồn, cô đơn của một cô gái tuổi xuân thì trông ngóng một cánh buồm chỉ cô phân biệt được khi nó bắt đầu nhô lên mặt biển, ở trên đó có cha mình. Nó cũng là tín hiệu trong tiềm thức về sự tan vỡ và chờ mong như bao người con gái trước cảnh dâu bể; đẩy họ vào cảnh chia xa đến mức vô vọng.

Dòng sông thứ hai là dòng sông tình yêu, từ nụ hôn đầu cho đến ngày biệt ly và chờ đợi đến thì hiện tại vẫn không có ngày gặp mặt, không hiểu những gì đã xảy ra cho nhau, nhưng vẫn son sắt niềm tin như con nước ngày một lần lên xuống.

Bài thơ có nhịp điệu buồn, nhiều hình ảnh đẹp như cánh buồm nâu, như dáng đứng chờ cha, chiếc nhẫn bằng cỏ xanh, gánh chợ chiều, bếp lửa dưới mái tranh... Nó tạo ra dòng sông thứ ba đứng yên: là miền sinh thái ven cửa biển của những con người hiền hòa, tảo tần và sống trong khung cảnh nghèo ấm cúng, luôn giữ được truyền thống qua cách truyền nghề bằng gánh cá đi chợ cho con gái đi theo, là cách giữ gìn bản sắc văn hóa bằng lời ru của mẹ và khát vọng muôn đời cùng nhau lao động dựng xây cuộc sống nghèo chứa chan tình người...

Góc nhìn của tự nhiên

Cũng có vài đoạn sông chảy ngược, nhưng mặc định trong suy nghĩ con người, chiều dòng nước luôn xuôi về biển như sự tự nhiên và luôn sẵn có. Suy nghĩ của người luống tuổi thường hướng về việc đã qua cũng là tự nhiên. Đa số người già không thể tìm tình yêu trong trắng thơ ngây trong hiện tại. Họ không bó tay mà đi tìm lại tình yêu cũ qua năm tháng, bằng cách ngược dòng thời gian về quá khứ rồi vẫn quay trở lại theo con nước về hướng biển như một lẽ tự nhiên, để cảnh tỉnh lại mình; cũng đều thuận theo tự nhiên. Những thứ kể trên khi hoà quyện vào những câu thơ tinh tế và sâu lắng khiến người đọc người nghe đều cảm được tình yêu sâu lắng mênh mang cũng là sự lan tỏa tự nhiên theo dòng sông tâm hồn có thời gian trầm buồn nhiều hơn thời gian lũ...

Chúng ta thường nghe gió lào rát bỏng, bão tố ở miền trung. Bài thơ này chỉ ra quy luật: khi con người sống thân thiện với thiên nhiên, thiên nhiên sẽ bớt đi phần khắc nghiệt.

Dư âm

Bài thơ là cuốn phim quay chậm, nối tiếp nhau bằng những phân cảnh hiền hòa, trong nền những nốt nhạc trầm buồn của dư âm quá khứ buồn vang vọng…  khiến tôi xót xa. Nếu thời gian quay trở lại, nếu tôi là tác giả, tôi sẽ lấy người yêu đầu tiên dù cam chịu khó khăn, vất vả. Và nếu được chọn, tôi chọn miền sinh thái hiền hòa thuở xưa, nơi con người sống thân thiện với nhau, thân thiện với thiên nhiên với tình yêu thủy chung, son sắt…

Nó như là những nốt nhạc buồn tôi lỡ đánh rơi vào bài thơ. Do đó, độc giả bớt chút thời gian đọc toàn bộ bài thơ để có thêm góc nhìn riêng của bạn và do đó, sẽ hay hơn bài viết này.

Bài viết liên quan

Xem thêm
Hoàng đế Quang Trung, danh tướng bách chiến bách thắng
Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, hiếm có một anh hùng nào như Hoàng đế Quang Trung, xuất thân áo vải, cả đời chinh chiến, danh vang bốn biển, đánh giặc lập nước, tôn vinh văn hiến, khuyến học khuyến tài, những bậc quốc sĩ danh thần cảm phục uy danh mà theo về giúp rập. Đặc biệt, trong hai lần đại phá quân Xiêm La và quân Thanh, ông đã bằng vào tài năng quân sự thiên bẩm của mình, đánh cho lũ giặc phía Nam, phía Bắc phải kinh hồn táng đởm. Ông từng hào sảng tuyên ngôn trong Chiếu xuất quân khích lệ tướng sĩ khi hành binh ra Bắc Hà đánh tan 29 vạn quân Thanh
Xem thêm
Mùa Xuân trong thơ Dương Xuân Linh
Bài viết của nhà thơ Phùng Hiệu
Xem thêm
Xuân về, đọc thơ Trương Nam Hương
Tuấn Trần viết về tập thơ “Thời nắng xanh” của Trương Nam Hương
Xem thêm
Tình yêu bển đảo trong thơ Lê Tiến Lợi
Nhà thơ Lê Tiến Mợi là một trong những người gắn bó lâu năm với nghiệp văn chương. Anh đã có số lượng tác phẩm khá lớn, trong đó một số sáng tác của anh đã chiếm được cảm tình của người đọc. Sau đây xin trân trọng gửi tới Ban Biên tập Văn chương thành phố Hồ Chí Minh bài viết về tình yêu biển đảo trong thơ anh. Xin chân thành cảm ơn Ban Biên tập khi được cộng tác với Văn chương thành phố Hồ Chí Minh.
Xem thêm
Mảnh trăng tinh tấn hàng cau trổ buồng
Cảm nhận về tập thơ SỰ MẤT NGỦ CỦA LỬA của Nguyễn Quang Thiều
Xem thêm
Kẻ cày mây thu và gieo trồng muôn dặm sao
Bài viết của Tuần Trần về tập thơ “Những đám mây mùa thu” của Trần Quang Khánh
Xem thêm
Trịnh Bích Ngân, người đi tìm ngôi đền thiêng tâm thức
Bài viết của nhà thơ Hương Thu về tập thơ “Nghiêng về phía nỗi đau”
Xem thêm
Lục bát thiền trong miền đồng điệu và đồng cảm thi ca
Lục bát thiền là nét đặc trưng cơ bản được tác giả Trần Lê Khánh chắt chiu thể hiện qua tập thơ ‘Đồng’ do Nhà xuất bản Văn Học ấn hành.
Xem thêm
Hành trình trở về trong chùm thơ Phạm Thanh Bình
Những ngày cuối năm, khi mùi Tết đã phảng phất đâu đó, tôi bỗng nhận được chùm lục bát của nhà thơ Phạm Thanh Bình ở thành phố Hồ Chí Minh gửi tặng. Thật lạ, giữa thành phố ồn ào náo nhiệt vậy mà từng câu thơ lục bát vẫn trong trẻo chân quê. Bao hình ảnh về cảnh quê, Tết quê dường như cứ thao thiết chảy trong dòng cảm xúc thương nhớ của nhà thơ. Tôi cũng là người xa xứ cùng thế hệ với tác giả nên đọc thơ mà cảm thấy lòng mình cứ nao nao nỗi nhớ cố hương.
Xem thêm
Nguyễn Bình Phương, nhà thơ chơi chữ họa lên tương phản thực hư của hiện thực huyền ảo
Thơ Nguyễn Bình Phương không dễ đọc. Sáng tác của ông không hướng tới công chúng xã hội mặc định thường giới, mà cho một tầng tinh anh chỉ định, dù thơ ông chính là trữ tình tự sự, câu nào cũng dựng hình ảnh biểu tượng.
Xem thêm
Từ một trang văn Trang Thế Hy
“Tiếng sấm Đồng Khởi” Bến Tre (1960) âm vang dai dẳng dồn dập nhiều năm khiến chế độ cộng hòa đương thời còn chịu sự tác động ngoại lai phải kinh hoàng lo sợ, tiếp tục bắt lính khắp nơi để tăng quân, không chừa cả sinh viên, giáo viên ở các trường học. Năm 1963, bị gọi đi trình diện học sĩ trù bị, tôi âm thầm trốn học trò và hiệu trưởng, rời bỏ Trường Trung học Long Mỹ - Cần Thơ (nay thuộc tỉnh Hậu Giang) - một huyện lỵ xa, lánh về Cần Thơ xin dạy Việt văn tại Trung học Tư thục Thủ Khoa Huân tại đường Thủ Khoa Huân (Cần Thơ) của ông Trần Đình Thân. Tình cờ, không, phải nói là may mắn, tôi được gặp một bài văn của Trang Thế Hy mà không rõ vì lý do nào, soạn giả lại không ghi xuất xứ. Đoạn văn được nhà văn, nhà giáo yêu nước Thẩm Thệ Hà (1) biên soạn, đưa vào quyển Giảng văn lớp Đệ Lục (nay là lớp 7) do nhà xuất bản Sống Mới ấn hành năm 1962. Nhan đề bài giảng văn là “Con người quả cảm”.
Xem thêm
“Bình yên từ phía quê nhà” của Nguyễn Văn Hòa
Cầm cuốn tản văn nho nhỏ trên tay: “Bình yên từ phía quê nhà”, giữa chốn nhộn nhịp của đất Sài Gòn, mà trong lòng tôi cảm thấy có một điều gì đó rất đỗi là chân quê, rất đỗi là an yên trong tâm hồn của một con người, khi bản thân chúng ta luôn quay cuồng với những tất bất hơn thua, cố gắng, lăn lộn ngoài đời sống, để đi tìm những giá trị vật chất hay tinh thần nhằm thỏa mãn những ham muốn khát vọng ở đời thường, thì khi đọc bình yên từ phía quê nhà, chúng ta dường như, hoặc đã có trong tay liều thuốc cho sự tự chữa lành, cho việc quân bình, cân bằng lại trong cuộc sống.
Xem thêm
Có một buổi chiều như thế!
Đọc bài thơ “Thơ viết chiều cuối năm” của tác giả Ngô Minh Oanh
Xem thêm
Nhà thơ Quang Chuyền - nhìn trời thấy hiện dòng sông
Bài đăng Tạp chí Văn nghệ TP. Hồ Chí Minh số 157, ngày 2/1/2025
Xem thêm
Một bông hoa lặng lẽ thiền trên cát bỏng
Bài viết của Khuất Bình Nguyên về thơ Mai Quỳnh Nam đăng trên báo Văn nghệ.
Xem thêm