TIN TỨC

Dân lo | Bút ký của Lê Thanh Huệ

Người đăng : nguyenhung
Ngày đăng: 2023-08-01 10:17:31
mail facebook google pos stwis
1595 lượt xem

LÊ THANH HUỆ

Ở thời kỳ đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, trên địa phận Miền Đông Nam Bộ hình thành Ban ám sát, Ban công tác hy sinh, Ban công tác xung phong…

Ngày 21/01/1946, thành lập đơn vị Quân báo Thủ Biên với lực lượng non trẻ có quê hương ở 3 miền (Bắc, Trung, Nam). Không được đào tạo đã phải đối phó với đội quân tình báo nhà nghề, nham hiểm, xảo quyệt nhưng không ngại gian khổ, hy sinh, dũng cảm, khôn khéo, linh hoạt trong hoạt động, vừa xây dựng, vừa chiến đấu phát triển lực lượng. Xây dựng, chỉ huy nhiều tổ tình báo hoạt động độc lập trong hàng ngũ kẻ thù, thu thập nhiều tin tức tài liệu chiến lược quan trọng….

Tháng 5/1951, sáp nhập hai tỉnh Biên Hòa, Thủ Dầu Một thành tỉnh Thủ Biên. Địa giới tỉnh Thủ Biên bao gồm phần đất các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Thủ Đức, trừ huyện Long Thành lúc này được giao về tỉnh Bà Rịa - Chợ Lớn. Đơn vị có tên mới "Biệt động tình báo quân sự tỉnh Thủ Biên”, phiên hiệu B-58 với 108 cán bộ chiến sỹ, chia thành 9 tiểu đội chiến đấu, trang bị vũ khí bộ binh thu được của địch.

Ngoài nhiệm vụ bảo vệ Bộ chỉ huy kháng chiến tại chiến khu Đ; B-58, hóa trang tập kích vào các sở chỉ huy cơ quan đầu não, căn cứ trọng yếu, kho tàng, bến cảng, sân bay… của địch. Căn cứ địa cách mạng chiến khu Đ trên đất Tân Uyên nhiều lần bị quân viễn chinh Pháp huy động hàng chục ngàn quân có pháo binh, tàu chiến, phi cơ, xe bọc thép yểm trợ mở hàng chục cuộc hành quân quy mô lớn bao vây, nhưng lần nào cũng bị đánh bại. Chiến tranh chống Mỹ, cứu nước; B-58 nhạy bén nắm thông tin chiến trường, giúp lãnh đạo chỉ đạo bẻ gãy các chiến dịch lớn của địch, góp phần làm sáng thêm hình ảnh quân và dân Miền Đông gian lao mà anh dũng.

*

Cậu bé mồ côi Đặng Văn Theo, quê ở Thường Lang, Tân Uyên, Biên Hòa; nay là xã Thường Tân, huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Hàng ngày em chăn trâu quanh khu vực đồi lính ấp Bưng Kè. Tháng giêng năm 1946, một anh bộ đội hỏi em có muốn làm bộ đội Cụ Hồ để bỏ kiếp ở đợ?... Theo lùa trâu về chuồng và gia nhập Chi đội 10, Tỉnh Biên Hòa ở tuổi 13; được Cách mạng đặt tên Đặng Thắng.

Tháng 12/1949, Đặng Thắng về Biệt động Quân báo Thủ Biên. Tháng 7/1954, đang là Trung đội phó Trinh sát; anh được lệnh tập kết. Năm 1960, Trung úy Đặng Thắng vào học Trường Tình báo Cục 2, Bộ Tổng tham mưu - Bộ quốc phòng. Năm 1965 được phong Thượng úy, trợ lý Điệp báo Cục 2. Năm 1967, Đại úy Đặng Văn Thắng (do hoạt động tình báo, anh được tổ chức đặt nhiều tên), vào Nam, được phân công Cụm trưởng Cụm tình báo B-58, kiêm chính trị viên.

Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, từ tình báo chiến lược, Đại úy Đặng Văn Thắng được giao nhiệm vụ Cụm trưởng Cụm tình báo hành động B-58; có nhiệm vụ chỉ huy các nội tuyến đặc tình, phản chiến, làm binh biến tạo sụp đổ từ bên trong lực lượng địch ở Sài Gòn - Gia Định, cụ thể là Quân đoàn 3 Việt Nam Cộng Hòa do Trung tướng Nguyễn Văn Toàn làm tư lệnh cuối cùng có nhiệm vụ kiểm soát Sài Gòn và các tỉnh xung quanh Đô thành, giữ vai trò trọng yếu đối với Chính thể Việt Nam Cộng hòa.

Từ ngày 12/4/1975 đến 30/4/1975; đơn vị phá hoại hệ thống truyền tin, gây nhiễu sóng nhận, truyền điện chậm... góp phần làm tan rã Quân đoàn 3 trước khi bộ đội tiến công giải phóng Biên Hòa. Tác động Trung tá Nghiêm án binh bất động làm tan rã hoàn toàn Trung đoàn 46/F25, bỏ trống Củ Chi. Tác động Trung tá Nhờ làm rả ngũ 30 sĩ quan, hạ sĩ quan, binh lính của Trung tâm truyền tin Tình Báo quân đội Việt Nam Cộng hòa. Sáng 30/4/1975; cùng nhân dân làm chủ khu vực đường Hồ Văn Ngà, đường Lê Thánh Tôn (đoạn chợ Sài Gòn), chung cư Nguyễn Thiện Thuật Sài Gòn 3 cũ, khu vực Bảy Hiền, quận Tân Bình...

*

Năm 1982, về hưu, ông lấy lại tên đầu tên cách mạng đặt cho mình. Lúc đó, gia đình ông Đặng Thắng đang ở trong căn hộ được cấp ở Quận 3. Ngoài viết văn, làm báo, soạn giả cải lương, ông có nổi niềm muốn xin đất xây Đài tưởng niệm cán bộ chiến sỹ tình báo Thủ Biên, để tưởng nhớ những đồng đội thời đầu tiên cầm súng đã hy sinh, họ nằm xuống trước ngày hòa bình thống nhất. Ông cũng muốn những đồng đội còn sống, lúc lên chuyến xe cuối cùng sẽ được về quây quần bên các liệt sỹ như ngày nào sẻ chia tính mạng cho nhau. Cùng thời điểm, nhiều người đi tìm mua nhà đất. Ông tìm gặp các lãnh đạo cũ đương chức, bạn bè để vận động làm bằng được tâm nguyện của mình.

Ngày 21/9/1995, tại Hội trường Tỉnh ủy Sông Bé, nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết lúc đó là Bí thư Tỉnh ủy đã chủ trì cuộc họp, cùng với các lãnh đạo ban ngành trong tỉnh. Đồng tham dự có thứ trưởng Bộ Lao động thương binh xã hội Nguyễn Văn Quảng; lãnh đạo Tổng cục Tình báo - Bộ Quốc phòng: thiếu tướng Đặng Ngọc Sĩ, thiếu tướng Nguyễn Văn Danh cùng các cán bộ chiến sĩ khối Tình báo B-58 và các đồng chí còn lại của Biệt động quân sự tình báo Thủ Biên. Cuộc họp quyết định: giao 30 ha (héc ta) đất rừng cho đại diện khối B-58 để sản xuất, gây quỹ hoạt động truyền thống. Cho phép B-58 xây dựng Đài tưởng niệm các chiến sỹ Biệt động Thủ Biên tại chiến khu Đ.  Xét đến thực tế chiến đấu, nhiều cán bộ chiến sỹ anh dũng hy sinh trong đó các tình báo hoạt động trong lòng địch đã hy sinh thầm lặng, đến nay vẫn không tìm ra tung tích. Lúc chiến đấu, bản thân không được vinh danh, gia đình bị kỳ thị do phải khoác áo người thân theo giặc... Hội nghị cho phép quy hoạch nghĩa trang tôn nghiêm để đưa các gia đình biệt động tình báo khi từ trần về đây an táng. Nhà nước chỉ hỗ trợ kinh phí để viết lại lịch sử của đơn vị Tình báo Thủ Biên.

*

Sau Hội nghị, Ban liên lạc khối Tình báo B-58 giao nhiệm vụ tâm nguyện này cho Trung tá Đặng Thắng.

Để luật hóa chủ trương uống nước nhớ nguồn nêu trên, ngày 06/3/1998, UBND tỉnh Bình Dương cấp cho Khối Tình báo B-58 thuộc Câu lạc bộ truyền thống kháng chiến có trụ sở 384/33 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, quận 3, thành phố Hồ Chí Minh với diện tích 18,7ha ( Giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất số L 388018 cấp ngày 06/3/1998).

Dựa vào dân nhưng trước hết phải dựa vào mình, ông dùng tiền lương hưu gom góp, tổ chức khảo sát và quyết tâm khởi công xây hạng mục đầu tiên.

Buổi sáng tháng 3/1998; mặt trời lên cao, Trung tá Đặng Thắng dẫn đoàn cán bộ từ lộ Rạch Cuốc - Thủ Biên theo đường mòn băng ngang sườn núi. Đi gần cây số, ông bỏ lối mòn vạch các lùm cây dại, vòng tránh những cây cao, đi thẳng lên đỉnh đồi. Dừng chân, ông nói với anh em đây là đỉnh cao nhất Đồi lính ấp bưng kè, nơi quan sát cả khu vực nên cả ta và địch giành giật để xây dựng căn cứ. Ông tìm hố pháo, vạch cỏ để lộ nền đất sỏi kết mầu vàng pha hạt đỏ:

- Chỉ có xà beng mới đào được công sự. Đất cằn, làm tượng đài, vững chắc muôn đời. Ý tôi muốn chọn đây làm bia tưởng niệm. Từ lộ Rạch Cuốc -Thủ Biên, làm con đường rộng theo lối mòn, quẹo lên chỗ chúng ta đang đứng. Mặt đồi phía đông ít dốc, làm quảng trường bề rộng đủ để triển khai khí tài quân sự quanh tượng đài. Trường hợp chiến tranh nổ ra, bộ đội bố trí đài quan sát ở vị trí cao nhất khu vực, tập kết binh khí bảo vệ cả khu vực. Còn lại, giao tụi bây có chuyên môn quy hoạch bố trí đặng lâu dài. Muốn trường tồn phải trang nghiêm, hài hòa tự nhiên, chất đất, bền mưa nắng, phù hợp truyền thống, giản tiện...

Quy hoạch tổng thể do Trung tá Đặng Thắng, Trưởng Ban liên lạc Khối Tình báo B-58 (KTB B-58) chủ trì, Kiến trúc sư Trà Minh Hải thiết kế và vẽ, kỹ sư Nguyễn Hồng Xích phụ trách kỹ thuật, được Chủ tịch UBND xã Thường Tân Nguyễn Văn Tiếng xác nhận.  Thiết kế mặt bằng có 19 hạng mục. Ước tính tổng mức đầu tư 3,5 tỷ đồng, quy ra tiền thời giá hiện nay khoảng 7,6 tỷ đồng. Các kiến trúc sư động viên: xây tượng đài cách mạng bằng tiền góp của dân, người thực hiện không lấy tiền công. Tiền công xây dựng công trình văn hóa rất cao. Ví dụ tiền công đắp con rồng cao hơn tiền vật tư cát, xi măng, mầu… Ông mĩm cười:

- Được dân lo sẽ ổn.

7 năm trời, trung tá Đặng Thắng cùng đồng đội lặn lội các nẻo đường, đi hơn 150 000km, gần bằng 4 lần đi vòng quanh trái đất, huy động từ dân hơn 800 triệu đồng, tính ra khoảng 1,2 tỷ bây giờ. Có được bao nhiêu, triển khai làm các hạng mục quan trọng ngay và tiếp tục làm khi có tiền...

 Ban đầu, làm đường, san đỉnh đồi và khu vực quảng trường, trồng cây xanh. Đến dịp 30/4/2003, xây xong 600m2 sân hành lễ bằng tấm đan bê tông, bao quanh bằng hoa cảnh có 2,6m các bậc tam cấp dẫn đến Bia ghi danh 25 liệt sỹ đơn vị thời kháng chiến chống Pháp (21/01/1946 – 21/7/1954) cao 6,3m và 4 bồn hoa bao quanh bia.

Có tiền dân góp vào, KTB B-58 tiếp tục xây dựng nhà tưởng niệm cố Tổng Bí thư Lê Duẫn và thiếu tướng Trần Văn Danh (năm 1949 được phân công làm Trưởng ban quân báo liên tỉnh Thủ – Biên); cùng với 18 liệt sỹ của đơn vị.

Các hạng mục khác như cổng, hàng rào kiên cố được xây dựng tiếp… Trên đồi lính ấp Bưng Kè hình thành di tích lịch sử nằm trong quần thể di tích của căn cứ cách mạng chiến khu Đ.

*

Ngày 30/12/2005, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Bình Dương, Ban liên lạc truyền thống tình báo Thủ - Biên (KTB B-58) đã long trọng tổ chức lễ khánh thành Đài tưởng niệm Biệt động tình báo Thủ - Biên và Công viên Nghĩa trang tại Đồi Lính, ấp Bưng Kè, xã Thường Tân, huyện Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Đến dự có đại diện 6 tỉnh: Bình Phước, Đồng Nai, Tây Ninh, Đắc Lắc, Thái Bình, thành phố Hồ Chí Minh và Đại diện Đảng ủy Quân khu 7. Đại tướng Võ Nguyên Giáp gởi lời chúc mừng đến cuộc lễ.

Lễ khánh thành Đài tưởng niệm Biệt động tình báo Thủ - Biên và Công viên Nghĩa Trang KTB B-58, Nguyên Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh Lê Hoàng Quân đứng thứ tư từ trái sang và Trung tá Đặng Thắng bìa phải. Ảnh do ông Đặng Minh Dũng con trai trung tá Đặng Thắng cung cấp.

Nhà nước tiếp tục công việc luật hóa chủ trương uống nước nhớ nguồn, ngày 20/11/2006 Tỉnh cấp sổ đỏ 5ha sử dụng lâu dài (Sổ đỏ số AĐ 120349 diện tích 51 626,2m2 cấp ngày 20/11/2006) nằm trong khu vực 18,7ha đã cấp.

Từ đó đến nay, việc quản lý, duy tu bảo dưỡng… hoàn tòan dùng tiền của nhân dân. Việc sửa chữa 1km đường vào, sơn lại tượng đài, mua cây cảnh thay thế cây bị chết qua mùa khô... chi thường xuyên mỗi năm gần trăm triệu đồng do gia đình ông Đặng Thắng và những gia đình có người thân định cư vĩnh hằng ở đây cùng người dân góp vào.

Đây thực sự là mô hình lưu danh liệt sỹ do Tỉnh ủy, UBND và người dân cùng làm, đáng được trân trọng và nhân lên.

Khi xây dựng xong, Trung tá Đặng Thắng dặn con cháu, tâm nguyện cuối cùng của mình là được an nghĩ tại nghĩa trang KTB B-58 cùng đồng đội; dù ông có tiêu chuẩn được vào nghĩa trang thành phố Hồ Chí Minh.

Tháng 6/2019, trong ngày đầy mây báo hiệu những trận mưa rừng xối xã trên đất chiến khu Đ, Trung tá Đặng Thắng được gia đình đưa về yên nghĩ tại quê hương, nơi chiến trường xưa, nơi ông trở thành người chiến sỹ lúc 13 tuổi. Mộ của ông đặt gần đài tưởng niệm cùng với nhiều mộ phần của đồng đội…

Các chiến sỹ đơn vị có phiên hiệu B-58 giờ đã thành người thiên cổ.

Ông Đặng Minh Dũng, con trai Trung tá Đặng Thắng thay cha làm giám đốc cùng Ban quản lý Nghĩa trang và Hội Đồng hương chăm lo cho tổ hợp đài tưởng niệm, nghĩa trang.

Ông Đặng Minh Dũng (bìa trái), giới thiệu với tác giả Lê Thanh Huệ về quá trình trùng tu bia tưởng niệm ghi danh 25 Liệt sỹ đơn vị Biệt động tình báo Thủ Biên thời kỳ kháng chiến chống Pháp, kịp đón lễ 30/4/2023 - Ảnh Lê Thanh Hòa.

*

Theo lộ trình tìm “Nhà tưởng niệm chi tình báo Thủ Biên” trên bản đồ Goole Map; ngày 30/4 năm nay, theo con đường đôi mới xây dựng xong, lớn nhất huyện Bắc Tân Uyên, Đường Vành đai 4, có tên cũ lộ Thủ Biên - Rạch Cuốc, tôi vào giữa núi đồi trung du vắng lặng. Qua mỏ đá Thiện Tân, rẻ trái đi 900m giữa rừng cao su, tôi đến Công viên Nghĩa trang KTB B-58. Đài tưởng niệm mới được trùng tu lại, sáng rực mầu đất đỏ, đứng lặng lẽ trên đỉnh đồi, giữa mây ngàn gió núi xanh ngát đến tận chân trời. Trong nắng hè, những bông trang rực màu đỏ làm thành hàng rào bao quanh khu tượng đài, làm tôi nhớ lại câu nói của trung tá Đặng Thắng có thể viết lại cho lịch sử hình thành khu tưởng niệm này: “Được Nhà nước và nhân dân cùng lo, sẽ trường tồn”./.

Sài Gòn tháng 5 năm 2023.

Nguồn: Văn Nghệ số 30 (3309) ngày 29-7-2023

Bài viết liên quan

Xem thêm
Chiếc Nóp quê hương – Tùy bút Nguyễn Thanh
Thời kháng chiến chống Pháp, trong giai đoạn đầu cuộc đấu tranh gian lao vì sự nghiệp giải phóng dân tộc còn thiếu thốn quân dụng, có một hình tượng đặc biệt đậm màu sắc quê hương, không thể thiếu đối với nhân dân lao động và những chiến sĩ yêu nước tham gia kháng chiến. Đó là chiếc nóp bàng mà người dân Nam Bộ sống cách đây bảy thập niên đều biết đến.
Xem thêm
Gia đình, những nỗi đau ngọt ngào của Trương Văn Dân - Elena
Mấy năm trước có một số bạn văn và bạn đọc đã đề nghị tôi và Elena nên in chung một tập truyện. Và tập truyện mà các bạn đang cầm trên tay có chủ đề về những mối quan hệ trong gia đình và tình nghĩa vợ chồng. Sự sắp xếp này này là hoàn toàn ngẫu nhiên, lựa chọn các truyện ngắn đã viết trong những năm qua, vì nếu chọn chủ đề rồi mới viết thì các bài viết có lẽ sẽ khác và thiếu tự nhiên.
Xem thêm
Má tôi - Tản văn Trần Trọng Trung
Má tôi là một người phụ nữ đảm đang, hiền thục; có một đức tính thật thà, nhân hậu; có một phẩm chất của người phụ nữ Á Đông “Công, Dung, Ngôn, Hạnh”.
Xem thêm
Dấu ấn anh hùng – Bút ký Trần Thế Tuyển
Trong kháng chiến chống Mỹ, tôi may mắn được giao chép sử Trung đoàn 174 (đoàn Cao Bắc Lạng). Sau ngày giải phóng (30-4-1975), tôi lại thêm một lần may mắn nữa: trở lại chiến trường xưa, nơi Trung đoàn đã chiến đấu và gặp lại những người con ưu tú đã góp phần xây nên truyền thống vẻ vang của đơn vị hai lần được tuyên dương danh hiệu Đơn vị AHLLVT ND.
Xem thêm
Có một người thương binh như thế
Về Trung tướng nhà văn Nguyễn Mạnh Đẩu
Xem thêm
Chữa lành và những ngôi sao thức – Bút ký Thanh Huyền
… Đêm đã về khuya, gió biển vẫn mải mê hợp xướng với dàn đồng ca đại dương. Tôi vẫn tản bộ trên dải cát cùng với những nghĩ suy, chất vấn. Tôi không biết mình đang chữa lành ở dạng thể nào nhưng mong rằng khoảng trống nơi tim được lấp đầy... và chắc chắn tôi cũng là một trong những ngôi sao thức!
Xem thêm
Hoàng hôn trên đảo vắng – Tạp bút của Thúy Dung
“Hoàng hôn” là lúc mặt trời lặn, kết thúc một ngày gieo ánh sáng. Ai từng nghe bài “Đà Lạt hoàng hôn” của Minh Kỳ – Dạ Cầm, hẳn còn nhớ câu “Lắng nghe chiều xuống thành phố mộng mơ, màu lam tím, Đà Lạt sương phủ mờ”.
Xem thêm
Hồn sông, hồn quê trong thơ trong nhạc
Nguồn: Hồn sông, hồn quê trong thơ trong nhạc (Tạp chí Sông Lam) và Văn nghệ Công an số 715, ngày 11/7/2024.
Xem thêm
Những cống hiến, hy sinh của người lính đánh đổi để có hoà bình, phát triển kinh tế đất nước
Nguyện xứng đáng với lòng tin yêu của Đảng, nhân dân. Nâng cao cảnh giác, chủ động sẵn sàng đập tan mọi âm mưu, thủ đoạn phá hoại của kẻ thù, bảo vệ vững chắc môi trường hoà bình; đóng góp sức mình cùng cả nước giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh…
Xem thêm
Nợ sách đèn
Ngày ấy, chúng tôi từ khi đầu tiên mới tập tễnh cặp sách vào lớp 1 bậc tiểu học đến khi tốt nghiệp đại học hoặc sau đại học, thế hệ học trò chúng tôi trải qua khá nhiều kỳ thi qui định. Học trò có thi đỗ mới được lên lớp.
Xem thêm