TIN TỨC

Đại tướng và dòng sông – Ký của Trương Thu Hiền

Người đăng : phunghieu
Ngày đăng:
mail facebook google pos stwis
834 lượt xem

Đại tướng Võ Nguyên Giáp sinh ra và lớn lên ở một làng quê bên dòng sông Kiến Giang, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Sách “Ô châu cận lục” của TS. Dương Văn An viết về dải đất từ Quảng Bình đến Bắc Quảng Nam, hoàn tất năm 1555, khi nhắc đến dòng Kiến Giang đã ghi rằng: “Nước trong xanh, vị ngọt, khuấy không vẩn đục, uống không biết chán. Đó là dòng sông đẹp nhất”.

Sông Kiến Giang là con đường đến trường làng, trường huyện và trường tỉnh của cậu bé họ Võ. Rồi cũng dòng sông tiễn chân ông vào Huế bước vào cuộc đời cách mạng khi ông mới qua tuổi 17. Trong suốt cuộc trường chinh dằng dặc từ lúc thoát ly gia đình cho đến ngày về yên nghỉ trên đất mẹ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn canh cánh nỗi nhớ thương thẳm sâu về quê nhà và dòng sông.


Đại tướng Võ Nguyên Giáp và phu nhân tại Lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang.

Kiến Giang là dòng sông văn hóa. Hai bên dòng sông này là những ngôi làng mang cái tên rất cổ. “Những Kẻ Tiểu, Kẻ Tuy, Kẻ Soi, Kẻ Tréo…; những Nhà Phan, Nhà Vàng, Nhà Ngo, Nhà Nòi… Cùng với cây lúa, cây dâu, cây cói là nghề dệt vải, dệt chiếu, nghề rèn, nghề gốm, nghề mộc… phát triển, làm cho xóm làng đông đúc chung nghe tiếng gà… sông hồ đầy nước… đất đai màu mỡ… Ngày xuân mở hội bơi trải, phất phới lụa là…”. Hội bơi trải trên sông Kiến Giang ra đời đã hơn 500 năm. Đó là lễ hội mang tính tâm linh, thu hút sự quan tâm đặc biệt của các thế hệ người Lệ Thủy. Sự đặc biệt của hội bơi còn ở chỗ lập kỷ lục về quy mô đường đua, với 15 km và số người tham gia cổ vũ. Trên suốt dòng sông luôn chen chật người xem, chưa kể đến đoàn người vừa phất cờ, vừa chạy theo thuyền đua của làng mình.

“Dù ai đi Tây về Đông

Mồng hai tháng chín cũng mong về nhà

Về nhà xem hội quê ta

Dưới sông bơi trải, nhà nhà cờ bay”.

Cũng là một người Lệ Thủy, nếu có dịp về thăm quê, Đại tướng sẽ thu xếp thời gian để được tham gia lễ hội đua thuyền. Và luôn luôn có mặt bên ông là Phó Giáo sư Đặng Bích Hà, người vợ bên ông mấy mươi năm cuộc đời. Hình ảnh Đại tướng và phu nhân trong một buổi sáng hòa vào dòng người tấp nập xem đua thuyền đã trở thành nguồn cảm xúc thiêng liêng để nhạc sĩ Xuân Đồng sáng tác ca khúc nổi tiếng “Đưa em về Kiến Giang”.

Nhạc sĩ Xuân Đồng kể rằng, ngày 2-9-1986, anh cũng về quê dự lễ. Sáng khai mạc, nhân dân khắp nơi trong huyện tụ về đứng chật hai bờ chờ xem bơi, không khí phấn khích vô cùng. Bất ngờ, một giọng nói ấm áp vang lên trên loa phóng thanh “Kính thưa toàn thể bà con nhân dân huyện nhà, hôm nay tôi về quê…” mới chỉ vậy thôi mà cả hai bờ sông đã im bặt, tất cả lặng người xúc động, nhiều bà nhiều chị mừng rỡ kêu lên “Ông Giáp! Ông Giáp về!”. Ai cũng nhận ra đó là giọng nói của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, giọng Lệ Thủy của một người Lệ Thủy, dù gót chân bám bụi trăm miền vẫn chân nguyên âm sắc mộc mạc mà ấm áp ấy. Sau đó là sự chuyển động ào ạt của dòng người về phía khán đài, nơi Đại tướng đang có mặt. Những dòng ca từ tha thiết của ca khúc “Đưa em về Kiến Giang” bắt nguồn từ đây: “Anh đưa em về thăm quê anh xứ Lệ/ Nơi giọng hò ru anh thời thơ trẻ/ Sông nước chan hòa ôm ấp tình quê/ Bởi Kiến Giang xanh ôm mái tóc thề/ Ngày xa quê anh không hẹn lại về”.


Lễ hội đua thuyền trên dòng sông quê hương Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Đại tướng và phu nhân Đặng Bích Hà cùng dòng sông Kiến Giang trở thành hình ảnh trữ tình đi vào ca khúc làm lay động trái tim người nghe. Ngày đi tóc hãy còn xanh, ngày về mái đầu đã bạc, trái tim Đại tướng vẫn mãi lưu giữ hình ảnh dòng sông, nhớ tiếng đập nước của những thuyền chài ngoài bến vắng, nhớ giọng hò khoan man mác vọng dài theo nhịp sóng, nhớ những ngày lội bùn tát cá, bẫy chim trên mải miết đồng làng… Người Lệ Thủy nhắc đến ông, nghĩ về ông là thấy quê nhà và dòng sông: “Kiến Giang ơi! Dòng Kiến Giang/ Dòng sông thơ như dòng sữa mẹ/ Mà ta yêu nhau năm tháng/ Gạo trắng nước trong cho da em trắng/ Bao nhiêu hạt phù sa xứ Lệ/ Để Kiến Giang xanh xanh mãi một màu/ Để duyên đôi ta như dải lụa màu”.

Lệ Thủy là vùng đất của cây lúa. Hầu như lần nào về quê, Đại tướng cũng hỏi về công việc trồng lúa của nhân dân trong huyện. Đại tướng nói, quê hương mình có sông dài, đồng rộng, lại có vùng vời phá mênh mông nên chúng ta phải duy trì và phát triển nông nghiệp cho xứng với câu ca xưa “Lệ Thủy gạo trắng nước trong/ Ai đi đến đó lòng không muốn về”. Làm nông nghiệp vùng đồng chiêm trũng là công việc vất vả, nhọc nhằn nhưng từ bao đời qua, người Lệ Thủy đã nhận cây lúa là sinh kế nên dù khó nhọc, bão lũ thì cánh đồng vẫn cứ phải xanh, mãi xanh.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp và dòng Kiến Giang đã trở thành hình ảnh đại diện cho quê hương Lệ Thủy. Để rồi, trên đất nước Việt Nam ở nơi đâu có người Lệ thủy là ở đó vang lên ca khúc “Đưa em về Kiến Giang”: “Kiến Giang ơi! Dòng Kiến Giang/ Rằng quê anh đây là quê mẹ/ Bởi em yêu anh năm tháng/ Gạo trắng nước trong thương ai mưa nắng/ Tình ta xin gửi vào đây quê ta xứ Lệ/ Để Kiến Giang xanh, xanh mãi một màu/ Để duyên đôi ta như dải lụa màu” tha thiết, trữ tình và chứa chan nhung nhớ”.

 Trương Thu Hiền/Vanvn

Bài viết liên quan

Xem thêm
Nỗi lòng Huyền Trân - Tản văn Nguyễn Linh Giang
Trên đường thiên lý Bắc- Nam, đoạn Quốc lộ 1 giao nhau với Quốc lộ 9 đi về hướng Cửa Việt (tỉnh Quảng Trị), có một bảng chỉ dẫn: “Miếu thờ bà Huyền Trân Công Chúa 500 mét”.
Xem thêm
Thầy tôi - Kho báu của tôi
PGS Chu Xuân Diên thuộc thế hệ những nhà nghiên cứu tiếp thu lý thuyết thế giới qua con đường tiếng Nga và tiếng Pháp. Thầy đã tham gia dịch những công trình kinh điển về folklore học mà đặc biệt phải kể đến bộ sách 2 tập rất dày dặn là Tuyển tập V. Ia. Propp - giới thiệu gần như đầy đủ trước tác của một tác giả quan trọng hàng đầu của trường phái Hình thức Nga và nghiên cứu folklore
Xem thêm
“Cú hattrick” của nhà thơ Triệu Kim Loan
Nhà thơ Triệu Kim Loan sẽ ra mắt độc giả ba quyển sách (hai tập thơ: Khát vọng xanh, Đối thoại đêm và quyển Cảm nhận văn chương)
Xem thêm
Đất có thổ công - Tản văn Nguyễn Linh Giang
Nhà văn Nguyễn Linh Giang quê quán tỉnh Quảng Trị, sinh sống và làm việc 30 năm tại Thành phố Hồ Chí Minh. Hội viên Hội Nhà văn TP.Hồ Chí Minh năm 2022. Nguyễn Linh Giang vừa xuất bản tập tản văn: “Sông vẫn chảy đời sông” (NXB Thanh niên, 2023). Về tập tản văn này, nhà văn Lê Minh Quốc trong “Tựa” viết cho tập sách đã viết: “Dám nói rằng, con người và vùng đất của mỗi địa phương đều đóng góp cho bộ sử của cả nước đầy đặn hơn, phong phú hơn. Mỗi khi chúng ta nói đến lịch sử một dân tộc là cần hiểu rộng hơn bao gồm cả yếu tố văn hóa, phong tục, tập quán, ẩm thực, v.v… của nhiều vùng đất khác gộp lại. Vì lẽ đó, những quyển sách về đề tài này, bao giờ cũng cần thiết, Nếu khi đọc xong, bạn đọc gật gù, tâm đắc: “À, ước chi có dịp đến nơi ấy một lần nhỉ?”. Được thế. Nhà văn đã thành công. “Sông vẫn chảy đời sông” của Nguyễn Linh Giang là một trong những tập tản văn như thế”.Văn chương TP.Hồ Chí Minh xin giới thiệu tản văn Đất có thổ công được rút từ tập “Sông vẫn chảy đời sông” của nhà văn Nguyễn Linh Giang.
Xem thêm
Em đi tát nước… Tản văn của Nguyễn Linh Giang
Tôi lớn lên, vào những năm sau 1975, ruộng đồng vào mùa khô vẫn phải chống hạn bằng xe đạp nước. Có lần, được ngồi xe đạp nước đêm trăng cùng với cô bạn gái tôi mới biết giọt mồ hôi trên sợi tóc mai cùa cô thôn nữ vừa nghe mằn mặn vừa nồng ngầy ngậy, khó tả. Qua bao mùa trăng, tôi vẫn còn mơ được đi tát nước: “Hôm qua trăng sáng tờ mờ/ Em đi tát nước tình cờ gặp anh” (Ca dao).
Xem thêm
Dọc thượng nguồn sông Vàm Cỏ Đông – Ký của Thanh Thảo
Năm 1973, khi tôi từ chiến trường Nam Lộ Bốn (Mỹ Tho) trở về lại cơ quan binh vận ở R, tôi rất phấn khởi vì cơ quan tôi đã dời về đất Tây Ninh, đóng căn cứ ở Bến Tháp ngay sát sông Vàm Cỏ Đông. Đoạn sông này là biên giới tự nhiên giữa Việt Nam và Campuchia, cũng là thượng nguồn sông Vàm Cỏ Đông. Từ Mỹ Tho, trước khi băng qua đồng Tháp Mười lên chiến khu, chúng tôi đã vượt qua sông Vàm Cỏ Tây, bây giờ lại được ở sát sông Vàm Cỏ Đông, thật thú vị.
Xem thêm
Đỗ Nam Cao - Cô đơn và khắc khoải 
Những năm cuối cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, chúng tôi cùng sống và chiến đấu trên chiến trường Miền Đông gian lao mà anh dũng. Nhà thơ Đỗ Nam Cao công tác ở Ban Tuyên huấn Trung ương Cục, còn tôi là lính chiến thuộc Công trường 5 (Sư đoàn 5). Rừng Miền Đông bạt ngàn, bom đạn tàn phá, chất độc hóa học trắng rừng, nhưng chúng tôi thường xuyên gặp nhau qua Đài Phát thanh Giải phóng và chương trình Phát thanh Quân Giải phóng miền Nam. Đôi khi, hành quân giữa khuya, nghe đọc bài hoặc ngâm thơ Đỗ Nam Cao trong chương trình văn nghệ, tiếp sức cho cánh lính trẻ chúng tôi xông lên phía trước.
Xem thêm
Nhà thơ Thanh Thảo… Nghĩ
Bây giờ, khi đã ngấp nghé tuổi tám mươi, tôi mới nhận ra, khi mình càng về già thì thời gian trôi càng nhanh. Và thời gian là thứ mình không thể khắc chế được. Việc hôm nay chớ để ngày mai mới làm, vì có khi không kịp.
Xem thêm
Nghệ sĩ Bảo Anh đang trên đường trở về quê nhà
“Một đám rước”, dường như có những tương đồng với “đám rước” khi thân xác nghệ sĩ Bảo Anh được trở về quê nhà, về U Minh, Cà Mau, nơi chôn nhau cắt rốn của anh.
Xem thêm
Vũ Quần Phương tiết lộ chuyện đặc biệt về Xuân Diệu, Chế Lan Viên
Nhà thơ Vũ Quần Phương nhớ lại ký ức về những nhà thơ, nhà văn lão thành như Chế Lan Viên, Tố Hữu, Nguyễn Tuân… thế hệ đàn anh – những người đã “lót ổ” cho thế hệ hôm nay dưới mái nhà văn chương.
Xem thêm
Nhà văn Ma Văn Kháng: Sống rồi mới viết
Trong lớp nhà văn cao tuổi hiện nay, có một người tôi luôn chờ đợi đọc những sáng tác mới của ông. Đó là nhà văn Ma Văn Kháng (sinh năm 1936, tên thật Đinh Trọng Đoàn). Chỉ có điều thời gian gần đây tuổi cao đã khiến ông không viết đều, viết nhiều như trước. Thế nhưng, thi thoảng vẫn được đọc những truyện ngắn mới của ông, hay những bài báo gửi gắm trăn trở, suy tư.
Xem thêm
Cuộc chiến nhân tính – Tiểu luận của Hoàng Thuỵ Anh
Nhà văn Hữu Phương là một trong số những cây bút văn xuôi kỳ cựu của miền Trung, đã khẳng định sở trường, sự điêu luyện khi nhìn sâu và cắt nghĩa tính tàn bạo của chiến tranh thông qua những số phận bị chấn thương, bi kịch.
Xem thêm
Nhớ mãi kỷ niệm với nhà văn Nguyễn Quốc Trung
Qua các nguồn tin, được biết Hội nhà văn thành phố Hồ Chí Minh và Tạp chí Văn nghệ Quân đội chuẩn bị phối hợp tổ chức hoạt động tưởng nhớ nhà văn Nguyễn Quốc Trung sau 2 năm anh rời “cõi tạm” và nhân sự kiện anh được truy tặng Giải thưởng Nhà nước với tiểu thuyết Đất không đổi màu, tôi cảm thấy vui mừng xen lẫn sự bồi hồi, xao xuyến.
Xem thêm
Tàn thu vắng bóng - Tản văn của Đặng Tường Vy
 Châu Âu thật tuyệt với bốn mùa rõ rệt. Mùa nào cũng có nét quyến rũ riêng, làm người tha hương vơi đi nỗi buồn dịu vợi. ..
Xem thêm
Nhớ Nguyễn Quốc Trung
Nhà văn Bích Ngân, Chủ tịch Hội nhà văn TP HCM gọi điện thông báo với tôi về việc Hội nhà văn TP HCM phối hợp cùng Tạp chí Văn nghệ quân đội tổ chức tưởng nhớ nhà văn Nguyễn Quốc Trung nhân hai năm ông rời cõi tạm và đặc biệt nhà văn được truy tặng giải thưởng Nhà nước về tiểu thuyết Đất không đổi màu.
Xem thêm
Mùa thu đây hỡi cờ hồng vàng sao – Tản văn của Lê Xuân
Tháng Tám cũng là tháng giữa thu, tháng để các em thiếu niên, nhi đồng phá cỗ trông Trăng, mừng Tết Trung thu, rước đèn, múa lân dưới trăng thanh, gió mát…
Xem thêm
Cửa bể Cần Giờ | Bút ký của Nguyễn Minh Ngọc
Bài đăng Báo Văn Nghệ (Hội Nhà văn VN) số 35+36, ra ngày 2-9-2023
Xem thêm
Tản Mạn Vàm Cỏ Đông - Tùy bút Trần Thế Tuyển 
Có lẽ trên trái đất này, không ở đâu cái giá để có độc lập dân tộc, tự do hạnh phúc lại đắt như ở Việt Nam. Để có hình hài đất nước, vị thế quốc gia như ngày hôm nay đã có hàng triệu triệu người con ưu tú ngã xuống. Máu xương của họ tan biến thành đất đai tổ quốc và hồn của họ bay lên hóa linh khí quốc gia.
Xem thêm